Türk dövlətləri Bishkek Sammitində iqtisadi və strateji əlaqələri dərinləşdirir

6 noyabrda keçirilən Türkdilli Dövlətlər Təşkilatının (TDT) XI Sammiti, Türk dövlətləri arasında "Türk Dünyasının Gücləndirilməsi: İqtisadi İnteqrasiya, Davamlı İnkişaf, Rəqəmsal Gələcək və Hamı Üçün Təhlükəsizlik" mövzusu altında əməkdaşlığı dərinləşdirmək üçün əhəmiyyətli bir məqam oldu. Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkiyə və Özbəkistandan olan üzv dövlətlərin liderləri, müşahidəçi dövlətlər Macarıstan və Türkmənistanla bir araya gələrək təşkilatın qlobal səhnədə artan təsirini nümayiş etdirdi.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Bişkekdə Prezident Administrasiyasına gəldi və onu Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov səmimi şəkildə qarşıladı. İki lider iqtisadi inteqrasiya, rəqəmsal inkişaf, davamlı böyümə və təhlükəsizlik mövzularına diqqət yetirən sammitin əsasını qoydular. Sammitin gündəliyi, bu əsas mövzular ətrafında daha sıx əlaqələrin inkişaf etdirilməsini hədəfləyən əsas istiqamətləri vurğuladı.

Gündəliyin başında iqtisadi inteqrasiyanı gücləndirmək səyləri dayanır ki, bu da üzv dövlətlər arasında artan qarşılıqlı asılılığı nəzərə alaraq təcili prioritetdir. Liderlər qarşılıqlı güclü tərəflərdən və ortaq resurslardan istifadə edərək daxili ticarət və investisiyaları təşviq etmək üçün birgə layihələri araşdırırlar. Müzakirələrdə həmçinin davamlı inkişaf məsələsinə toxunulub, xüsusilə ətraf mühit təşəbbüsləri və iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma tədbirləri vurğulanıb. Qarşıda duran ekoloji problemləri qəbul edən Türk dövlətləri uzunmüddətli iqtisadi və ekoloji davamlılığı təmin etmək üçün səylərini birləşdirməyə çalışırlar.

Sammit müzakirələrinin əsas məqamlarından biri, Türk dünyasında biznes və inzibati prosesləri sadələşdirmək üçün vahid rəqəmsal infrastrukturun yaradılması oldu. Liderlər, sərhədlərarası qarşılıqlı əlaqəni asanlaşdıran və ticarət əməliyyatlarını səmərəli şəkildə yerinə yetirən bir rəqəmsal çərçivə qurmağı planlaşdırırlar. Bu kollektiv rəqəmsal transformasiya addımı, iqtisadi uyğunluq üçün qabaqcıl bir yanaşmanı vurğulayaraq, Türk dövlətlərini qlobal rəqəmsal iqtisadiyyatda rəqabətə hazırlayır.

Sammit regional təhlükəsizliyin əhəmiyyətini vurğulayaraq, terrorizmlə mübarizə və mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizə sahəsində əməkdaşlığı ön plana çəkdi. Region müxtəlif geosiyasi gərginliklərin təsirini hiss etdiyi üçün, təhlükəsizlik mövzusundakı bu vurğular sabitliyin qorunmasında birgə sadiqliyi göstərir. Liderlər bu ittifaqları gücləndirmək əzmindədirlər və təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsinin uzunmüddətli iqtisadi və siyasi sabitlik üçün əsas olduğunu qəbul edirlər.

Gündəliyin vacib aspektlərindən biri də mədəni birlikdir. Burada liderlər Türk dünyasının zəngin dil və mədəni irsini qeyd etmək və qorumaq təşəbbüslərini müzakirə etdilər. TDT, dil və mədəni irsi birliyin və ortaq kimliyin aləti kimi istifadə edərək, Türk dövlətləri arasında dərin köklü əlaqələri gücləndirən mədəni mübadilələri təşviq etmək niyyətindədir.

Sammitin Bişkek Bəyannaməsinin imzalanması ilə yekunlaşması gözlənilir. Bu sənəddə müzakirə edilən prioritetlərə dair kollektiv öhdəliklər təsbit ediləcək. Bəyannamənin TDT-nin gələcək istiqamətini müəyyən edəcəyi, üzvlərin iqtisadi inteqrasiya, rəqəmsal inkişaf və davamlı inkişaf sahəsində birgə hədəflərini təsdiqləyəcəyi, təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsinə ehtiyacları qeyd edəcəyi gözlənilir.

Türkdilli ölkələr arasında hərtərəfli əməkdaşlığa dəstək vermək məqsədi ilə yaradılmış TDT, artıq beş tamhüquqlu üzvə və iki müşahidəçiyə sahibdir ki, bu da onun genişlənən nüfuzunu əks etdirir. Macarıstan və Türkmənistanın müşahidəçi statusu, təşkilatın artan cazibəsini və Türk birliyinin qlobal geosiyasi və iqtisadiyyatda əhəmiyyətini vurğulayır. Bu sammit, liderlər arasında fikir birliyini nümayiş etdirərək, Türk dünyası üçün firavan, əlaqəli və təhlükəsiz bir gələcəyə doğru əhəmiyyətli bir addımı simvolizə edir.

Bişkek sammiti, TDT-nin Avrasiya geosiyasətində əhəmiyyətli bir güc kimi mövqeyini möhkəmləndirmək əzmini ortaya qoyur, iqtisadi praqmatizmi ortaq mədəni irs ilə birləşdirir və ümumi sabitlik və rifah axtarışını vurğulayır.