Qanuni vergi, yoxsa rüşvət?

Ötən ilin sonlarından başlayan iqtisadi dəyişikliklər, gömrük məntəqələrində sadələşdirmələr və bu sistemdəki monopoliyanın ləğv olunmasını sahibkarlığa dövlət dəstəyi kimi qələmə verilir. Bu gün Dövlət Gömrük Komitəsinin mətbuat xidməti gömrük bəyannamələrinin tərtibinə görə xidmət haqqının 70 faiz endirildiyini və qiymətin 50 manat olduğunu bildirib.

Son iki ayda baş verən dəyişikliklər sahibkarların ürəyincədirmi?

Bakının Z.Əhmədbəyov  küçəsi İran ərzaqları satan dükanların çoxluğu ilə tanınır. Burda söhbət etdiyimiz iranlı sahibkarlar təşviş içindədir. Dediklərinə görə, ölkədəki devalvasiya insanların alıcılıq qabiliyyətinə mənfi təsirini çox tez göstərdi. Ötən ilin dekabr ayının əvvəlləri ilə müqayisədə sahibkarlar qiymətləri hiss olunacaq dərəcədə artırmalı olublar. Bəzi məhsullar 10, bəziləri isə 40-50 faiz civarında bahalanıb. Alıcıların sayı çox azalıb. Amma onları təşvişə salan  təkcə əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsi deyil, həm də vergilərin yüksək olmasıdır. Sahibkarlar idxal və əlavə dəyər vergisinin həcminin yüksək olmasından narazıdırlar.

“Gömrükdəki dəyişikliklər və Monopoliyanın ləğvinin işinizə hansısa müsbət təsiri varmı” sualımın cavabı da ürəkaçan olmadı. 20 ilə yaxındır ki, Bakıda ticarətlə məşğul olan yaşlı sahibkar deyir ki, “mənə də, dükanımın alıcılarına da elə gömrüyün əvvəlki qaydası daha sərfəliydi. Gömrük 100 dollar rüşvət alırdı, mən rahatlıqla malımı keçirib alverimi edirdim. Alıcı qiymətdən məmnun idi, mən də dövriyyədən. İndi qoyulan qanuni vergilər elə həddədir ki, rüşvət vermək yaxşıymış, deyirik”.  Sahibkarların fikrincə, 18 faizlik əlavə dəyər, 15 faizlik idxal vergisi  çox ağır yükdür.  Onlar ”Prezident sahibkarlara yardım etmək istəyirsə, həm idxal, həm də əlavə dəyər vergisi aşağı salınmalıdır” deyirlər.

“Belə vəziyyət  sahibkarlara hansı proqnozu vəd edir,  hökumət hansı tədbirlər görməlidir” suallarını biz İqtisadi Araşdırmalar Mərkəzinin eksperti  Vahid Məhərrəmova  yönəltdik. Onun fikrincə, “hökumət yüksək vergi dərəcələri ilə  büdcə vəsaitlərini artırmağa çalışırsa, bu düzgün addım deyil. Vergilərin artırılması qeyri-səmərəli biznesə imkan yaradacaq”. Ekspert çıxış yollarından biri kimi,  “ökədə istehsal olunmayan məhsula ƏDV-inin tətbiqi ləğv olunmalıdır” deyir.  Onun fikrincə, “bu vergi bizim məhsulların rəqabət qabiliyyətliliyini aşağı salır. Indi sahibkar çox məhsul satmaqla yox, az və baha satmaqla qazanmağa çalışaçaq. Cünki yüksək vergi dərəcələri ilə dövriyyəni artırmaqda heç kəs maraqlı olmayacaq.”

Məlumat üçün: bu ilin yanvarından ƏDV-dən azad olunan məhsulların da siyahısı dəyişdirilib. Və belə məhsulların sayı azalıb.