Bakı/11.10.23/Turan: Hazırda Yarat incəsənət məkanında 2 sərgi nümayiş olunur. Birinci mərtəbədə Aida Mahmudovanın “Cənnət gözləyə bilər” fərdi sərgisi, ikinci mərtəbədə isə “ Yeddinci tənhalıq” qrup sərgisi nümayiş olunur. Hər iki sərginin kuratoru Fərəh Ələkbərlidir. Qeyd edək ki, sərgilərin nümayişi 22 oktyabra qədər davam edəcək. Sərgilər haqqında sənətşünaslar öz fikirlərini bölüşüblər.
Sənətşünas Mənsurə Məmmədəliyeva sərgilərlə ilə iyunun 8-i yəni sərginin açılış günü tanış olub. Vernisaj günü ziyarətçilərin çox olması səbəbindən sərgilər haqqında yalnız ilk təəssüratlarını bölüşüb.
“Hər iki sərginin əsas qəhrəmanı ekzistensial böhran yaşayan “insan”dır. Sərgi müasir insanın “mən”ni, “insanın özündə mövcudluğunu”, qorxu və narahatlığını əks etdirir”.
Mənsurə Məmmədəliyevanın sözlərinə görə Aida Mahmudovanın “Çənnət gözləyə bilər” sərgisində əsərlərin işıqlandırılması, təqdimat formatı, səs effektləri ilə birlikdə oxunur və tamlıq yaradırdı. Sənətşünas qeyd edib ki, açılışda mövcud ambians ona sərginin “burjua” ruhuna daha yaxın olduğunu düşündürüb. Mənsurənin sözlərinə görə sərgidə ötürülən mesaj qəliz və anlaşılmaz olub.
“Tavandan asılan kətan işlər, müxtəlif texnikalarla işlənmiş qrafik əsərlər, böyük ölçülü impasto effektli abstrakt tablolarda zaman və məkan, təbiət və insan qarşılaşmaları yer alsa da ideaya tam şəffaf əks olunmamışdı. Sərgi məndə dərin izlər buraxmadı. Hər bir detalın dəqiqliklə əks olunmasına baxmayaraq, konsepsiya dolğun şəkildə ekspozosiyada şərh olunmamışdı”.
Mənsurə Məmmədəliyevanın fikrincə digər sərgi ilə müqayisədə “Yeddinci tənhalıq” qrup sərgisi ideyanın işlənməsi, çatdırılması baxımından daha uğurlu olub.
”Yeddinci tənhalıq” qrup sərgisi sosial konteksdə müasir yadlaşma, tənhalıq mövzusunu araşdırır və müəlliflərin mövzuya dair yaradıcı baxışını əks etdirir.
Ramal Kazımın kətana sığmayan, tənhalığından zövq alan, deformasiya uğramış iri həcmli obrazları sanki mənəviyyat ilə materiya mübarizəsindən şəkillənir. Əsərlərdə depressiv ruh halı ilə çikinliyin estetikası vəhdət təşkil edir.
Eltac Zeynalovun “Mənim sol ayağım” siyah-bəyaz foto-videoinstalyasiyası depressiv bir dəyişilməni və bu dəyişimin gətirdiyi narahatlığı göstərir. Bu dəyişim səni və sənin keçmişini öldürür.
Novruz Məmmədovun “dəhşətli dərinlik olmadan, gözəl səthlər ola bilməz" ideologiyasını əks etdirən “Mükəmməl səth" əsəri tənhalığa fərqli prizmadan şərhidir.. Belə ki, əsərlərdə miskin, əzilib-büzülmüş bir tənhalıq görmürük. Əskisə qürurlu, fərqindəliyi olan üst insan tənhalığı ilə qarşı-qarşıyayıq. Bu özünü reallaşdırmağa çalışan, potensialının fərqində olan insanların tənhalığıdır.
Sənətşünas Ülkər Əliyeva isə sərgilər haqqında daha fərqli düşünür.
"Cənnət gözləyə bilər" sərgisi haqqında məlumat əldə edərkən ən çox diqqəti çəkən ifadə "mən"in patologiyasını tənqid etmək" dir. Konsepsiyanın əsasını da zaman və məkan müstəvisində insanın öz daxili "mən" ilə olan dialoqunun araşdırılması təşkil edir deyə qeyd edib.
“Sərgi zalına daxil olarkən keçdiyimiz ağ dəhliz və dəhliz boyu gələn səs effektlərinin bizi apardığı məkan qaranlıq bir otaqda "Adsız" video-instalyasiyasının nümayiş olunduğu məkandır. Burada sənətçinin bədəninin dar və qapalı qutu daxilindəki vurnuxması daxili "mən" i ilə mübarizəsidir”.
Ülkər Əliyeva sərginin izləyicini bəzi suallar üzərində düşünməyə vadar etdiyini deyib.
“İnsan ömrü boyu öz daxili ilə dialoq halında olduğu üçün bu mübarizə səngimək bilmir, zamansızdır. Cənnət və cəhənnəm arasında qalmışlıqda hansı məkanı seçməyimiz kimdən asılıdır? Özümüzdənmi? Video-insalyasiya bu suallar üzərində düşünməyə vadar edir”.
Ülkərin sözlərinə görə sərgidə eyni zamanda müxtəlif mənzərələrə, məkan təsvirlərinə yer ayrılıb. Fərqli texnikalarda icra olunan bu mənzərələr bəzən eyni olsalar da, vizual olaraq çeşidli olub zamanla məkanın qarşılıqlı əlaqəsini araşdırır.
"Yeddinci tənhalıq" adlı digər sərgi qrup sərgisi Hüseyn Haqverdiyevin, Tərlan Qorçunun, Orxan Hüseynovun, Ramal Kazımın, Novruz Məmmədovun, Fərəc Rəhmanovun, Eltac Zeynalovun, İsmayıl Səfərəlinin və Nadir Eminovun əsərlərini bir araya gətirir. 
Ülkər Əliyevanın sözlərinə görə sərginin konsepsiyasının alman filosof F.Nitşenin fəlsəfi nəzəriyyəsi əsasında qurulduğu qeyd olunub. Buradakı tənhalıq cəmiyyətdən təcrid olunmaqdan daha çox, o xaosun içərisində fərdin daxili kimliyi ilə baş-başa qalmasıdır. Sənətşünas sərgidə olan bir neçə əsər haqqında danışıb.
“İndividual fərqliliklərin məhvinə qarşı fövqəlinsana aparan yol vurğulanır. "Tanrının oğlu, meymunun qohumu" əsərində müəllif Nadir Eminov Nitşenin "siz adi soxulcandan insana qədər çox yol keçsənizdə, daxilinizdə soxulcandan çox şey qalıb" sözlərinə əsasən daxilimizdəki "soxulcanla" , yəni daxili "mən"lə tanış olmadığımız halımızı bizə göstərir”.
Ülkər Əliyeva Tərlan Qorçunun "Tənhalıq" adlandırğı əsəri- xalçaçılıq nümunəsində qədim sənətkarlığımızdan fərqli yəni naxışlardan, bədii motivlərdən istifadə etmədən hazırladığını qeyd edib.
“ Qara rəngli ara sahədə insanla bərabər çox minimal təsvirlərə yer ayıran sənətçi bu boşluqda keçirdiyi müxtəlif hissləri əks etdirməyə çalışıb”.
Sənətşünas qeyd edib ki, hər iki sərgidə fərdi daxili kimlik, "ekzistensial narahatlıq” kimi məsələlərə günümüz aspektindən yanaşılır.
“Lakin düşünürəm ki, bəzi mövzular yalnız günümüzə deyil, bir çox zamanlara xitab edə bilir. Əslində, bunu sərgilərin yaxşı cəhəti kimi hesab edə bilərik. Konsepsiya hər zamana xitab edə bilər”.
Ülkərin sözlərinə görə sosial həyatın ən aktiv, qaynar bir perioddan keçdiyi, hər yerdən informasiya qəbul edə bildiyimiz bu günlərdə fərdlərin daxili böhranların, çağdaş insanın axtarışlarının daha da dərinləşməsinin vurğulandığını qeyd etmək olar.
“Hər iki sərgidə fəlsəfi yanaşmalar var. Klassik sərgi anlayışından fərqlidir. Bizi düşünməyə vadar edir. Ümumi ekspozisiyanın quruluşu izləyicidə maraqlı bir iz buraxa bilsə də, əsərlərə diqqət yetirəndə mənalarını anlamaq üçün bir qədər dayanıb düşünməli və həmçinin açıqlamalara baxmalı olursan. Bəlkə də, hər kəs fərqli nəticələrə gəlir, amma sərgidə nələr baş verdiyini başa düşmək üçün fikirləşirsən. Fikrimcə, bir az düşünmək heç də pis bir şey deyil”.
Sonda sənətşünas sərgilərin dizaynları arasındakı fərqliliyə diqqət çəkib.
“İlk olaraq "Cənnət gözləyə bilər" sərgisi üçün qeyd edim ki, ekspozisiya marağımı cəlb etmişdi. İlk olaraq bizi sərgi zalına aparan nisbətən uzun dəhliz tamamilə ağ rəngdədir və xüsusi səs effektinin müşayiəti ilə bizi aydınlıqdan qaranlıq bir məkana aparır. Hər iki sərginin dizaynı bu baxımdan fərqli təcrübələr yaşadır. "Yeddinci tənhalıq" qrup sərgisində isə layihənin konsepsiyasının, ana fikrinin ön planda olması diqqətəlayiqdir”.
Sənətşünas belə sərgilərin izləyicilərə düşünmək və fərqli yanaşmaları görə bilmə fürsətini verdiyini , sənətçilər üçün isə fərqli ideya axtarışlarının nəticəsi kimi üzə çıxdığını qeyd edib.
Mədəniyyət
-
Dünya, təcili ekoloji çağırışlarla üzləşdiyi bir dövrdə, təbii resursların qorunması artıq ölkələri birləşdirən ortaq dəyərə çevrilib. Əvvəllər sadəcə müzakirə mövzusu olan ekoloji mühafizə indi demək olar ki, hər qlobal tədbirin diqqət mərkəzindədir.
-
İqlim dəyişikliyinin sürətləndiyi, qlobal temperaturun artdığı və bir çox növün məhv olduğu bir dövrdə, dünyanın müxtəlif ölkələri ətraf mühiti qorumaq üçün daha təsirli tədbirlər görməyə məcbur olur. Bu artan şüurlanma bir çox ölkəni təbiətin qorunması layihələrinə əhəmiyyətli maliyyə vəsaiti ayırmağa vadar edib. Meşələrin bərpasından heyvanların qorunmasına qədər ekoloji təşəbbüslər artıq inkişaf layihələrinin əsas hissəsinə çevrilib.
-
Gender bərabərliyinin önəmli mövzu olaraq qaldığı bir dünyada, Bakıda təşkil edilən yeni bir incəsənət sərgisi, stereotipləri aşaraq ənənəvi olaraq kişilərin üstünlük təşkil etdiyi sahələrdə uğur qazanan polşalı qadınların davamlı irsinə hörmət edir. “Görkəmli Polyak Qadınları II” adlı bu ilhamverici sərgi, Polşa Respublikasının Bakıdakı Səfirliyi, Arts Council Azərbaycan və HÜMA art room tərəfindən birgə təşkil olunub.
-
COP 29 İqlim Konfransı yaxınlaşdıqca, Azərbaycanın Latviya Səfirliyi bir sıra mədəni və təhsil tədbirləri vasitəsilə ətraf mühitin qorunmasının əhəmiyyətini vurğulayır. Bu təşəbbüslərdən biri, noyabrın 8-də Gazelli Art House Bakı Qalereyasında açılacaq azərbaycanlı rəssam Elnara Nəsirlinin “Meşənin Piçıltısı — Səsin Sehri” adlı cazibədar incəsənət sərgisidir.
Rəy yaz