Буча. Фото: Getty Images
Hitler Almaniyasının güclənməsi tarixinə nəzər salın. “Ayağa qalxmaq” şüarları ilə necə məşhurlaşdığına. Almaniya qarmon melodiyası altında əvvəlcə həvəslə ona qoşulan Avstriyanı, sonra Çexoslovakiyada yaşayan almanları ələ keçirdi, sonra iştahı artdı və Polşa hədəf alındı, qalan dünya isə yalnız özünü düşünürdü.
Hitler Berlin stadionunda əsaslı şəkildə hazırlanmış kütləvi təbliğat şousunu məharətlə keçirdi. İnsanlar əllərini qaldıraraq, sevincdən hönkürürdü, o isə bir daha özünə, özünün Tarı tərəfindən seçildiyinə inandırdı.
Bundan sonra “məsiha” sadəcə olaraq bu ölkənin mövcud olmamalı olduğu qənaətinə gələrək, Fransanı ələ keçirdi. O, özünü məğlubedilməz olduğuna daha çox inandırdı və daimi yalanlarla almanların fikrini dəyişdirdi. Onlar Adolfun tamamilə axmaq və əsassız rasist nəzəriyyəsinin doğruluğundan əmin idilər. Hitlerin başqa ölkələrdə də pərəstişkarları var idi, ingilis şahzadələrindən biri füreri təqlid etməyə çalışmışdı. Xəstə olduğu artıq açıq-aşkar bəlli olan Hitlerin ətrafında əqli səviyyəsi bu gün yumora səbəb olan komanda yığışmışdı, amma həmin vaxt dünya üçün vəziyyət gülməli deyildi.
Böyük Britaniya Hitlerə qarşı həmişə, bəzən təkbaşına mübarizə aparan yeganə dövlət idi.
Almaniya asanlıqla Moskvaya qədər gəlib çatdı. Oradan Adolfun intiharına qədərki dönüş yolu başladı.
Mülki almanlar əsgərlərinin digər insanları kütləvi şəkildə öldürdüyünə inanmırdılar. Müharibədən sonra amerikalılar almanları zorla keçmiş konslagerlərə ekskursiyalara aparmaq məcburiyyətində qaldılar. Bu, denazifikasiya adlanırdı. 1945-ci ilin tarixi xronika kadrlarında amerikalıların almanların denazifikasiyasını həyata keçirməsi əksini tapıb. Mülki alman əhalini ümumi məzarları qazıb nasizm qurbanlarının cəsədlərini çıxarmağa, ətraf bölgələrə aparıb insan kimi basdırmağa məcbur edirdilər.
Həmin vaxtdan etibarən tarixçilər Avropanın otuzuncu-qırxıncı illərdəki ikiüzlülüyünə izah axtarırlar və deyirlər ki, həmin vaxt dünya birləşsəydi, ikinci dünya müharibəsi belə məhvedici olmazdı. Hitleri beşiyində boğmaq olardı.
Avropanın dağılması tarixi gözlərimizin önündə təkrarlanır. Putinin yolu Hitlerin zirvəyə yüksəlişinə çox oxşayır. Asanlıqla ələ keçirilmiş Gürcüstan, Ukrayna torpaqları, Qazaxıstanda üsyanın güc tətbiqi ilə yatırılması, Azərbaycana və Moldovaya hiylə ilə qoşun yeridilməsi, Rusiyada hərbi senzura və kütləvi repressiyalar...
Amma artıq dönüş yolu başlayıb. Rus ordusu Kiyevdən geri çəkilir, darma-dağın olur. Hitler tarixində SSRİ kimi, Ukrayna Putin üçün çətin loxma oldu. Dünya Rusiyaya qarşı birləşdi, antiputin ittifaqına yeni ölkələr qoşulur.
Bu gün Rusiya 1943-cü ildən sonrakı Almaniyanı xatırladır. Putin gizli səfərbərlik aparır, “əməliyyat məqsədlərinin tam həcmdə yerinə yetirilməsi” vədinin heç olmasa bir qədər uğuru olması üçün istənilən “qələbə” ilə “simasını qorumaq” niyyətindədir.
Ukraynada Xatın və Babi Yar faciəsi təkrar olundu – Buçada, Kiyev və Çerniqov vilayətlərinin digər şəhərlərində soyqırım həyata keçirildi. Ukrayna Stalinqradının – Mariupolun faciəsi davam edir.
1945-ci ildə Almaniyada olduğu kimi, Rusiyada da ən yaxşı insanlar Putindən sonrakı gələcəyi müzakirə edirlər...
Kamal Əli
Söz istəyirəm
-
Bu gün 2014-cü ilin fevralında başlayan rusiya təcavüzünün Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı müharibəyə çevrilməsindən 1000 gün ötür. Min gün davam edən ağrı, itki, göz yaşı...
-
Dörd il əvvəl 7 minə yaxın insanın həlak olduğu İkinci Qarabağ müharibəsi başa çatdı. Daha sonra ermənilər Azərbaycanın "antiterror əməliyyatları" adlandırdığı döyüşlər nəticəsində Qarabağı tərk etdilər.
-
Ukraynada Rusiya təcavüzünün səbəb olduğu vəhşi, qanlı müharibə davam edir, bu müharibə hər gün insan həyatına son qoyur, evləri, infrastrukturu dağıdır, ekologiyaya və ətraf təbii mühitdə saysız-hesabsız itkilərə səbəb olur. Ukrayna bu dünyada hər kəsdən çox sülhə can atır, çünki bu Rusiya-Ukrayna müharibəsinin vəhşiliyini hər gün hiss edən bizik. Biz yaşamaq hüququ, azadlıq və ədalət uğrunda mübarizənin önündəyik. Ukrayna Avropanın və dünyanın sabit gələcəyi üçün etibarlı əsasa çevriləcək ədalətli sülh axtarır və buna yeganə alternativ yol Ukrayna Prezidenti Volodımır Zelenskinin Sülh Formulasıdır (Ukrayna Sülh Formulası).
-
Sıra nömrəsindən asılı olmayaraq, ümumdünya COP tədbiri yalnız iqlim dəyişikliyinə deyil, həm də humanizmə xidmət edən bir aksiyadır. COP keçirən ölkədə siyasi məhbus ola bilməz, COP keçirən ölkə insan haqlarına hörmət etməlidir.
Rəy yaz