Bakı separatçılarla nəyi və niyə müzakirə edir?

Martın birində Xocalı şəhərində rusiyalı zabitlərin vasitəçiliyilə rəsmi Bakı nümayəndələrinin Qarabağ separatçıları ilə ikinci görüşü keçirilib. İlk görüş fevralın 24-də olub. Görüşdə Ermənistan-Qarabağ qaz kəmərinin fasiləsiz işinin təmin edilməsi, adı çəkilən tərəflər arasında yeganə yüksək gərginlikli elektrik təchizatının təmiri və bərpası haqda razılıq əldə edilib.

Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı Ramin Məmmədov Dağlıq Qarabağla təmaslar üzrə məsul şəxs təyin edilib. Görüşdə təbii sərvətlərin qanunsuz istismarı məsələləri üzrə qrupun rəhbəri Məsim Məmmədov iştirak edib. Qrupa Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti və “AzerGold” QSC-nin ekspertləri daxildir.

Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz və Gürcüstan böhran üzrə xüsusi nümayəndəsi Toyvo Klaar Qarabağda danışıqlar barədə xəbərləri ümidverici adlandırıb.

“Humanitar və infrastruktur məsələləri, əsasən Laçın dəhlizi boyunca adamların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin fasiləsiz hərəkətinin bərpası, Ermənistandan Arsaxa elektrik enerjisinin verilməsinin bərpası, təbii qazın fasiləsiz təchizatı, həmçinin Kaşen mədəninin ("Dəmirli" - Turan) işilə bağlı narahatlıqlar müzakirə olunub. Gündəlikdə digər məsələlər olmayıb. Görüş konstruktiv keçib və ümid edirik ki, nəticələr özünü çox gözlətməyəcək", - Xankəndidə məmur bildirib. Bu barədə Qarabağ və Yerevan KİV-i məlumat yayıblar.

Azərbaycan dövlət KİV-i bildirib ki, görüşdə "Qarabağın Azərbaycanın tərkibinə inteqrasiyası" müzakirə olunub. Ölkə rəhbərliyi isə dəfələrlə bəyan edib ki, Bakı Qarabağ ermənilərini Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiya etməyə hazırdır.

Lakin separatçıların rəhbərliyində görüşlərin Azərbaycan təfsirini qəti şəkildə rədd ediblər: "Bakı və Stepanakert nümayəndələrinin görüşlərində Arsaxın Azərbaycana reinteqrasiyasından söhbət belə gedə bilməz", - qanunsuz" Qarabağ XİN"in rəhbəri Sergey Qazaryan bildirib.

Xankəndi və Bakı arasında dialoq uğursuzluğa məhkumdur, “çünki Azərbaycan Arsax kimi vahidin mövcudluğunu tanımır", - parlamentin müxalifətyönlü "Ermənistan" fraksiyasının katibi Arsvik Minasyan bildirib.

Azərbaycan və Ermənistanda müxalifət danışıqların əleyhinədir. Müsavat Partiyası danışıqlar masasında Azərbaycan bayrağının olmamasına diqqət çəkib. Xalq Cəbhəsinin lideri separatçıların rəhbərlərinin iki müharibədə Azərbaycan xalqına qarşı törətdikləri cinayətləri xatırladıb. "Baş danışıqçı adlanan Vitali Balasanyan xocalıların qətlində bilavasitə iştirak edib, Azərbaycan Prokurorluğunda ona qarşı cinayət işi açılıb". Əli Kərimli Qarabağdakı bütün yüksəkliklərdə Azərbaycan bayrağını qaldırmağı və bu bölgədəki bütün silahlı adamları tərksilah etməyi tələb edir. Sonra separatçılara

Bununla belə, danışıqlar gedir, hətta görüşlərin uğurlu olduğu bildirilir. Ancaq iş sözdən kənara çıxmayıb, məlum olduğu kimi, Laçın yolunda ekologiya təşkilatlarının piketi davam edir. Bu, əldə edilmiş razılaşmaların olmamasını göstərir. "Prezident" səlahiyyətinin müddəti 2024-cü ildə başa çatacaq Araik Arutyunyanın rəqibi danışıqların uğursuzluğundan istifadə edir.

Separatçıların ordusunun keçmiş rəhbəri, keçmiş "Təhlükəsizlik Şurasının katibi",  Vahid Vətən Partiyasının lideri Samvel Babayan gələn il seçkilərdə öz namizədliyini irəli sürmək niyyətindədir. O, özünü Azərbaycana qarşı nisbətən loyal göstərməyə çalışır, hətta Bakıya Qarabağın Ağdərə rayonundakı “Dəmirli” mədəninə sahiblik və investisiya qoyuluşu  təklif edir.

Babayan digər separatçıların mövqeyini təkrarlayaraq Bakıya xatırladır ki, status məsələsi Sovet İttifaqının tərkibindən çıxmaq haqqında referendumda həll olunub. Eyni zamanda, Azərbaycanla qarşılıqlı etimad çərçivəsini yaratmağı təklif edir və bizə şərt qoyur: "Başımızın üstündə avtomatla dayanıb tərksilah tələb etmək lazım deyil, qoşunları geri çəkmək və bəzi şəxslərin barəsində axtarışları ləğv etmək lazımdır.  Yalnız bundan sonra hansısa problemin həlli barədə danışmaq olar".

Separatçıların nə indiki, nə də potensial gələcək rəhbərliyində Qarabağın Azərbaycan əyalətlərindən biri kimi reinteqrasiyasına razı olan lider yoxdur. O zaman Rusiya ordusunun tutduğu və ermənilərin "İvanyan" adlandırdığı Xocalı ərazisində gedən danışıqlarda məqsəd nədir?

Tarixçi Rizvan Hüseynovun diplomatik mənbələrdən əldə etdiyi məlumata görə, təmaslar davam etdiriləcək və görüş yeri kimi Bərdə, Gəncə və Ağdam nəzərdən keçirilir. “Müvafiq olaraq, Rusiya sülhməramlı kontingentinin nümayəndələrinin gələcəkdə sülh danışıqlarında iştirakı planlaşdırılmır. Söhbət Azərbaycan və onun vətəndaşlarının birbaşa dialoqundan gedir ki, buna Rusiya sülhməramlı kontingentinin və hər hansı digər xarici oyunçunun heç bir aidiyyatı yoxdur".

Milli Məclisin deputatı Rasim Musabəyov deyib ki, Qarabağ ermənilərinin reinteqrasiyasından tez nəticə gözləmək lazım deyil, amma dialoq başlanıb, biz tərəfdən Ağdərədə anadan olan və Şuşada böyüyən deputat Ramin Məmmədov iştirak edir və bu, mühüm faktdır. Ərazinin statusunun müzakirəsinə gəlincə, Bakı separatçılarla siyasi məsələləri müzakirə etməyəcək. Qarabağlılarla yalnız humanitar, nəqliyyat, iqtisadi, kənd təsərrüfatı, ekoloji məsələlərdən danışmaq olar, - deputat Musabəyov deyib. O, Ermənistan və Qarabağ ermənilərinin qəbuledilməz bəyanatlarına fikir verməməyi təklif edib.

Deputat Erkin Qədirli isə Qarabağın siyasi statusunun hər hansı biriylə, o cümlədən Ermənistan, Rusiya və Avropa ilə müzakirəsini istisna edir. "Qarabağda yaşayanlar bizim vətəndaşlarımızdır,  Azərbaycan qanunlarına tabe olmalıdırlar, orada tədricən bizim ölkəmizin hakimiyyət strukturları yaradılmalıdır. Danışıqlar bu məqsədlə aparılır, proses açıq olmalıdır", - deputat Qədirli əlavə edib.