Azərbaycan münaqişədən sonrakı dövrdə ATƏT mexanizmlərində islahatlar aparmağa çalışır

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev ATƏT-in keçmişin qalıqları hesab etdiyi bir sıra mexanizmlərini ləğv etməyə çağırıb. Bu da Qarabağ münaqişəsinin həllindən sonra ölkənin beynəlxalq diplomatiyaya yanaşmasının dəyişdiyini göstərir.

Prezident Əliyev Münhendə ATƏT-in hazırkı sədri, Maltanın xarici işlər naziri Yan Borqla görüşündə ATƏT çərçivəsində köhnəlmiş strukturların rəsmən ləğv edilməsinin vacibliyini vurğulayıb. O, xüsusilə, ləğv edilməsinə ehtiyacı olan fəaliyyətsiz strukturlar kimi ATƏT-in Minsk Qrupunu, Yüksək Səviyyəli Planlaşdırma Komitəsini və ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsi vəzifəsini qeyd edib. Əliyev təşkilatın büdcəsinin mövcud geosiyasi reallıqlara uyğun olaraq daha uyğun layihələrə yenidən bölüşdürülməsinin zəruriliyini vurğulayıb.

Azərbaycanın mövqeyi Qarabağ münaqişəsinin, nəhayət, onun suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün bərpasına gətirib çıxararaq həll olunduğuna inamını əks etdirir. Əliyev Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılmasının zəruriliyini etiraf etməklə yanaşı, bu prosesin ATƏT-in Minsk Qrupu kimi çoxtərəfli mexanizmlərlə deyil, ikitərəfli əsasda həyata keçirilməli olduğunu irəli sürüb.

1992-ci ildə yaradılmış ATƏT-in Minsk Qrupunun üzərinə Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllinə yardım etmək vəzifəsi qoyulmuşdu. Rusiya, ABŞ və Fransadan olan həmsədrlərdən ibarət Minsk Qrupu, digər üzv dövlətlər, o cümlədən Azərbaycan və Ermənistan danışıqların aparılmasında mühüm rol oynayıb. Bununla belə, Azərbaycanın 2020-ci ildə 44 günlük müharibədə qəti qələbə qazanmasından sonra onun effektivliyi azalıb və onun yenidən qurulması və ya ləğvi çağırışlarına səbəb olub.

1994-cü il dekabrın 20-də Budapeşt Zirvə Toplantısının nəticəsi olaraq Vyanada Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi üzrə ATƏT-in iştirakçısı olan dövlətlər tərəfindən təyin edilmiş hərbi nümayəndələrdən ibarət Yüksək Səviyyəli Planlaşdırma Qrupu (YPGQ) yaradılıb. O, üç ildən artıqdır ki, fəaliyyət göstərmir.

ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin hazırda Anjey Kaspşik tərəfindən idarə olunan şəxsi nümayəndəsinin rolu Minsk Qrupunun səylərində mərkəzi yer tutur. Kaspşikin mandatına Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı məsələlərdə ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin maraqlarını təmsil etmək və davamlı sülh sazişinə nail olmaq üçün səyləri təşviq etmək daxildir. Bununla belə, münaqişənin həlli ilə bu mövqenin aktuallığı yoxlanılır və yenidən qiymətləndirmə tələb olunur.

ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsinin rolu Minsk Qrupunun səylərində mərkəzi yer tuturdu. Hazırda bu şəxs Anjey Kaspşikdir. Kaspşikin mandatına Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı məsələlərdə ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin maraqlarını təmsil etmək və davamlı sülh sazişinə nail olmaq üçün səyləri təşviq etmək daxildir. Bununla belə, münaqişə həll olunduğu üçün bu bunun aktuallığı yoxlanılır və yenidən qiymətləndirmə tələb olunur.