Gürcüstan Azərbaycan və Ermənistan arasında vasitəçi rolunu təklif edir

Cənubi Qafqazdakı uzunmüddətli gərginliyi azaltmağa çalışaraq, Gürcüstanın Baş Naziri İrakli Kobaxidze, ölkəsinin Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh danışıqlarında vasitəçi rolunu yerinə yetirməyə hazır olduğunu bəyan edib. Gürcüstanın Birinci Kanalına verdiyi müsahibədə Kobaxidze, Gürcüstanın Bakı və İrəvan arasında dialoqun asanlaşdırılmasında aktiv rol oynamağa hazırlığını vurğulayıb.

“Əgər Gürcüstanın vasitəçi kimi çıxış etməsi və ya danışıqlar prosesində daha fəal iştirakına maraq varsa, biz həmişə hazırıq,” deyə Kobaxidze bildirib. “Bu hazırlıq indi də qüvvədədir. Əgər müvafiq istək olarsa, biz hər iki qonşu ölkəyə dəstək və yardım təklif etməyə hazırıq.”

Kobaxidzenin təklifi, hakim partiyanın son parlament seçkilərində qələbəsindən qısa müddət sonra gəldi və bu, Gürcüstanın diplomatik yanaşmasında davamlılığı göstərir. Vasitəçilik təklifi yeni deyil; Gürcüstanın ardıcıl hökumətləri Azərbaycan və Ermənistan arasındakı münaqişədə neytral tərəf kimi çıxış etmək istədiklərini davamlı olaraq bəyan ediblər. Bununla belə, hazırkı administrasiyanın yenidən seçilməsindən sonra irəli sürülən bu son təklif, Gürcüstanın regional diplomatiyada fəal iştirak etmək niyyətini bir daha təsdiqləyir.

2021-ci ilin iyun ayında Tbilisi, Bakı və İrəvan arasında normallaşma istiqamətində ilk addımların atılmasına müvəffəq oldu. Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycanın xarici işlər nazirləri Ararat Mirzoyan və Ceyhun Bayramov arasında nadir birbaşa danışıqlara ev sahibliyi etdi. 2023-cü ilin oktyabrında isə Tbilisidə Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycan baş nazirlərinin ilk dəfə üçtərəfli görüşü keçirildi ki, bu da regional sabitlik və əməkdaşlıq məsələlərinə yönəlmişdi.

Bu səylərə baxmayaraq, vasitəçilik yolu çətin olaraq qalır. Rəsmi Bakı dəfələrlə İrəvanla vasitəçi olmadan birbaşa danışıqlara üstünlük verdiyini bildirib. Azərbaycanın vasitəçi qəbul etməmək istəyi, məsələlərin ikitərəfli qaydada həll olunmasına olan istəyindən irəli gəlir, çünki bu yanaşmanın daha effektiv və birbaşa nəticələr verəcəyinə inanır. Lakin Ermənistan keçmişdə, xüsusilə Avropa İttifaqı və ya Rusiya kimi neytral qəbul edilən ölkələr və təşkilatlardan vasitəçilik təkliflərinə maraq göstərib.

Gürcüstan üçün vasitəçilik təklifi həm strateji addımdır, həm də uzunmüddətli diplomatik ənənəsinin əksidir. Ölkənin coğrafi mövqeyi və həm Azərbaycan, həm də Ermənistanla tarixi əlaqələri ona unikal perspektiv verir, eyni zamanda onu mürəkkəb regional dinamikanın mərkəzinə yerləşdirir. Tbilisinin normallaşma prosesində iştirakı, Gürcüstanın Cənubi Qafqazda sabitləşdirici qüvvə kimi qəbul edilməsini Qərb müttəfiqləri tərəfindən alqışlanıb.

Gürcüstanın vasitəçilik təcrübəsi yeni deyil. Ölkə əvvəllər dəfələrlə regional danışıqlarda asanlaşdırıcı rol oynamış və tez-tez münaqişəli tərəflər arasında neytral meydan kimi çıxış etmişdir. 2021-ci ilin iyun ayında Tbilisinin müdaxiləsi ilkin razılaşmanın əldə olunmasına kömək etdi, bu da hərbi əsirlərin azad olunmasına və sərhəddə gərginliyin azalmasına şərait yaratdı.

2023-cü ilin oktyabrında baş tutan üçtərəfli görüş, tərəflərin həll olunmamış məsələlərə baxmayaraq dialoqu araşdırmaq istəklərinin göstəricisi kimi mühüm diplomatik uğur kimi qiymətləndirildi. Bununla belə, ümumi kontekst hələ də çətinliklərlə doludur. Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan 2020-ci ildəki münaqişənin nəticələri ilə mübarizə aparmağa davam edir və sərhəd demarkasiyası və etnik erməni əhalisinin statusu ilə bağlı həll olunmamış mübahisələr həssas olaraq qalır.

Gürcüstanın təklifi, Cənubi Qafqaz üçün kritik bir zamanda ortaya çıxır, çünki həm Azərbaycan, həm də Ermənistan sülh müqaviləsini yekunlaşdırmaq üçün artan beynəlxalq təzyiqlə üzləşir. Avropa İttifaqı və Amerika Birləşmiş Ştatları, iki ölkəni dialoqu davam etdirməyə çağırıb və qarşıdakı COP 29 sammitinə qədər geniş bir razılaşmanın əldə ediləcəyinə ümid bəsləyir.

Bakının birbaşa danışıqlara üstünlük verməsi, Gürcüstanın səylərini çətinləşdirə bilər, lakin Tbilisinin təklifi, ölkənin regionun gələcəyini formalaşdırmaqda konstruktiv rol oynamaq istəyini göstərir. Bu yeni təklifin reallaşma ehtimalı hələ məlum deyil, lakin Gürcüstanın iki qonşusu arasında körpü olmaq arzusunu və sabitlik və əməkdaşlığın təşviqi üçün diplomatik təcrübəsini vurğulayır.

Sonda, vasitəçilik səylərinin uğuru, həm Azərbaycanın, həm də Ermənistanın üçüncü tərəfin iştirakı qəbul etmək istəyindən və Gürcüstanın mürəkkəb regional mənzərədə diqqət və neytrallıqla hərəkət etmə bacarığından asılı olacaq.