Azərbaycan Fransızofoniya sammitindən sonra Ermənistana sülh və qarşıdurma arasında seçim etməyi tələb edir

Azərbaycan bu həftə Fransada keçirilən Fransızofoniya Sammitindən sonra Ermənistana təxribatçı hərəkətlərdən çəkinməyə və ya normallaşma prosesini tamamlamaq, ya da qarşıdurma yolunu seçmək arasında qərar verməyə çağırıb.

Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Ermənistanı sammitin yekun bəyanatına Azərbaycanın suverenliyini hədəf alan müddəalar əlavə etməyə çalışmaqda və sülh prosesini pozmaq cəhdində ittiham edib. Nazirlik, sammitə rəhbərlik edən Fransa-nın da Ermənistanın bu cəhdlərini dəstəklədiyini iddia edib.

“Ermənistan tərəfi seçim etməlidir: normallaşma prosesini tamamlamaq yolunu tutmaq, yoxsa hərtərəfli qarşıdurmanı davam etdirmək? Azərbaycan başladığı münasibətlərin normallaşdırılması prosesinə sadiqdir,” deyə nazirliyin bəyanatında bildirilib.

4-5 oktyabr tarixlərində keçirilən 19-cu Fransızofoniya Sammiti Ermənistan da daxil olmaqla, 54 üzv dövləti bir araya gətirdi. Yekun qətnamədə Ermənistan və Azərbaycan arasında davam edən sülh prosesi dəstəkləndi və Alma-Ata Bəyannaməsinə əsaslanaraq hər iki ölkənin ərazi bütövlüyünə hörmət göstərilməsinin vacibliyi vurğulandı. Sənəddə həmçinin regional kommunikasiyaların açılmasının və Qarabağdan olan qaçqınlara yardım göstərilməsinin əhəmiyyəti qeyd olundu.

Fransızofoniyanın üzvü olmayan Azərbaycan, sammitin nəticələrinə kəskin etirazını bildirdi və Ermənistan tərəfindən irəli sürülən müddəaların çoxtərəfli danışıqların qaydalarını pozduğunu qeyd etdi. Azərbaycanın fikrincə, bu müddəalar konsensusa malik deyil və siyasi və ya hüquqi dəyərə sahib deyil.

Bakı Ermənistanı Fransızofoniya Sammitindən Azərbaycanın suverenliyini sarsıtmaq üçün istifadə etməkdə və Fransanı isə qərəzli yanaşmada ittiham etdi.

“Fransanın açıq dəstəyi ilə Ermənistanın Fransızofoniya platformasını istismar etməsi çox təəssüf doğurur,” deyə nazirliyin bəyanatında bildirilib. Nazirlik, sammitin qərarlarının Ermənistanın hər fürsətdə Azərbaycanı hədəf almaq niyyətinin göstəricisi olduğunu vurğulayıb.

Fransa Prezidenti Emmanuel Makron sammitdə çıxışında Fransızofoniyanı üzv ölkələrdə siyasi münaqişələrin həlli üçün dialoq və vasitəçilik məkanı adlandırıb. Ermənistan nümayəndə heyəti bu platformadan istifadə edərək Azərbaycanla münaqişə ilə bağlı bir sıra bəyanatlar verdi və beynəlxalq dəstəyin əhəmiyyətini vurğuladı.

Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan sammitdə çıxış edərək Fransızofoniyanın dəstəyinin sülh prosesinə “müsbət təkan verəcəyini” və Azərbaycanla razılaşmanın “lazımsız gecikmələr olmadan” imzalanmasına imkan yaradacağını bildirdi. Baş nazir Nikol Paşinyan isə Makron və yeni təyin olunmuş Fransa Baş Naziri Mişel Barnier ilə keçirilən ikitərəfli görüşlərdə 16 bənddən 13-ü üzrə razılığın əldə olunduğunu əsas götürərək, Azərbaycanın sülh müqaviləsi imzalamağa hazır olduğunu bəyan etdi.

Azərbaycan Ermənistanın artıq razılaşdırılmış bəndlər əsasında müqavilə imzalamaq təklifini rədd etdi və qalan məsələlərin—Qarabağın statusu və nəqliyyat yollarının açılması kimi—tam həll olunmasının zəruri olduğunu bildirdi.

“Hər hansı yekun müqavilə bütün qalan fikir ayrılıqlarını həll etməlidir,” deyə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi qeyd edib.

Makronla danışıqlar zamanı Paşinyan Cənubi Qafqazda kommunikasiyaların açılmasına hazırlıqlı olduqlarını, lakin bunu suverenlik, yurisdiksiya və qarşılıqlılıq prinsipləri əsasında etmək istədiklərini vurğulayıb. Bu mövqe Azərbaycan və Rusiyanın 2020-ci ilin noyabrında imzalanmış atəşkəs bəyanatını həyata keçirməkdə israr etməsi ilə ziddiyyət təşkil edir. Həmin bəyanatda bölgədəki bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələrinin açılması və Azərbaycan ilə Naxçıvan arasında vətəndaşların və malların hərəkətinin təmin olunması məsələsi əksini tapmışdı.

Diplomatik qarşıdurma, iki ölkə arasında gərginliyin 2020-ci ildəki müharibədən sonra yenidən artdığı bir vaxtda baş verir. Müharibə Rusiya-nın vasitəçiliyi ilə bağlanan atəşkəs sazişi ilə sona çatmışdı. Ermənistan Qərb müttəfiqləri, o cümlədən Fransa ilə əlaqələrini gücləndirməyə çalışdığı halda, Azərbaycan bölgədə mövqeyini möhkəmləndirmək, Türkiyə ilə yaxın əlaqələrini davam etdirmək və Moskva-nı əsas tərəfdaş olaraq saxlamaq niyyətindədir.

Cümə günü Cəbrayıl rayonunda keçirilən görüşdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Ermənistanı “təhlükəli oyunlara” qarışmamağa çağırdı və 2020-ci il müharibəsinin nəticələrini xatırlatdı.

“2020-ci il müharibəsinin tarixini unutmasınlar,” dedi Əliyev. “Biz separatizmi bir neçə saat ərzində aradan qaldırdıq, heç kimə baxmadan.”

Əliyev Fransa və digər “anti-Azərbaycan ölkələrini” Ermənistana silah tədarük etməkdə ittiham edərək, bunun Yerevan-ın sülhə sadiq qalma bəyanatlarını pozduğunu bildirdi.

Cənubi Qafqazdakı qərb təsirinin artması Moskvada narahatlıq doğurur. Cümə günü Rusiya FTX-nin rəhbəri Aleksandr Bortnikov Qərb ölkələrinin regionda öz sülhməramlı kontingentini yerləşdirmək məqsədilə Ermənistanı Bakı ilə danışıqları gecikdirməyə məcbur etdiyini iddia etdi. Aİ bu iddiaları “tamamilə yalan və manipulyasiya” adlandırıb.

Hər iki tərəf qarşılıqlı ittihamlar irəli sürərkən, Azərbaycan, Ermənistanın konstitusiya müddəalarına Azərbaycan əleyhinə ərazi iddialarını ehtiva edən maddələrə dəyişiklik etməyə çağırışını davam etdirir. Ermənistan isə postmüharibə tənzimlənmə prosesində beynəlxalq dəstəyini gücləndirməyə çalışır.

Diplomatik dalan Azərbaycan və Ermənistanı seçim qarşısında qoyur: sülh və ya uzunmüddətli qarşıdurma. Azərbaycan isə Ermənistana sülh və qarşıdurma arasında qəti bir seçim etməyə çağırır.