Mədəni irsin öyrənilməsi: Özünəməxsusluq və ətraf aləmlə vəhdət axtarışında səyahət

Mədəni irs dedikdə hər bir xalqın adət-ənənələri, onlara məxsus incəsənət növləri, mədəniyyət və dəyərlər nəzərdə tutulur. Mədəni irs bütün dövrlərlə əlaqələrimizi təmsil edir. Hər bir xalqın sahib olduğu mədəni irs onu digərlərindən fərqləndirir və ya bəzən bir-biri ilə oxşarlığını göstərir. Eyni simvollar hər bir mədəniyyətdə fərqli təhlil olunur. Belə bir sual da var: Mədəni irsin qorunub saxlanması insan həyatına  necə təsir edə bilər? Biz həyatımızın hansı hissəsində  bu təsirləri hiss edirik?

Azərbaycanın mədəni irsini təmsil edən müxtəlif sərgilər keçirilib. Mədəni irsin qorunub saxlanmasının insan həyatına təsiri və həyatımızda özünü göstərmə formaları mövzusunu araşdıran  “Axan irs” adlı sərgi keçirilib. Ləman Yusiflinin ilk fərdi sərgisində məhz bu düşündürücü suallar qoyulub.  Sərgi 9 silsilədən ibarətdir. Hər birinin xüsusi ifadə etdiyi məna qeyd olunub.

1. Narların Rəqsi: Narın Azərbaycan mədəniyyətində simvolik əhəmiyyətini araşdıran bu sənət seriyası meyvənin zəngin tarixini və onun məhsuldarlıq, bolluq və firavanlıq təmsilçiliyini qeyd edir. Müxtəlif bədii vasitələrlə hər bir sənət əsəri bu əziz meyvənin gözəlliyini və mədəni əhəmiyyətini əks etdirir.

2. Bakının əks-sədası: Bu sənət seriyası Azərbaycanın paytaxtı Bakının tarixi və müasir aspektlərini əks etdirir. Əsərlər şəhərin inkişaf edən şəxsiyyətini əks etdirir, qədim memarlıq və müasir şəhər mənzərələrinin ahəngdar birgə mövcudluğunu təsvir edir. O, tarixi cazibəsini qoruyub saxlamaqla şəhərin dinamik transformasiyasını təsvir etmək məqsədi daşıyır.

3. Rifah dalğaları:  Azərbaycanın neftlə zəngin tarixindən və Xəzər dənizindən asılılığından ilhamlanan bu seriya neft və su arasındakı mürəkkəb əlaqəni araşdırır. Əsərlər bolluq və qıtlığın, rifahın və zəifliyin təzadlı elementlərini, təbiətlə insan müdaxiləsi arasındakı qarşılıqlı əlaqəni araşdırır.

4. Qadın Memarlıq Fırçası: Azərbaycanın memarlıq landşaftının formalaşmasında qadınların rolunu qeyd edən bu sənət seriyası onların həm ənənəvi, həm də müasir memarlığa verdiyi töhfələri nümayiş etdirir. Güclü vizuallar vasitəsilə o, qadınların ölkənin tikilmiş mühitinə təsirini və onların müasir dizaynda davamlı təsirini vurğulamaq məqsədi daşıyır.

5. Epik əks-sədalar: Rəssamın yaradıcılığının Gəncə ilə dərin bağları var, onun əcdadlarının füsunkar bədii ardıcılığını ilhamlandırır. Onun Nizami Gəncəvinin epik nağılları ilə dərin uşaqlıq əlaqəsi bu silsiləni ilhamlandırıb. Hər bir sənət əsəri epik məhəbbət hekayəsinin mahiyyətini əks etdirməklə yanaşı, həm də sənətkarın vətəninə dərin emosional bağlılığını, əziz ailə xatirələrini əks etdirir.

6. Mənzərələrin kimliyi: Azərbaycanın müxtəlif mədəni irsini və təbii gözəlliklərini tədqiq edən bu sənət əsərləri silsiləsi ölkənin müxtəlif regionlarının unikal xüsusiyyətlərinə qiymət verir. Müxtəlif bədii üslublar vasitəsilə hər bir parça öz bölgəsinin mahiyyətini və fərqliliyini əhatə edir.

7. Elementar yenidən doğuş: Novruz bayramının ruhunu təcəssüm etdirən bu bədii silsilədə təmizlənmə, yenilənmə və yazın gəlişini simvolizə edən dörd ünsürü - od, su, torpaq ve havanı təsvir edir. Sənət əsərləri bu əziz bayramın şən və canlı atmosferini oyatmaq məqsədi daşıyır.

8. Ornamental səyahət: Azərbaycan xalçaçılığının qədim sənətini tərənnüm edən bu silsilə ənənəvi xalçaları bəzəyən mürəkkəb və valehedici naxışları vurğulayır. Hər bir sənət əsəri bu əbədi sənətin mədəni irsini qoruyub saxlayaraq xalçaçıların məharətinə və sənətkarlığına hörmət edir.

9. Hər şeyin başlanğıcı: Performans tək bir təsadüfün cəmiyyətə və fərdlərə necə dərindən təsir edə biləcəyini araşdırır, çox vaxt bizim hətta başa düşə bilməyəcəyimiz yollarla açılır.

Bu sərgidə qoyulan bu silsilələr izləyiciyə həm mədəni irsini, həm də təbiətdən gəldiyini xatırladır. Ləman Yusifli bu sərgidə 10 il ərzində özünü  ilhamlandıran simvolları seçərək ümumi bir konsepsiya halında birləşdirib. Sərgidə ötürmək istədikləri ideya irsimizlə əlaqəmiz və hazırda Azərbaycan neft ölkəsi olaraq tanınsa da, insanlara təbiətlə olan bağımızı xatırlatmaqdır. Kurator Aynur Abutalıbova deyir ki, bu sərgi izləyicilərə təbiətdə harmoniya ilə yaşamağın yolları və irsimizi qorumaqla bağlı düşüncələri ötürməyə çalışır. İzləyici mövcud  problemləri daha yaxından hiss edərək onu həll edə biləcək yeni yollar düşünməyə başlayır.

Sərgidə əsas diqqət çəkən  elementlər qadın, nar, milli ornamentlər və neftdir. Sərgidə nümayiş olunan hər bir iş satışdadır və sərgi 30 aprelə qədər davam edəcək.