Səfir Şuşadan əvvəl və sonra

Mayın 3-də ABŞ-ın Bakıdakı səfiri Mark Libbinin böyük müsahibəsi çox səs-küy yaratdı və siyasi müzakirələrə səbəb oldu. Eyni zamanda, Amerika diplomatiyası, eləcə də səfirlik personalının işilə bağlı bir sıra vacib amili ortaya qoydu.

Əvvəla, bir çox sələfindən fərqli olaraq, ölkədə insan hüquqlarının kobud şəkildə pozulması və jurnalistlərin həbsi barədə açıq danışan səfir Libbiyə təşəkkür etmək lazımdır. O, sadəcə, onları azad etməyə çağırmayıb, həbs və təqibləri "yolverilməz" hesab edib.

Açıq müsahibə və birmənalı ifadələr əvvəllər də Qərb diplomatları tərəfindən səslənib, ancaq nəşr üçün yox (Off the record). Söhbətin iştirakçısı olaraq təsdiq edə bilərəm ki, səfirin emosiyaları səmimiydi, hətta səmimiyyətilə bir qədər təəccübləndirirdi.

Lakin müsahibə göstərdi ki, Amerika diplomatının mövqeyində də bəzi problemlər və çatışmazlıqlar var. Bu, ilk növbədə, onun Şuşaya səfərə hazır olmadıgı ilə bağlı fikirlərinə aiddir.

Görünür, bu, şəxsən səfirdən daha çox rəsmi Vaşinqtonun mövqeyidir. Nədənsə, ABŞ Azərbaycanda Qarabağ məsələsilə bağlı hakimiyyət və müxalifət arasında fikir ayrılığının olmadığını başa düşməyə gecikir.

Odur ki, Qarabağa və Şuşaya getməyi qəbul etməkdən imtina bütövlükdə Azərbaycana mənfi münasibət kimi qəbul edilir (rəsmi təbliğat bundan məharətlə istifadə edir).

Səfirin emosionallığı özünü onda da göstərirdi ki, demək olar ki, bir gün sonra  Şuşaya getdi, halbuki, deyirdi ki, kiminsə təşkil etdiyi "şouda" iştirak etməyə hələlik hazır deyir və fikri yoxdur.   

Bu cür hərəkətlər emosiyalardan başqa, səfirin Qarabağ mövzusunda danışmağa hazır olmadığını da göstərir. Daha doğrusu, Bakıya bu yaxınlarda gəldiyi üçün bu mövzuda kifayət qədər materiala malik deyil. Əgər belədirsə, bu, onun səfirlikdəki komandasının işindəki çatışmazlıqdır ki, komanda  müvafiq analitik arayış hazırlamayıb. Daha sadə desək, səfirə izah etməliydilər ki, Şuşa şəhəri mövzusu Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və "şou" kimi ifadələr, ən azı ölkə vətəndaşlarının hisslərinə hörmətsizlikdir. Bunu Vaşinqtonda da çoxdan başa düşməliydilər, çünki Vaşinqtonun razılığı olmadan səfir Şuşaya getməzdi.

Bu məsələ ilə bağlı mövqenin tez dəyişməsi Azərbaycan məsəlini yada saldı: Eşşəyə minmək bir ayıb, düşmək iki.  Güman etmək lazımdır ki, Dövlət Departamentində nəticə çıxaracaqlar.

Hakimiyyətin  Qərb donorları ilə qanunsuz əməkdaşlıqda ittiham etdiyi məhbus fəalların vəziyyəti də buna bənzəyir.

Səfirin səfirlik nümayəndələrinin həbsdə olan fəallara baş çəkməyə cəhd etməməsi barədə məzəmmətə reaksiya verməsi və Şuşa səfərindən qayıtdıqdan sonra siyasi məhbus fəalların ailə üzvlərini qəbul etməsi təqdirəlayiqdir.

Əgər deyilənlərə yekun vursaq, amerikalı diplomatın hərəkətlərində müsbət məqamlar daha çoxdur və əgər buna jurnalistlərlə görüş və söhbət də təsir edibsə, bu, ancaq sevindirici ola bilər.

Həmçinin istərdik ki, bundan sonra səfirin siyasi məsələlər, ictimaiyyətlə əlaqələr və mətbuat üzrə müşavirləri öz rəhbərlərini Azərbaycandakı vəziyyət və proseslər barədə daha yaxşı məlumatlandırsınlar.