Azərbaycanda keçirilən növbədənkənar seçkilər demokratiyanın gələcəyi ilə bağlı narahatlıqlar yaratdı

Möhkəm nəzarət olunan seçki mühitində Azərbaycanda keçirilən növbədənkənar parlament seçkiləri yerli vaxtla saat 19:00-da başa çatdı və günorta saatlarına qədər seçicilərin cəmi 34%-i səs verdi. Azərbaycanda seçki qanunlarında minimum seçici iştirak səviyyəsinin olmaması bu səviyyədə iştirakın nəticələrin qüvvədə sayılması üçün kifayət olduğunu göstərir.

Bu seçkilər Azərbaycan tarixində əlamətdar bir hadisədir, çünki ilk dəfə azad edilmiş Qarabağ ərazilərində də səsvermə keçirildi. Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) məlumatına görə, saat 17:00-ə olan vəziyyətə görə, ən yüksək seçici fəallığı Xankəndi seçki dairəsi №122-də qeydə alınıb, burada qeydiyyatdan keçmiş seçicilərin təxminən 50%-i səs verib.

Hökumətin hamar seçki prosesi barədə bəyanatlarına baxmayaraq, geniş yayılmış pozuntular və zorakılıq iddiaları səsverməni kölgə altına aldı. Müxalifət partiyaları və müstəqil müşahidəçilərin hesabatları bülletenlərin saxtalaşdırılması, "karusel" səsverməsi və hətta müxalifət namizədlərinə, müşahidəçilərə və jurnalistlərə hücum halları kimi hadisələri əhatə edib. MSK-nın ölkənin seçki tarixində geniş yayılan bir nümunə kimi bir neçə məntəqədə nəticələri ləğv edəcəyi gözlənilir, bu məntəqələrin ümumi səs sayına təsir etmədiyini bildirəcəklər.

Media bu uyğunsuzluqları vurğulamaqda mühüm rol oynayıb. Lakin Daxili İşlər Nazirliyi və Media İnkişaf Agentliyi dərhal jurnalistləri saxta sənədlərlə seçkilərə qatılmaqda ittiham edib.

Seçkinin dürüstlüyü əsasən Azərbaycanın müttəfiqləri ilə bağlı olan beynəlxalq müşahidəçilərdən dəstək alıb. Rusiya və Belarusiyadan olan müşahidəçilər seçki prosesini tam təsdiqləyib, Böyük Britaniya Lordlar Palatasının üzvü Qurban Hüseyn isə Azərbaycanda keçirilən seçkilərin öz ölkəsində olduğu kimi keçirildiyini deyib. Seçkiləri izləyən Avropa təşkilatlarının mövqeyi məqalə yazıldığı zaman məlum deyildi.

İlkin nəticələrin Bazar ertəsi günü açıqlanması gözlənilir, lakin bəzi namizədlər artıq sosial mediada öz nəticələrini paylaşıblar. Neftçala dairəsinin namizədi Vəfa Nağı, dairənin icra hakimiyyəti tərəfindən dəstəkləndiyi iddia edilən Tənzilə Rüstəmxanlıya qalib gəldiyini bəyan edib. AzTV tərəfindən keçirilən exit-poll nəticələri hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının namizədlərinin seçkilərdə güclü çıxış etdiyini göstərir.

Müxalifət isə prosesi sərt şəkildə tənqid edib. Seçkiləri boykot edən Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) sədri Əli Kərimli Facebook səhifəsində Prezident İlham Əliyevin "seçki institutunu tamamilə məhv etdiyini" bəyan edib. Onun fikrincə, Azərbaycanda əsl siyasi rəqabət yoxdur, yalnız prezidentin etibar etdiyi şəxslər seçilə bilər.

"Əslində, ölkədə yalnız bir seçici var. Yalnız onun etibar etdiyi şəxslər "seçilə" bilər. Azərbaycanda siyasi məhbusların sayı rekord qırır, seçki müşahidəçiləri institutu məhv edilib və mitinqlərin keçirilməsinə hələ də qeyri-rəsmi qadağa var", - Kərimli yazıb.

Müsavat Partiyasının sədri İsa Qəmbər "Amerikanın Səsi"nə müsahibəsində partiyasının müşahidəçilərinə qarşı zorakılıq və Azərbaycanda ənənəvi seçki saxtakarlığı üsullarının geniş istifadəsi haqqında danışıb. "Bizim seçkilərdə iştirak etməyimizin məqsədi hökumətin seçkiləri məhv etmək siyasətinə qarşı çıxmaq və saxtakarlığı ifşa etmək idi. Təəssüf ki, seçicilərin xüsusi bir fəallığını müşahidə etmədik."

Müsavat Partiyasının keçmiş sədri Arif Hacılı "Turan" informasiya agentliyinə müsahibəsində cəmiyyətin və siyasi partiyaların seçki prosesinə olan inamını itirdiyini bildirib. O, rəsmi iştirak rəqəmlərinin şişirdilmiş ola biləcəyini və seçkilərin Azərbaycanda demokratiyanı və vətəndaş sülhünü bərpa etmək üçün daha bir əldən qaçırılmış fürsət olduğunu qeyd edib.

Arif Hacılı yeni Milli Məclisin tərkibini tənqid edərək, onun əvvəlkindən daha itaətkar olacağını və icra hakimiyyətinin iradəsini həyata keçirəcəyini bildirib. "Milli Məclis cəmiyyətin maraqlarını müdafiə edən xalqın nümayəndəsi deyil, icra hakimiyyətinin orqanı olacaq", - Hacılı bildirib.

Hacılı beynəlxalq səviyyədə Azərbaycanın imicinin daha da zədələnəcəyini, demokratik ölkələrlə münasibətlərin pisləşəcəyini və Azərbaycana qarşı tələblərin sərtləşəcəyini xəbərdar edib. Daxili siyasətdə isə hökumətin avtoritar siyasətinin davam edəcəyini, siyasi məhbusların azad edilməsi və siyasi azadlıqların yaxşılaşdırılması üçün az ümid olduğunu proqnozlaşdırıb.

Seçkilər 125 dairədə  və 6 478 seçki məntəqəni  əhatə edib, onlardan 1 000-i veb-kameralarla təchiz olunmuşdu. Səsvermə hüququna malik olan seçicilərin sayı 6 421 960 nəfər idi. Səsvermə üçün 6 516 567 bülleten çap edilmişdi. Seçkilərdə iştirak etmək üçün 25 siyasi partiyanın nümayəndələri qeydiyyata alınıb. Seçkilərə 112 749 yerli və 598 beynəlxalq müşahidəçi (51 qurumdan, 69 ölkədən olan vətəndaşlar) qatılıb. Milli Məclisdəki 125 mandat uğrunda 990 namizəd mübarizə aparıb.

Azərbaycan rəsmi nəticələri gözlədikcə, seçkilərin nəticələrinin ölkənin siyasi parçalanmasını daha da dərinləşdirməsi və ölkənin demokratik gələcəyi ilə bağlı daha çox suallar doğuracağı ehtimal olunur.