NORVEÇ AZADLIQ MİNİMUMU

İlk dəfə Norveçdə olarkən bütünlükdə bu ölkə göz oxşayan təbiət, sükut və ruhi rahatlıq, körfəzlər, problemsizlik, gülərüz, hündür, göygözlü insanlar və s. anlaşılır. Daha ətraflı isə müxtəlif saytlardan, çoxsaylı səhifələrini Yer kürəsinin bu gözəl güşəsinə həsr edən cürbəcür nəşrlərdən bilgi almaq olar. Bununla belə...
Minimallıq, aza məmnunluq Norveç xarakterində ən mühüm özəlliyidir. Lovğalıq, təkəbbür, özünü boğmaq onlar üçün yad anlayışlardır. Baxmayaraq ki, norveçlilər protetstantlığa etiqad edir, bununla belə ölkədə praktiki heç bir dini atribut yoxdur. Burada hər şeyi kölgədə qoyan bir din var, o da ətraf mühtidir. Oslo sakinlərində və eləcə də bütün noveçlilərdə təbiətə sevi İlahi sevgi həddindədir. Onlar hər talanı, gölü, gülü və otu qoruyur və buna görə öz növbəsində də təbiət onları səxavətlə mükafatlandırır.

Təbiəti... Buna görə Noveçin başqa bir planet olduğunu söyləmək özü onun haqqnıda heç nə deməməyə bəarbərdir. Onu gecələrin günəş ölkəsi adlandırırlar. Bu məmləkətdə qışın ortasında qütb gecələri olur, qısa yay isə günəşi heç gecəyarsı da batmağa qoymur. Sahillər dar dəniz körfəzləri - fyordlarla kəsilib. əsrin burulğanları ona heç toxunmamış kimi, Norveç öz həyatını yaşayır.
Paytaxtda gəzinti norveç həyat tərzinin bir çox incəliklərini görməyə imkan verir. Küçələrində yalnız səliqəli ahılların dolaşdığı Avropa şəhərlərilə müqayisədə Osloda gənc çoxdur. Norveç xanımları kifayət qədər gec, 30-40 yaşlarında və müəyyən mövqeyə çatdıqdan, özlərini tamamilə uşaqların tərbiyəsinə həsr edə biləcəkləri bir vaxtda uşaq düynaya gətirməyə üstünlük verirlər. Noveç ailəsində təkuşaqlılıq nadir hadisədir, ailədə üç uşaq olması normal sayılır. Burada dövlət ana və uşağın qayğısına qalır, "tək-ana" ikiqat uşaq vəsaitilə təmin edilir, mənzil və kommunal xidmətlrinə görə imtiyazlara malmk olur. Tam halda isə Norveç ana və uşaqlar ölkəsidir.

P>
Norveçilər uşağın tərbiyəsinə olduqca düşünülmüş şəkildə yanaşırlar. Əgər siz sadə, nəzərə çarpmayan tünd rənglərdən ibarət tikili görsəniz bilin ki, qarşınızdakı ya uşaq bağçasıdır, ya da məktəb binası. Norveçdə uşaqları demək olar ki, sparta üsulunda tərbiyə edirlər. Bü tərbiyə üsulu onları valideynlərindən qətiyyən uzaqlaşdırmır, əksinə, onlar arasında tərəfdaşlıq münasbətləri yaradır. Bütünlükdə isə norveç ailələrinin özünəməxsus ənənələri var. Bir çox uşaqlar 18-20 yaşlarına kimi ailələri ilə birgə yaşayır, bundan əlavə elə ailələr də var ki, uşaq ailəyə saxlanma xərclərini ödəyir. Bunu hətta bir çox imkanlı ailələr də edir və hesab olunur ki, bu tərz uşağı müstəqilliyə alışdırır. Norveçdə xaricilər və ya korluq, lallıq kimi fiziki əngəlləri olan uşaqlar üçün xüsusi məktəblər yoxdur, bütün uşaqlar eyni məktəblərə gedirlər, bu isə həmin xarici uşağın və ya fiziki əngəli olanın cəmiyyətə adaptasiyası məqsədi daşıyır.

FONT size=3>
Osloda Adolf Qustav Viqelannın özünə aid torpaq sahəsində elə yalnız özünə aid heykəllərindən ibarət olan park, məşhur Froqner parkı var. Parkdakı mənzərə hətta dünyanı kifayət qədər görmüş insanı belə heyrətə gətirir. Böyük çılpaq insan heykəlləri eyni bir texnika və tərzlə yerinə yetirilib. Ustad burada cilalanmış qrantidən istifadə edib hamıya məlum olan hərəkət və pozaları tamamilə naturalist üslubda təqdim edib. Parkın mərkəzində 150 fiqurdan ibarət 18 metr hündürlüyündə olan kifayət qədər açıq kompozisiya var. O, sanki, bir-birinin üzərinə yığılmış çoxsaylı bədənlərdən ibarətdir və bütün insan həyatı sanki bir daşda yaddaşlaşıb.
Uşaq bağçalarının və orta məktəblərin müəllimləri uşaqları və şagirdləri Froqner parkına gətirərək sakit şəkildə, misallarla insanın necə dünyaya gəlməsi və inkişafını izah edirlər.
Ümumiyyətlə, Norveçdə hər şey sakit, gurultulu etirazlar olmadan edilir. Bu ölkədə xaricilər az olmasalar da, pis yaşamamalarına baxmayaraq cəmiyyətə zəif inteqrasiya olunurlar. Elə bil bu məmləkətdə iki müxtəlif sinif mövcuddur: norveçlilər və digərləri. Norveçlilərə ərə getmiş xaricilərin danışıqlarından başa düşmək olar ki, Norveç onları hətta norveç anaları olmasına baxmayaraq tamamilə özününküləşdirmir. Bununla belə yenə də hər şey qalmaqlasız , səs-küysüz ötüşür.
Azərbaycandan olan bir insanın norveç cəmiyyətinin problemlərini müzakirə etməyi əslində gülüncdür. Yaşadığın cəmiyyəti Norveçlə və digər belə olkərlə müqayisə etdikdə aradakı uçurumlu fərqi görürsən... Biz Norveçdən və norveçlilərdən bir çox şeyi uzun müddət və israrla öyrənməliyik (dərslikdən öyrənən kimi). Ən azından uşaqlarımızı necə tərbiə etməyi, onlarla necə dostluq etməyi, onları məhdudlaşdırmamağı və döyməməyi öyrənməliyik ki, sonradan bizim üçün belə əlçatmaz, onlar üçün normal olan "azadlıq" anlayışı millətin ən mühüm tərkib hissəsi olsun.
>
Bütün dünyada məşhur olan Norveç tədqiqatçısı Tur Heyerdal "Azərbaycanla şimal ölkələrinin əlaqələri" adlı elmi işində iddia edir ki, hələ qədim sivilizasiyalar yaranana qədər insanlar arıtq dənizdə üzmək yolu ilə ünsiyyət qurmağı bacarırdılar. T.Heyerdal buna nümunə kimi Skandinaviyada və Qobustanda qədim qaya rəsmlərində qayıq təsvirlərinin eyniliyini göstərir. O,həmçinin vikinqlərin Qafqazlıların nəsli olması versiyasını irəli sürüb.
Norveç mifologiyasına əsaslanan Tur Heyerdal elə ona əsasən də norveçlilərin Odin adlandırılan ilahi əcdadının Skandinaviyaya Azərilərin topraqlarından gəldiyini iddia edirdi. Mifologiyaya görə bu torpaqlar Qara dənizdən şərqdə türklərin torpqalarına bitişik yerlərdir, Roma istilasından xilas olmaq üçün müasir noveçlilərin əcdadları buranı iki yolla ya Xəzərdən Volqa, Don və Dnepr çayları, ya da Qara və Aralıq dənizləri vasitəsilə tərk edə bilərdilər. Tədqiqatçıya görə, Qafqaz təkcə qədim xalqların çıxış məkanı deyil, həm də bir çox sivilizasiyaların mərkəzidir.

Görünür, b.e.ə. birinci minilliklərdə müasir norveçlilərin əcdadları gələcək nəsilləri üçün ən böyük missiyanı yerinə yetiriblər. Əgər Qafqazda yaşaysaydılar, onun nə vaxtsa sivilizasiya mərkəzi olmasına baxmayaraq belə, onlara azad, təhlükəsiz ölkədə yaşamağın nə demək olduğunu anlatmaq çətin olardı.
>
Azərilər torpağında isə indi yalnız bir çıxış yolu var - azad yaşamağı öyrənmək... Görəsən, gec deyil ki?

Samirə Nəcəf