Media-icmal 26.08.2017

Ölkədə islahatların genişlənməsi, kibercinayətlərin artması, xarici borcun yüksəlməsi bu günkü (26 avqust, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

İslahatları ilə tanınan ölkə

"Azərbaycan" qəzeti "Dünyada "da islahatları ilə tanınan ölkə" sərlövhəli

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=128788) məqalədə ölkədə aparılan islahatları dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, iqtisadi inkişafı təmin edən Azərbaycan dövləti artıq dünya iqtisadi düzənində özünəməxsus mövqeyini müəyyənləşdirib və Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla həyata keçirilən davamlı islahatlar nəticəsində bu gün Azərbaycan dünya iqtisadiyyatında yeni çağırışlara cavab verir: "Məhz bu siyasətin nəticəsidir ki, dünyada sabitlik adası statusuna sahib çıxan Azərbaycan regionun lider dövləti kimi meqalayihələr həyata keçirir. Bu gün Azərbaycan sözün tam mənasında müstəqil, özünü təmin edən, milli köklərə əsaslanan, eyni zamanda, dünya birliyinin etibarlı və layiqli üzvü olan dövlətdir".

Məqalədə deyilir ki, Azərbaycanın 2003-cü ildən bu yana keçdiyi inkişaf yolunu beynəlxalq ekspertlər Azərbaycanın "qızıl onilliyi", yaxud "qızıl onluğu" adlandırırlar: "Çünki bu illər ərzində Azərbaycanın dövlət büdcəsi 1,5 mlrd. dollardan 16 mlrd. manata yüksəlib, valyuta ehtiyatları 28 dəfə artaraq 40,6 milyard dollara çatıb".

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişaf sahəsindəki uğurları beynəlxalq aləm tərəfindən təqdir olunduqca dünyada nüfuzu daha sürətlə artır, beynəlxalq reytinq mərkəzləri və nüfuzlu KİV-lər ölkənin müxtəlif sahələrdəki uğurlarını yüksək qiymətləndirirlər.

Müəllif bu uğurlar sırasında "Doing Business-2016" hesabatına əsasən Azərbaycanın dünyada 3və daha çox islahat aparan 29 ölkədən biri olmasını,

xarici ticarətin aparılması, vergilərin ödənilməsi və s.göstəricilərin adlarını çəkir.

Yazı müəllifi bu sadalamaları davam etdirərək Azərbaycanın 190 ölkə arasında əmlakın qeydiyyatı sahəsində 22-ci, Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunun "Qlobal Rəqabət Qabiliyyətliliyi İndeksi 2016-2017" hesabatında 138 ölkə arasında 37-ci yeri tutduğunu xatırladır.

Müəllif "Standard&Poor's" (S&P) beynəlxalq reytinq agentliyinə istinadən 2018-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatında, 2019-2020-ci illərdə illik ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsalının artımının 3,5 faiz səviyyəsində artım olcağını yazır.

Bununla yanaşı müəllif 2017-ci ilin yanvar-mart ayları ərzində ölkənin xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi 4,12 milyard ABŞ dolları təşkil edib. ölkəsindən 264,3 milyon dollar məbləğində ixrac sifarişləri daxil olub: "Dövlət başçısının söylədiyi kimi, heç bir başqa ölkədə son 14 il ərzində iqtisadiyyat bu qədər artmayıb".

Artmaqda olan kibercinayətkarlıq

"Exo" qəzetində "Azərbaycanvətəndaşlarının bank hesablarından pulların itməsi davam edir" (http://ru.echo.az/?p=62118) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycan İnternet Forumunun Prezidenti Osman Gündüzlə vətəndaşların maliyyə vəsaitlərinin nə dərəcədə etibarlı çəkildə qorunduğunu müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, bu ilin aprel ayndan "Nağdsız hesablaşmalar haqqında" qanunun qüvvəyə minməsilə əmək haqlar ödəniş kartarı vasitəsilə icra edilir, əmək haqlarının nağd verilməsinə görə cərimə tətbiqi olduğu üçün kart sistemi sürətlə artıb.

Müəllifə görə, bununla bağlı vətəndaşlarda vəsaitlərinin nə dərcədə təhlükəsiz qorunması narahatlığı yaranıb.

"Müntəzəm olaraq ölkənin müəyyən banklarının müştəriləri hesablarından vəsaitlərinin silinməsi haqda şikayət edirlər. Azərbaycanın bir çox kedit təşkiltları kimi bank sistemi də zəif qorunur. Bank oğurluğu haqda faktları açıqlamaq banklara sərfəli deyil, bu onların nüfuzuna zərbə olur, odur ki, bu faktları ciddi şəkildə gizltməyə, problemi "şahidlərsiz" həll etməyə çalışırlar". Bu sahədə durumu O.Gündüz belə şərh edir.

O.Gündz deyir ki, bəzən bank müştərilə razlığıa gələrək götürülən məbləğ böyük deyilsə, yerinə qaytarılır, amma oğurluq iri məblığdədirsə artıq işə hüquq-mühafizə orqanları qarışır.

O.Gündüz hesab edir ki, kredit təşkilatları bank sistemi üzərində nəzarəti gücləndirməli, təhülkəsizlik səviyyəsini artırmalı, bəzi müştərilər bank məlumatlarına məsuliyyətsiz yanaşdıqlarına görə maarifçilik işi apamalıdırlar:

"Bu dövlət təşkilatlarına da aiddir. Hökumət resurslarında belə problemlər daha çox baş verir, bəzən olur ki, xidməti informasiyalar, dövlət əhəmiyyətli yazışmalar oğurlanır. Xoşbəxtlikdən dövlət sirləri etibarlı şəkildə qorunur".

Forum prezidenti kibertəhlükələrlə bağlı "Kasperski Laboratoriyası"na istinadən deyir ki,2016-cı il Azərbaycanda belə təhlükələr artıb: "Azərbaycanda istifadəçilərin 30,2%-i belə təhlükələrlə İnternet şəbəkələrində, 54% isə lokal şəbəkələrdə üzləşiblər. Azərbaycanda kiber cinayətlər 4%, fırıldaqçı-proqramlarla insidentlərin sayı 14% artıb".

O.Gündüz deyir ki, mobil əlaqə sisteminin genişlənməsi də kibercinayətkarların diqqət mərkəzindədir və Azərbaycanda belə ki, cinayətlərin həcmi 9,3% olub.

Artan xarici borc və kreditlər "Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Pis meyl" sərlövhəhli məqalə cəlb edir (http://www.novoye-vremya.com/w103332/.../#.WaBkGyirTIU).Müəllif deyir ki, Azərbaycanda neftin qiymətinin kəskin enməsilə başlayan böhran , dövlətin qızıl-valyuta ehtiyatını əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaqla yanaşı indi də gündəliyə xarici kredit cəlb etmək məsələsini çıxarıb. Müəllifə görə, artıq aydındır ki, xarici kreditlər olmadan ölkə iqtisadiyyatının normal fəaliyyəti çətindir, ən aşağısı iri energetika layihələri xarici kreditlər olmadan icra edilə bilməyəcək: "İri miqyaslı layihələrin reallaşmasında investisiya və kreditlər beynəlxalq təcrübədir, amma məsələ budur ki, Azərbaycanın xarici borcu da artır. Belə ki, 2017-ci il iyulun 1-nə Azərbaycanın ümumi dövlət borcu 7172,6 milyard dollar (12208,5 milyard manat) təşkil edir ki, bu da Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) təqribən 19%-i deməkdir". Müəllif xatırladır ki, 2017-ci il aprlein 1-nə xarici borc 7 milyard dollar və ya ÜDM-in 18,1% həcmində idi və rəsmi mənbələrə istinadən bu ilin ilk yarısına dövlət borcunun 259 milyon dollar və ya 3,7% artdığını bildirir, bu isə hər vətəndaşaı 1232 manat xarici borcun düşməsi deməkdir. Müəllif hesab edir ki, 7 milyard dollar dövlət borcu kritik səviyyə deyil, amma indiki şəraitdə Azərbaycan üçün az da sayılmaz. Yazı müəllifi vurğulayır ki, "Cənub Qaz Dəhlizi"nin tikintisilə bağlı beynəlxalq kredit təşkilatlarından irihəcmli kreditlərin cəlb olunması və bununla da kreditlərin artacağı birmənalıdır, amma bu layihələrdən gəlirlərin daxil olması hələ tezliklə baş verməyəcək.

Müəllif deyir ki, neft bazarı da olduqca qeyri-sabitdir, neft ixracından əhəmiyyəti dərəcədə gəlir daxil olacağına zəmanət yoxdur və belə bir durumda bu kreditlərin alınması kiçik məsələ deyil, çünki bu kreditlərin ödənilməsi məsələsi də var: "Əgər bu borcların ödənilməsində neft amili işləməsə, o zaman daxili ehtiyatlar hesabına ödəniləcək və qənaət naminə bəzi layihələr təxirə salınıb, amma məmurların qənaət məsələsinə nə dərəcədə əməl edəcəkləri bu başqa məsələdir".

Müəllif deyir ki, indinin özündə də korrupsiya, kölgə itisadiyyatı, talama və inhisar ölkənin maliyyə təhlükəsizliyinə zərbə vurur, ölkə banklarının beynəlxalq maliyyə isntitutlarına borcu olmaları, inflyasiyanın ərzaq malları bazarını çalxalaması, yaxın perspektivdə isə iqtisadi artım gözlənilmməsi durumu daha da ağırlaşdırır.

Müəllif xatırladır ki, kreditlər isə vaxtında qaytarılmalıdır, əks halda beynəlxalq maliyyə institutlarının ölkəyə etimadı azalacaq və elə etmək lazımdır ki, bu borcları gələcək nəsillər ödəməli olmasınlar.