Ekspansionizm kollajı

Gürcüstan Milli Akademiyasının prezidenti Vladimir Ramişvilinin “Erməni-gürcü mübahisəsi: Cavaxeti, ya “Cavaxk”? Separatizm tarixi” adlı məşhur məqaləsi 2020-ci ilin yazında internetdə yenidən canlandı. Bəlkə də bu material xüsusi diqqət cəlb etməzdi, xüsusən ona görə ki, materialın müqəddiməsində təsvir olunan vəziyyət, daha dəqiq isə Gürcüstanın daxilində  “Samtsxe-Cavaxetinin çoxsaylı separatçı əhval-ruhiyyəli erməni əhalisi, habelə Gürcüstanın digər regionlarındakı etnik ermənilər və kriptoermənilər” tərəfindən təmsil olunan “erməni millətçilərinin” çox güclü “beşinci kolonu” olması faktı hamıya məlumdur. Amma məsələnin incəliyi ondadır ki, V.Ramişvilinin ciddi tədqiqatının ikinci hissəsini kifayət qədər maraqlı kollaj müşaiyət edir. 1/ a, b).

Və bu kollaj müəyyən düşüncələrə  yaradır, özü də şəbəkədə ondan kifayət qədər tez-tez istifadə olunur (2, 3).

Yəqin ki, bu kollaja baxdıqda xüsusi səy göstərmədən onun Ermənistan bayrağı ətrafında bir neçə, belə demək olarsa, hipotetik bayraqdan ibarət olduğunu görmək olar, bu da birmənalı olaraq Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə ərazilərinin (yəqin ki, işğal vasitəsilə) Ermənistanın tərkibinə qoşulması haqqında real ideya olduğunu göstərir. Başqa sözlə desək, bu kollaj onunla Ermənistanın qonşu dövlətlərin torpaqlarının da daxil olduğu “gələcək” xəritəsi kimi tanış olanların vizual olaraq dərk etməsinə yönəlib.

Şübhəsiz, çoxları bu “kollaj ideyalarını” cəfəngiyyat və ya xəstə fantastik xülyaların təzahürü adlandıracaqlar. Amma göründüyü qədər, Ermənistanın gənc oğlanları və qızları məhz bu “xəstə” cəfəng ideyalarla yetişdirilir.

Bunu əsaslandırmaq üçün Rus-erməni “Lazarevski klubu”nun ilk iclasını (2018-ci il) yada salmaq olar. Bu klubun təşəbbüskarlarından və təşkilatçılarından biri Azərbaycanda bədnam tanınan Rusiya Dövlət Dumasının MDB işləri, Avrasiyaya inteqrasiya və həmvətənlərlə əlaqələr komitəsinin sədr müavini Konstantin Zatulindir. Erməni mənbələrinin məlumatına görə, forumun “pərdə arxasında” “Rusiya tərəfin nümayəndələri Naxçıvan haqqında danışırdılar və gələcək iclasda Rusiya və Türkiyə arasında imzalanmış 1921-ci il tarixli Moskva müqaviləsinə üz tutacaqlarına inandırırdılar. Bu müqaviləyə əsasən, Ermənistan torpaqları Türkiyəyə və Azərbaycana verilmişdi”. Bu zaman qeyd edilirdi ki, “[Lazarevski] klub həqiqətən münasibətləri və erməni-rus dostluğunu möhkəmləndirməyə niyyətlənibsə, bu müqaviləyə yenidən baxmadan ötüşmək olmaz”. Bu fonda “bu vəzifə həll olunmadan erməni-rus dostluğunun minillik xülya, fiksiya olaraq qalacağı” qeyd edilirdi.

Kuluar kuluardır, amma bu ilin yayında lragir.am portalı 1921-ci il tarixli Rusiya-Türkiyə müqaviləsini yenidən “qanunsuz” adlandırıb (4).

Müəllif bu aspektin cəfəngliyini və qeyri-tarixiliyini kifayət qədər ətraflı müzakirə edirdi (5), buna görə təkrarçılığın mənası yoxdur. Amma fakt fakt olaraq qalır: yuxarıda təqdim edilmiş kollajda əks olunan ideyanı erməni tərəfi “tarixi reallıq” olaraq görür.

Məsələn, “Sputnik Armeniya”nın icmalçılarından biri belə fikir bildirib: “Qərbi Ermənistan Türkiyə daxilində qalsa da, türk torpağı olmadı. Burada erməni yoxdur, amma Türkiyədə olduğun hissi də yoxdur. İndi itaətsiz kürdlər əllərində silahla dağlara çıxırlar. Onların ən əzəmətlisi isə müqəddəs tarixin ən müəmmalı sirlərindən birini qoruyub saxlayır. Rəvayətə görə, Nuhun gəmisi Tanrı istədiyi zaman bəşəriyyətə açılacaq. Və yəqin ki, bu, yalnız Araratın gerçək varisləri buraya qayıtdıqda baş verə bilər” (6).

Nə çox, nə az!

2019-cu ildə isə “Rusiya Cavaxk diasporası” ictimai təşkilatının prezidenti Aqasi Arabyan bütün dünyanın “böyük böhrana sürükləndiyinin, bunun nəticəsinin sərhədlərin və ərazilərin əhəmiyyətli dərəcədə yenidən bölünməsi ola biləcəyinin” göz önündə olduğunu deyir və “erməni dövlətləri və ermənilər” üçün “ciddi imkanlardan” bəhs edir. Xüsusən, o, hadisələrin müəyyən inkişafı ssenarisində Rusiyanın “Rusiya imperiyasının və SSRİ-nin” varisi kimi “yeni İttifaqın” başında dura biləcəyini və “Qars vilayətinin ona qaytarılmasını” tələb edə biləcəyini mümkün hesab edir. “Geniş Qərbi Ermənistan ərazilərinin ona qoşulmasını nəinki tələb edəcək, həm də təmin edəcək”, deyə A.Arabyan qeyd edir (7).

Ermənilərin Gürcüstanın Cavaxeti adlanan hissəsində sıx məskunlaşmasına gəlincə, elə həmin V.Ramişvilinin sözlərinə görə, bu əraziyə məskunlaşan ermənilərin “son hədəfi” “regionun Ermənistana birləşdirilməsidir” (1/b).

Beləliklə, ortada Ermənistanın yerləşdirildiyi, ətraflara isə bu ölkə ilə həmsərhəd dövlətlərin ərazilərinin “paylandığı” ilk baxışda məsum görünən kollaj əslində kifayət qədər təhlükəli gizli məna daşıyır. Amma burada maraqlı bir məqam var, “Daşnaksutyun” partiyasının banilərindən və nəzəriyyəçilərindən biri Xristofor Mikaelyanın qeyd etdiyi kimi, “Rusiya və Türkiyənin erməni ziyalıları əvvəlcə özlərini xalqın azad edilməsi işinə həsr etmək kimi alicənab vədlərdə yarışırdılarsa”, sonradan onların “idealı” “Dolların vətəninə - Amerikaya qədər Yer kürəsi” oldu (8).

1. Vladimir Ramişvili. Erməni-gürcü mübahisəsi: Cavaxeti, ya “Cavaxk”?

a/http://kavkazplus.com/news.php?id=28184#.X4QDzGgzbIU

b/https://kavkazplus.com/news.php?id=28214#.X4QGMWgzbIX

2. Syuzanna Amirxanyanın tviti

https://twitter.com/CcnSuzan/status/718759487440580609

3. FB-də “Eastern Turkey is Western Armenia” (tərcüməsi: Şərqi Türkiyə Qərbi Ermənistandır”) səhifəsi.

https://www.facebook.com/easternturkeyiswesternarmenia/photos/a.695264840671256/695709197293487/?type=3

4. Türklərə bağışlanmış erməni torpaqları necə?

https://www.lragir.am/ru/2020/06/29/177600/

5. Ruslar Yerevanda Naxçıvanı Ermənistana “qaytarmağa” söz verdilər

https://haqqin.az/news/141046

6. Dmitri Pisarenko. Xəyallar Ölkəsinin dirilik suyu: Qərbi Ermənistan necə Türkiyədə qaldı, amma türkləşmədi

https://ru.armeniasputnik.am/columnists/20190424/18253750/zhivaya-voda-zemli-mechtanij-kak-zapadnaya-armeniya-ostalas-v-turcii-no-ne-stala-tureckoj.html

7. Aqasi Arabyan. Qərbi Ermənistan və təkcə o deyil: Erməni-kürd SSR-in gələcəyi varmı?

http://realtribune.ru/news/world/1983

8. Mikaelyan X. Tarixi müsibət

http://www.armenianhouse.org/christopher-mikaelian/evil.htm