Meşənin pıçıltısı: Elnarə Nəsirlinin cəlbedici sərgisi ekologiya ilə incəsənəti birləşdirir

Yanvarın 16-da nüfuzlu Gazelli Art House Elnarə Nəsirlinin irimiqyaslı “Meşənin Pıçıltısı – Səsin Sehri” adlı sərgisinin ikinci qapalı təqdimatına yenidən qapılarını açdı. Azərbaycanlı rəssamın bu sərgisi müxtəlif ölkələrin diplomatları, səfirlik nümayəndələri və xüsusi dəvətli qonaqlar tərəfindən böyük maraqla qarşılandı. Tədbir sərginin mədəniyyətlərarası və ekoloji əhəmiyyətini bir daha vurğuladı.

Səfirlik nümayəndələrinə ekskursiyalar təşkil olundu və əsərlər haqqında ətraflı məlumat verildi. Turdan sonra iştirakçılar sərgi və onun mərkəzi mövzularına uyğun daha geniş ətraf mühit məsələlərini müzakirə etdilər.

Sərgi ilk dəfə 7 noyabr 2024-cü ildə, BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransı (COP29) ərəfəsində ictimaiyyətə təqdim olunmuşdu. Bu zaman seçimi təsadüfi deyildi – sərginin ekoloji mövzusu Nasirlinin işinə diqqət çəkirdi. Sərgi Latviya və Azərbaycan meşələrinin zəngin bioloji müxtəlifliyini əks etdirir, bitki mənşəli musiqilərlə təbiətin melodiyalarını səs texnologiyasından istifadə edərək nümayiş etdirir.

“Bu sərgi ilə sadəcə təbiətə baxıb zövq almağın kifayət etmədiyini, onu qorumağın da vacibliyini göstərmək istəyirəm,” deyə Nəsirli sərginin açılışında bildirmişdi.

Sərgi təbiət dünyasına duyğu dolu bir səyahət təklif edir. Quraşdırmalar meşələrin unikal səslərini vurğulamaq üçün ən müasir səs texnologiyasından istifadə edir və təbiətin canlı, ünsiyyətcil və hörmətə layiq olduğunu mesaj verir. Video instalyasiyalar bu səsləri tamamlayır – ziyarətçilər qulaqcıqlardan istifadə edərək təsvir olunan bitkilərin səslərini dinləyə və meşənin dərinliklərində dayanma təəssüratı yaradan xüsusi bir təcrübə əldə edə bilirlər.

Sərgi Latviya Respublikasının təşkilatçılığı ilə və Latviya Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Latviya Meşə İdarəçiliyi Agentliyi, SILAVA təşkilatı, Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, ADA Universiteti və Gazelli Art House Baku-nun tərəfdaşlığı ilə reallaşdırılıb.

Bu əməkdaşlıq Latviya və Azərbaycanın ortaq ekoloji dəyərlərini vurğulayır. Ətraf mühit incəsənəti sahəsində tanınmış kurator sərginin elmi dəqiqlik və yaradıcılığı birləşdirərək davamlılıq mövzusunu müzakirə etmək üçün unikal bir platforma təqdim etməsini təmin edib.

1 fevral 2025-ci il tarixinə qədər davam edəcək sərgi, qalereya divarlarından kənara çıxan rezonans doğurur. Sərgi, incəsənətin ekoloji mövzulara həsr olunduğu və insanların təbiəti qorumağa təşviq edildiyi artan bir tendensiyanı əks etdirir.

Ziyarətçilər qalereyanı tərk edərkən meşənin səsləri yaddaşlarında qalır – təbiətlə əlaqəmizi xatırladan incə, lakin güclü bir mesaj. Bir çoxları üçün “Meşənin Pıçıltısı” yalnız incəsənət sərgisi deyil; həm də təbiətin səssiz çağırışlarına qulaq asmağa və diqqətlə cavab verməyə bir çağırışdır.

"Paralel Dünyalar" sərgisi təbiət yanılsamalarına və insan təsirlərinə meydan oxuyur

“Paralel Dünyalar” qrup sərgisi sadəcə bir bədii nümayiş olmaqla kifayətlənmir, həm də təbiət haqqında illüziyalarımıza meydan oxuyaraq insan fəaliyyətinin nəticələrini üzə çıxarır. Bu barədə incəsənət tarixçisi Mansura Məmmədəliyeva bildirib.

Sərgi təbiət və süni yaradılış arasındakı ziddiyyəti araşdırır, insanlığın təbiət üzərindəki hakimiyyət yanılmasını sarsıdır. Məmmədəliyeva vurğulayıb: “Yerli və beynəlxalq rəssamların əsərləri bizi rahatlıq zonamızdan çıxarır və planetə vurduğumuz ekoloji zərəri üzə çıxarır.”

Filosof Timoti Mortonun “təbiət” anlayışının özü bir illüziya olduğu iddiasına istinad edən Məmmədəliyeva qeyd edib: “İnsan fəaliyyəti planetin hər bir küncünə nüfuz edib. Bu əsərlər göstərir ki, təbiətlə münasibətimiz təkcə harmonik deyil, həm də münaqişəli xarakter daşıyır.”

Sərgilənən əsərlər iqlim dəyişikliyi ilə bağlı vizual dialoq təqdim edir, onun əsas səbəblərini açaraq transformativ fəaliyyətə çağırış edir. Məmmədəliyeva bildirib: “Bu sərgidə texnologiya sadəcə tamaşa vasitəsi deyil, insan-təbiət münasibətlərini yenidən tərif etmək üçün bir vasitədir.”

Elnarə Nəsirlinin “Mənim kimi nəfəs al” əsəri bu yanaşmanı təcəssüm etdirir. Elektron bitki siqnallarından istifadə edərək kirigami üslubunda hazırlanmış kağız ağciyərlərlə nəfəs alan proqramlaşdırılmış ağac kötüyü təbiətin tənəffüs sisteminin insan fəaliyyəti ilə necə asılı olduğunu vurğulayır. “Bu əsər ziyarətçiləri qeyri-müəyyən gələcəklə üzləşdirir,” deyə Məmmədəliyeva əlavə edib.

Başqa bir mərkəzi əsər “Pıçıldayan Meşə” instalyasiyasıdır. COP29 üçün Latviyanın Azərbaycandakı səfirliyi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində yaradılan bu iri miqyaslı iş müxtəlif ölkələrdən gətirilmiş qurudulmuş ağacları bir araya gətirir. Məmmədəliyeva bu əsəri “xəbərdarlıq, sakitlik deyil” kimi təsvir edib. Instalyasiya insanlığın təbiətlə əlaqəsinin kövrəkliyini və müasir sivilizasiyanın onun üzərindəki təhlükəli dayanıqlığını nümayiş etdirir.

Marshmallow Laser Feast kollektivinin təqdim etdiyi “Torpağın Poetikası” əsəri ayaqlarımızın altındakı mikroskopik həyatın gizli mürəkkəbliyini üzə çıxarır. Amazon yağış meşələrindəki Kapinuri ağacının ekosistemindən ilhamlanan bu əsər, bu ekosistemlərin sürətli məhvini qabarıq şəkildə göstərir.

Məmmədəliyeva izah edib: “Sərgi maddi dünyanın sabitliyinə meydan oxuyur. O, keçmiş və gələcək anlayışlarını sökərək insanın biosferin sadəcə bir hissəsi olduğunu, onu idarə edən güc olmadığını xatırladır.”

“Paralel Dünyalar” sərgisi passiv müşahidədən daha artığını tələb edir. Məmmədəliyeva vurğulayıb: “Bu, sadəcə estetik deyil—radikal, geridönməz dəyişiklik çağırışıdır.” Təbiət haqqında romantik təsəvvürlər onun kövrəkliyini və məhvolma təhlükəsini anlamalıdır.

O, yekunda bildirib: “Bu sərgi həm bədii, həm fəlsəfi, həm də siyasi xarakter daşıyır. İnsanlıq və təbiət arasında balansın bərpası üçün ilk addım bizim üzərimizdədir.”