Media-icmalı 24 mart 2018

Sərmayə qoyuluşunda özəl sahənin rolu, maliyyə bazarındakı durum, hakimiyyət- mühacir münasibətləri və s. bu günkü (24 mart, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

"Azərbaycan" qəzeti "Sərmayə qoyuluşunda özəl sektorun payı artır" sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=142741) məqalədə özəl sektorun iqtisadiyyatn inkişafında rolunu dəyərləndirir.

Müəllif investisiya qoyuluşunu iqtisadi inkişafın "qan damarı" sayaraq inkişaf etmiş ölkələrdə belə, iqtisadiyyata sərmayə qoyuluşunun dayanmadığını bildirir: "Ölkəmizdə də həyata keçirilən siyasətin əsas məqsədlərindən biri milli iqtisadiyyatımızı davamlı olaraq kapital qoyuluşu ilə təmin etməkdir. Azərbaycanın MDB məkanında, hətta bir sıra Şərqi Avropa ölkələri ilə müqayisədə kapital qoyuluşunda lider olması da bu istiqamətdə aparılan siyasətin uğurlu nəticəsidir. Ölkəmizdə kapital qoyuluşu dövlət, eləcə də yerli və xarici özəl mənbələr hesabına formalaşır".

Son zamanlar iqtisadiyyata yerli sahibkarlar tərəfindən investisiya qoyuluşunun dinamikasının artdığını deyən müəllif bunun səbəbini ölkədə özəl sektorun inkişafı ilə əlaqələndirir: "Ümumiyyətlə, son 14 il ərzində ölkə iqtisadiyyatına 231 milyard dollar sərmayə qoyulub. Bunun təxminən yarısı xarici, yarısı daxili sərmayələrdir. Adambaşına düşən sərmayələrin həcminə görə, Azərbaycan dünya miqyasında lider dövlətlər sırasındadır. Onu da qeyd edək ki, müstəqillik dövründə yatırılan investisiyanın 93 faizi son 14 ildə qoyulub".

Müəllif xarici sərmayə qoyuluşunu hər bir ölkə üçün önəmli sayır və Azərbaycana külli miqdarda xarici kapitalın qoyuluşunu xarici sahibkarlara zəmanət verən qanunvericilik bazası, xarici sərmayələrə dövlət dəstəyi, münbit investisiya mühiti ilə izah edir: "Kapital qoyuluşunun nəticələrini qiymətləndirmək üçün son 14 ildə iqtisadi inkişafımızı müəyyən edən rəqəmlərə diqqət yetirək: ümumi iqtisadiyyat 3,2, qeyri-neft iqtisadiyyatı 2,8, qeyri-neft sektoru 2,8, sənaye 2,6, kənd təsərrüfatı 1,7, qeyri-neft ixracı 4,1 dəfə artıb. Bu müddət ərzində valyuta ehtiyatlarımız 23 dəfə artaraq 42 milyard dollara çatıb".

Müəllif rəsmi statistikaya istinadən bildirir ki, 2018-ci ilin yanvar-fevral aylarında ölkənin iqtisadi və sosial sahələrinin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 1 milyard 824,7 milyon manat vəsait yönəldilib,

bu ümumi sərmayənin 33,3 faizi dövlət, 66,7 faizi qeyri-dövlət sektoru tərəfindən yatırılıb.

Müəllifə görə, bu fakt ölkədə sahibkarlığın inkişafını bir daha göstərir və cari ilin ilk iki ayında yatırılan sərmayənin 66,7 faizinin özəl sektora məxsus olması da bunu təsdiq edir.

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanda Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasını (MBNP) buraxmaq lazımdır?" (http://ru.echo.az/?p=68568) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkənin maliyyə bazarladındakı vəziyyəti iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

Problemli kreditlərin payı daim artır, vətəndaşlar isə borclarını bağlamaq gücündə deyildirlər. Azərbaycan parlamentariləri ölkədə problemli kreditlərin artmasından narahatdırlar. Bu fonda isə Palatanın səmərəli fəaliyyətindən danışmaq mümkün deyil. Tamamilə haqlı olaraq belə sual ortaya çıxır ki, əgər, Palata öz vəzifəsinin öhdəsindən gələ bilmirsə, onu buraxmaq daha yaxşı deyilmi?". Ekspert ölkənin maliyyə bazarındakı durumu qəzetə şərhində belə dəyərləndirir.

N.Cəfərli bunu ölkənin maliyyə bazarında ciddi proses adlandırır və bank sistemindəki problemlərin iqtisadiyyatın inkişafını əngəllədiyini vurğulayır.

bank sferasında sağlamlaşdırma prosesini sürətləndirmək üçün Palataya verildi, amma qurum bu vəzifənin öhdəsindən gələ bilmədi: "Palata bütün diqqət və vaxtını bank fəaliyyəti sfreasının məhdudlaşdırılmasına yönəldərək bununla onların işini daha da mürəkkəbləşdirdi, bu isə onsuz da vəziyyəti yaxşı olmayan kredit təşkilatlarının halını daha da pisləşdirdi".

Ekspert iddia edir ki, bank sferasında problem bankların sağlamlaşdırılması ilə bağlı Palatanın məqsədyönlü proqramının olmamasındadır.

Digər tərəfdən N.Cəfərli müəyyən istisnalarla bəzi məmurların bir neçə bankın bağlanması ilə vəziyyətin nisbətən yüngülləşdirilməsini də əsassız saymır:

"Sağlam olmayan" bankların bağlanması həqiqətən zərurətdir, amma bu ölkənin maliyyə orqanlarının qəbul edəcəkləri 10 addımdan biridir. Birinci, banklar problrmli kreditlər "yük"ündən xilas olmalıdırlar, vətəndaşlar borcları ödəmək gücündə deyildirlərsə, o zaman bunu ancaq hökumət edə bilər durumu yaranır.

İkinci, elə şərait yaradılmalıdır ki, banklar sərbəst iqtisadi və kreditləşdirilmə fəaliyyəti göstərə bilsinlər, İndii halda banklar ancaq valyuta alqı-satqısı, pul köçürmələrilə məşğuldurlar, kreditləşdirmə faktiki dayanıb, depozitlər isə hər ay azalır".

Ekspert hesab edir ki, burada hökumətin, Palatanın və Mərkəzi Bankın bank sektorunun fəaliyyətini bərpa etmək üçün vahid proqramı yoxdur, hamı problemli kreditlərin artmasından danışır, amma bu yöndə konkret addım atılmır, buna görə də vəziyyət getdukcə pisləşir, odur ki, maliyyə orqanları vahid fəaliyyət proqramı qəbul etməlidir.

Azadlıqinfo.az" da isə "Əli Həsənovun "İŞİD"çiləri" sərlövhəli məqalə oxumaq (https://www.azadliq.info/216360.html) olar.Müəllif son zamanlar rəsmi Bakının xaricdəki bəzi siyasi mühacirləri hakimiyyəti təhqir etməkdə təqsirli bilərək onlara ünvanadılqarı müraciətlərin səbəb və nəticələrini araşdırmağa səy göstərir.

"Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycan siyasətinə təhqiri, rəqiblərə qarşı iyrənc mübarizə üsullarını mövcud hakimiyyət tətbiq edib. Heç bir qınaq, tənqid, çağırış hakimiyyəti bu əməlindən çəkindirməyib. Amma zaman elə gətirib ki, hakimiyyətin etdiklərinin 1-2 faizi bumeranq kimi özünə qayıtdı və bu qayıdış hakim komandanı ciddi narahat etdi. Ona görə rejim sözçüləri bir müddətdir ki, təhqirə qarşı mübarizə aparır, mənəvi dəyərlərdən danışır, kişi kimi mübarizədən dəm vururlar", deyən müəllif KİV və sosial şəbəkələrdə siyasi opponentlərə təhqirin adi hala dönməsinə görə hakimiyyəti səbəbkar bilir.

Müəllif hazırda əsasən sosial şəbəkələrdə intensivləşən hakimiyyətin ünvanına təhqirlərə görə prezidentin köməkçisi Əli Həsənovun mühacirlərə öz "facebook" səhifəsi vasitəsilə müraciət etdiyini, onları bu yoldan imtina etməyə çağırdığını bildirir.

Yazı müəllifi Ə.Həsənovun təhqirin yolverilməz olması barədə siyasi mühacirlərə ünvanlanan müraciətindən sitat da gətirir: "Məqsədim, bir tərəfdən, siyasi mübarizə meydanında son zamanlar bəhs olunan şəxslər tərəfindən başladılmış və getdikcə genişlənən qeyri-əxlaqi mübarizə üsullarını aradan qaldırmaq, digər tərəfdənsə, bu cür hərəkətlərin heç kimə şərəf gətirməyəcəyinə, qeyri-əxlaqi davranış sahiblərinin xalqın nifrətini qazanacaqlarına onları inandırmaq idi...Bu gün öz "siyasi mübarizəsini" söyüş və təhqir üzərində quranlar tutduqları yolun nə onların özlərinə, nə də ki, Azərbaycan cəmiyyətinə heç bir faydası olmadığını anlamalıdırlar".

Müəllif deyir ki, Ə.Həsənov müraciətində siyasi mühacirlərə "sonu heç də yaxşı olmayan işə baş qoşmaları" hədəsi bilçir və onları "İŞİD-in virtual versiyasını yaradaraq Vətənə qarşı savaş açmaqda" ittiham edir.

Müəllif isə bu "təhqir tarixi"nə nəzər salaraq Əli Həsənova xeyli suallar yarandığını deyir: "Telekanallar, hökumətə yaxın KİV-lər, hökumət yandaşı olan ayrı-ayrı şəxslər müxalifəti, onun liderlərini, ailə üzvlərini təhqir edəndə,

ölkənin ləyaqətli, vətənpərvər oğul-qızlarına "ermənipərəst", "narkoman", "vətən xaini" damğası vuranda niyə buna "dur" deyən yox idi. Buan görə, yaxşı olar ki, Əli Həsənov ilk növbədə təmsil olunduğu komandaya müraciət etsin, çünki, rəqiblərə qarşı ən iyrənc metodları tətbiq edib, sonra təhqirə qarşı mübarizədən danışmaq absurddur".

Son olaraq isə müəllif deyir ki, təmsil etdiyi qüvvə daim təhqirin əleyhinə olub və hakimiyyətin tətbiq etdiyi "mübarizə üsulları"ndan istifadə etməyib.