AZƏRBAYCAN-TÜRKIYƏ: ARAMIZDAN KIM KEÇIB?

Deyəsən, Azərbaycanda növbəti dəfə suçlu tapıblar; bu dəfə bizim bütün bədbəxtliklərimizdə qardaş Türkiyə, bir qədər dəqiq desək, rəsmi bəyanatlara və milli, bir o qədər də müstəqil olmayan telekanalların ənənəvi "analitik" materiallarına əsasən, artıq heç də qardaş olmayan Türkiyə günahkar çıxıb. 1918-ci ilin qanlı hadisələrini tezcə unutdular. Onu da unutdular ki, o vaxt Bakı yalnız Qafqaz İslam Ordusunun döyüşçülərinin sayəsində Azərbaycan Demokratik Respublikasının paytaxtı olmuşdu. O döyüşçülərin bir çoxu bizim torpaqların azadlığı uğrunda şəhid olmuşdu. Şəhidlər Xiyabanında bu qəhrəmanların xatirəsinə qoyulan abidənin üzərindən Türkiyə bayrağını çıxarmaqla indiki politmeykerlər təkcə türk şəhidlərin yox, iğtişaşlı 1918-ci ildə bolşevik-daşnak cəlladlar tərəfindən məhv edilən dinc azərbaycanlıların da xatirəsini təhqir etdilər. Hətta düşünmədilər ki, bununla onlar, sadəcə olaraq, bizim üçün çox məsuliyyətli olan bir vaxtda Azərbaycanı Türkiyə cəmiyyətinin dəstəyindən məhrum etdilər. Türkiyə cəmiyyətinin öz sözü var, çünki o, özünü ölkənin siyasi rəhbərliyi adlandıran bir qrup adamın maraqları naminə ictimai-siyasi proseslərdən kənarlaşdırılmayıb və o, (Türkiyə cəmiyyəti) Türkiyə bayrağı ilə bağlı olan məsələlərə çox həssasdır. Amma bu cəmiyyət daha çox bizim tərəfimizdə ola bilərdi... Əgər bizim böyük siyasətçilər bu yolla bayrağımızın təhqir olunmasının qisasını almaq istəyirdilərsə, onda bəlkə, özümüzün intellekt sahibi olmayan, müxalifətin mitinqlərini dağıdan zaman yüzlərlə dəfə bu bayrağı tapdayan və cıran, sonra isə general olan polislərimizdən başlamaq yaxşı olardı. Və Zonquldakdan olan sıravi Türkiyə polislərinin səviyyəsinə düşmək lazım deyildi. Bayrağa olan bu məhəbbət birdən necə oyandı? Bu, yeri gəlmişkən, həmin bayraqdır ki, uzaq olmayan 1988-ci ildə komsomol rəhbəri, indi nazir olan birisi tərəfindən "hansısa Afrika əskisi" adlandırılmışdı... Görün bizim milli bayrağımızın şərəfini qorumaq kimə tapşırılıbmış... Geosiyasi dəyişikliklərdə, şübhəsiz, Türkiyə Azərbaycanın olduğu statusda deyil. Onun vəziyyəti bir qədər yaxşıdır, ancaq özünün güclü dövlət quruculuğu, düzənlənmiş və rasional xarici siyasət strategiyasını qurmaq bacarığı olduğunu nəzərə alanda o qədər də yox. Amma Türkiyə birmənalı şəkildə Azərbaycanın vəziyyətində deyil. Və böyük ehtimalla, bu, onunla bağlıdır ki, Türkiyənin analitik institutları özlərinin diqqət və səylərini bütün "strategiyası" ölkənin talan edilməsinə yönəldilmiş orta əsr feodallarının ayaqlarına dolaşmasınlar deyə mərhələli və planlı şəkildə müxalifət, vətəndaş cəmiyyəti institutları və KİV-in məhv edilməsi üçün birləşdirməyib. Amma onu da demək istəmirəm ki, Türkiyənin siyasəti idealdır. Onun hələ görüləsi çox işləri var... Dünyanın bütün güc mərkəzləri öz səylərini bir nöqtəyə yönəldəndə manevr etmək çətin, daha dəqiq desək, mümkünsüzdür... Türkiyənin ünvanına olan ittihamlar əslində tamamilə əsaslandırılmayıb. Əgər biz Türkiyəyə qazı Ermənistanı blokadada saxlaması üçün qiymətinin 1/3-ə satırdıqsa, onda sual olunur: Gürcüstanın dibsiz iqtisadiyyatına geri qayıtmayacaq yüzlərlə milyonları niyə qoyurduq? O Gürcüstanın ki, Ermənistanla dostluq münasibətləri bir yana, bu ölkədə yaşayan soydaşlarımızla elə də ədəblə davranmır. Doğrudanmı, ona görə ki, Bakı-Tbilisi-Ceyhan onun ərazisindən keçir (bəyəm neft kəmərinin haradan keçməsini Gürcüstan həll edir???) və ya Türkiyəyə dəmir yolunun onun ərazisindən keçməsini biz istəyirdik? Belə "güzəştlər" üçün biz Türkiyədən nə aldıq? Hələ ötən əsrin 90-cı illərinin sonlarında qardaş Türkiyədən real hərbi yardım aldıq -Türkiyə mütəxəssisləri hərbçilərimizə təlim keçdi. 2003-cü ildən sonra xalqın ataları onları uğurla ölkədən qovdular və ordumuzun taleyini hərbi işdə ibtidai anlayışı olanların "etibarlı" əllərinə verdi. Təsəvvür etmək çətindir, NATO üzvü olan ölkə öz müttəfiqlərini belə bir yardımın gərəkli olduğuna inandırmaq üçün nə qədər səy göstərməli idi. Hələ müxtəlif beynəlxalq səviyyələrdə Azərbaycanın maraqlarını realizə etmək üçün Türkiyə nə qədər açıq mübarizə apardı? Televizor qarşısında oturan obıvatel bunu bilməyə bilər, amma obıvatellərin fikrini manipulyasiya edənlər bunların fərqində olmamış deyillər. Və nəhayət, belə gəlmirmi ki, Azərbaycanla Türkiyənin arasının vurulması, bununla dünyada sonuncu və yeganə etibarlı arxadan məhrum edilməyimiz kiməsə çox lazımdır? Bəlkə, istəyirlər ki, bu yolla Qarabağ münaqişəsinin həllində heç bir müqavimətlə üzləşməsinlər? Az inandırıcıdır? Təəssüf, bu barədə düşünməyə dəyərdi! Və ümumiyyətlə, düşünmək qabiliyyətini itirəndə istənilən siyasət oyunu məğlubiyyətə aparır. Sürixdə protokollar imzalanmazdan əvvəl erməni nazir erməni gəlin kimi "əzilib-büzüləndə" onu nəzakətlə Hillari Klintonun maşınına "dəvət etdilər" və dövlət katibi ona nəsə təklif etdi. Çox ehtimal, bu elə təklif idi, onu inkar etmək mümkün deyildi... Deyirsiniz, qeyri-diplomatikdir? Razılaşa bilərəm, amma öz versiyam da var: yəqin, xanım Klinton bununla hamıya nümayiş etdirmək istəyirdi ki, ABŞ özünün geosiyasi planlarını həyata keçirməkdə yetərincə qətiyyətlidir. Yoxsa bu planların həyata keçirilməsinin qarşısına, təsəvvür edirsiniz, nə qədər nalbandyanlar, sərkisyanlar, saakaşvililər və başqaları çıxa bilər? Hər birinin qılığına girmək lazımdır? Onların şıltaqlığınamı dözməli? Əsla. Dövlət katibi göstərdi ki, bu kiçik padşahlarla, onların orta əsrə məxsus şakərləri ilə oynayası deyil. Üstəlik, son proseslərdən görünür ki, ABŞ onların sahibləri ilə kəsə danışıb. Sahiblər isə öz təbəələrini hər zaman olduğu kimi topdan satıb. Görünür, Klinton buna görə açıq və nümayişkaranə şəkildə göstərməyə çalışırdı ki, siyasətdə ərköyün uşaqların vaxtı çoxdan keçib. İndi siyasəti təcrübəsi ilə ərköyünlük edən dayı və xalalar həyata keçirəcək. Üstəlik, əgər söhbət qlobal siyasətdən gedirsə... Ədalət naminə deyək ki, bu, ona çox yaxşı müyəssər oldu. İndi isə, hörmətli oxucu, daha ciddi məsələlərə keçək. Biz artıq çoxdan - azı iki il əvvəl - intensiv olaraq xəbərdar edirdik ki, qarşısında olan hər şeyi silib aparacaq geosiyasi fırtına yaxınlaşır. 2008-ci ilin sonundan başlayaraq bəndəniz dəfələrlə və açıq bəyan edirdi ki, 2010-cı il bütün Cənubi Qafqaz regionunda köklü dəyişikliklər ili olacaq və buna əvvəlcədən hazırlaşmaq lazımdır, çünki 2010-cı ilin sonunda Cənubi Qafqaz regionu fərqli olacaq. O zaman arxamızca söyməkdən və bütün günahları üstümüzə atmaqdansa, niyə belə düşündüyümüzü soruşmaq olardı. Ancaq biz belə düşünmürdük - biz bunu bilirdik!!! Biz Azərbaycanın maraqlarının müdafiəsi naminə bütün imkanlarımızı sərf etməyə hazır idik. Biz bu ölkəni onu amansızcasına talayan və məhv edənlərdən daha çox özümüzünkü hesab edirik. Ancaq onlara hər zaman iki "məntiqli" nəticə mane olurdu: birincisi - "2 fikir mövcuddur - mənim fikrim və səhv fikir" və ikinci - "əgər belə ağıllısansa, onda niyə pulun yoxdu?" Soruşun, yəni doğrudan da, hər şey belə bayağı və primitivdir? Şübhə etmədən cavab verərəm - bəli! Əminəm ki, Azərbaycanın daxili və xarici siyasəti ilə bağlı vaxtında verilən düzgün qərarlar bu gün bizi dünyada tamamilə başqa vəziyyətə qoyardı. Ancaq hətta bu gün vəziyyəti düzəltməyə çalışmaqdansa, ciddi (hərçənd mən onları çoxdandır belə saymıram) dövlət qurumları bütün qüvvələrini hakimiyyətin qorunmasına yönəldiblər. Artıq bu gün bələdiyyə və parlament seçkilərinin keçirilməsi, daha doğrusu, onların total saxtalaşdırılması ilə bağlı planlar tərtib edilir. Bu yaxınlarda yaradılmış "beyin" mərkəzi müxalifət, KİV və QHT-lərin olan-qalanının da tamamilə məhv edilməsinə dair tövsiyələr hazırlamağa başlayıb. Onlar qarşıdakı geosiyasi dəyişikliklərə bax beləcə hazırlaşır. Bu gün də demək olar ki, tam məğlub olduqlarını fikirlərinə belə gətirmədən eyni qaydada davam edirlər... Bəli, məhz belə!!! Amma təxirəsalınmaz tədbirlər görülərsə, heç də hər şey itirilməyib. Məsələn, ciddi ehtiyac yaranıb ki, Azərbaycan və Türkiyə siyasətçiləri masa arxasında otursunlar və iki ölkə arasında münasibətlərin tam təbii səbəblərə görə bizi sevməyənlərin verdiyi ötürmədən həll edilməsinə imkan verməsinlər.... Əks tqədirdə yaxın aylarda, bəlkə də, yaxın həftələrdə bizi nəyin gözlədiyini demək çətindir...

Dr. Ərəstun Oruclu, Şərq-Qərb Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri