Hərəkətlı teatr: Aynur Zərrintacın ritual teatr laboratoriyası Azərbaycan incəsənətinə yenilik gətirir

2020-ci ildə yaradılan  Ritual Teatr və Yaradıcılıq Laboratoriyası rejissor və pedaqoq Aynur Zərrintacın əməyinin bəhrəsidir. O, sabit divarları olmayan bir teatr, harada olursa- olsun tamaşaçılara dəyişik səhnələr təqdim edərək şəhərləri və qəsəbələri dolaşa biləcək platforma təqdim edib. Əvvəlcə Ritual Mobil Teatr  kimi tanınan bu ambisiyalı konsepsiya son dörd ili köçəri truppa kimi keçirib və özünün unikal sosial teatr formasını Azərbaycanın müxtəlif icmalarına daxil edib.

Lakin bu ilin aprelindən laboratoriya öz səyahətində yeni fəsli qeyd edərək fəaliyyət üçün daimi yer yaradıb. Bu keçidlə o, özünü Ritual Teatr və Yaradıcılıq Laboratoriyası adlandırıb,  incəsənət vasitəsilə sosial qarşılıqlı əlaqəyə sadiqliyini davam etdirib və öz əhatə dairəsini, repertuarını genişləndirib.

Zərrintac izah edir ki, teatrın əsas missiyası uşaqlara və daha geniş auditoriyaya innovativ nəqletmə vasitəsilə sosial problemləri öyrətməkdir. Teatr bu missiyanın genişlənməsi  üçün təkcə əyləncəvi yox, həm də "öyrədici tamaşalar", səhnələr sahəsinə daxil olmağa risk edib. Bu günə qədər immersiv təhsil təcrübəsi yaratmaq üçün teatr texnikaları ilə faktiki nəqletməni birləşdirən "sənədli teatr" üslubunda iki tamaşa səhnələşdirilib.

Yeni texnologiyaların tanınması üçün Ritual Teatrı virtual reallıqda (VR) fəaliyyətini genişləndirib, iki tamaşa ilə debüt edib: kölgə texnikalı uşaq tamaşası və VR formatında “Kür çayının xronikaları” oyun-tamaşa. Bu sənədli VR- təcrübə Kür çayının ekoloji və sosial əhəmiyyətini araşdırır, tamaşaçıları aktual ekoloji problemlərlə əlaqədar qarşılıqlı fəaliyyətə və düşünməyə dəvət edir.

Oktyabrın 26-da teatrın növbəti işinin, rejissor Elnur Rzayevin quruluşunda "İt arısı" tamaşasının premyerası olub. Tamaşa heyrətlənmiş auditoriya toplayıb. Tamaşa xaos və həyat travmaları arasında məna axtaran iki əsas qəhrəmanın mənəvi və ekzistensial boşluqlarını araşdırır. Baş qəhrəman Ti ona mənasız görünən məqalələrdə gizli həqiqətləri axtararaq qəzeti tərsinə oxumaq vərdişilə simvollaşan həyatın absurdluğu ilə mübarizə aparır. Onun yoldaşı təsadüfən evə girən bir arını yaralayır və onun kövrək qanadını düzəltməyə çalışarkən öz uşaqlıq yaraları və çoxdan unudlmuş travmaları ilə qarşılaşır.

Tamaşanın aktyor heyətinə Eltac Ələkbərli, Vüsal Rzasoy və Fidan Rzayeva daxildir. Onlar parlaq obrazlarına görə coşqu ilə  alqışlanıblar. Tamaşaçıların çoxu qeyd edib ki, tamaşa itki, şəfa və hədəf axtarışı kimi univarsal mövzulara toxunaraq dərin əks-səda doğurub.

Azərbaycanda bu cür müstəqil teatr təşəbbüslərinin təsiri əyləncədən kənara çıxaraq tamaşaçıları həm ənənəvi, həm də eksperimental texnikalarla tanış edir. Ritual Teatr və Yaradıcılıq Laboratoriyası auditoriyanın  cəlb edilməsi, öyrədilməsi, hüquqlarının və imkanlarının genişləndirilməsi üçün sənədli və eksperimental formaları qarışdıraraq müasir sosial problemlərin daha dərindən anlaşılmasına yardımçı olmağa öz sadiqliyilə seçilir.

Azərbaycanın teatr cameəsi üçün Zərrintacın Ritual Teatr kimi müəssisəsinin meydana çıxması çoxvədli evolyusiya nəzərdə tutur: ənənənin texnologiya ilə qarşılaşdığı və sənətin dəyişikliyə ilham vermək qabiliyyətinin parlaq şəkildə həyata keçirildiyi məkan. Hələlik “İt Arısı” dövrə vurduqca və yeni tamaşalar səhnəyə qoyulduqca Ritual Teatr və Yaradıcılıq Laboratoriyası  inkişaf edən repertuar təqdim edir və hər tamaşanı müasir həyatın çətinliklərilə qarşılıqlı əlaqəyə dəvətə çevirir.