Milli kimlik və azadlığı araşdırma: YARAT Müasir İncəsənət Məkanında yenilikçi sərgi

Hazırda YARAT Müasir İncəsənət Məkanında XX-XXI əsrlər Azərbaycan Rəngkarlığı Muzeyində milli kimliyin, azadlığın və sovetləşmənin davam edən təsirinin dərindən öyrənilməsi təqdim olunur.  "Azadlıq abidəsi" adlı qrup sərgisi sənət, musiqi və dialoqun dinamik birləşməsi sayəsində öz qapılarını açaraq bu əbədi mövzulara çoxşaxəli yanaşması ilə tamaşaçıları valeh edib.

Sentyabrın 29-dək davam edəcək sərgidə müxtəlif nəsillərə aid 21 rəssamın rəsm, videoçarx və instalyasiyaları nümayiş olunur. Bu müxtəlif qrupa həm sovet dövrünün “yeraltı sənətçiləri”, həm də müstəmləkəçilik ideologiyasının nəticələrini öyrənməklə və azadlıq istəyilə birləşən müasir yaradıcılar daxildir.

Sərginin açılış günü rəssamlar öz əsərləri haqda danışdılar, tamaşaçılarla sənət arasında daha dərin əlaqənin yaradılmasına xidmət etdilər. Tədbirə həmçinin konsert daxil idi. Gənc musiqiçilər Edqar Ravin, İlkin Dövlətov (muğam), Elşən Qəribov (kamança) və Emin Bayramov (gitara) öz çıxışları tədbirə rəng qatdılar.

Sərginin əsas xüsusiyyətlərindən biri Novruz Məmmədovun "İdeologiya" instalyasiyasıdır ki, əsər öz güclü dizaynı və konseptual dərinliyi sayəsində mərkəzi yer tutur. Sənətşünas Mənsurə bu sənət əsərini minimalist və şəffaf metal konstruksiyaların köməyilə totalitar rejimlərin repressiv təbiətini çatdırmaq qabiliyyətinə görə fərqləndirib. "Başqa işlərlə məşğul olsanız belə, Novruz Məmmədovun instalyasiyasının səsindən qaça bilməzsiniz", - o qeyd edib.

Məmmədovun instalyasiyası diktator sistemlərində adamların marionetkalara necə çevrildiyini göstərən söz və düşüncə azadlığının sıxışdırılmasına dair kəskin şərhdir. Bu əsərdə  əsas özünüifadə vasitəsi kimi səsdən isfifadə avtoritar nəzarətin yayılmış və qaçılmaz təsirini vurğulayır.

Sərgi həmçinin sovet dövrünün Rasim Babayev, Kamal Əhməd, Cavad Mircavadov və Əşrəf Muradov kimi nonkomformist rəssamlara hörmətini ifadə edir. Hakim mədəniyyətə və ənənəvi kanonlara meydan oxumaqla tanınan bu sənətkarlar öz unikal müqavimət ifadələrilə sənət tarixində silinməz iz qoyublar.

"Bu əsərlərdə çirkinliyin estetikasını əks etdirən şəxslər fərdilikdən və daxili məzmundan məhrumdurlar", - Mənsurə deyib. "Bu əsərlərə Məmmədovun instalyasiyasının fonunda baxmaq onların təsirini artıran xüsusi atmosfer yaradır".

Sərgiyə tarixi əsərlərlə yanaşı, YARAT-ın sifarişilə yaradılmış və şəxsiyyət, yaddaş, milli kimlik və kollektiv şüur mövzularına toxunan müasir əsərlər və videoçarxlar da təqdim olunub. Bu müasir sənət əsərləri postsovet kontekstində azadlıq və şəxsiyyət haqqında davam edən dialoqa yeni baxış ortaya qoyur.

Ancaq sərgi çətinliksiz ötüşməyib. Eksponatlardakı izahlı yazıların olmaması geniş tamaşaçı kütləsinin sənətkarların fikirlərini tam anlamasını çətinləşdirə bilər. "Bu sərgi müasir incəsənətlə iş təcrübəsi olanlara daha çox uyğundur",- Mənsurə deyib. "Bununla belə, dərin mövzularla maraqlanan hər kəsə onu tövsiyə edirəm".

“Azadlıq abidəsi” Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı, “Nar” qalereyası və Unibank daxil olmaqla, müxtəlif kolleksiyalardan əsərləri özündə birləşdirir.

Nazim Babayev, Kamal Əhməd, Toğrul Sadıqzadə, Sirus Mirzəzadə, Şahpələnğ Məmmədov və bir çox başqaları kimi iştirakçı-rəssamlar Azərbaycan rəssamlıq istedadının zəngin palitrasını təmsil edirlər.

Bu sərgi, sadəcə, sənət nümayişi deyil, azadlıq və şəxsiyyət uğrunda aramsız mübarizənin güclü ifadəsidir. Rəssamlar müxtəlif texnika və formatlardan istifadə edərək tamaşaçıları keçmişi düşünməyə və bu mühüm mövzuların gələcəyini Azərbaycan kontekstində nəzərdən keçirməyə dəvət edirlər.