14-15 iyul parçalanması

***

- Ərəstun bəy, iyulun 14-də insanların cəbhə xəttində gedən döyüşlərə görə orduya dəstək məqsədi ilə küçələrə tökülməsi spontan hadisə idi, yoxsa bunun arxasında kimlərsə tərəfindən təşkilatçılıq, yönləndirmə, istiqamətləndirmə var idi?

- Mən tam əminəm ki, bu, spontan hadisə idi və insanlar öz içindən gələn istəklə küçələrə çıxaraq, ordusuna, dövlətinə, bir-birinə dəstəyini ifadə etmək istədilər. Təəssüf ki, hər zaman olduğu kimi, bu dəfə də həmin hərəkatın spontan olmasını şübhə altına alanlar da oldu və bunu edənlərin də  fərqli motivləri vardı. Bəziləri uzun illər aparılan rəsmi təbliğatın zərərli təsiri nəticəsində öz xalqının mübarizə əzminə inamını itirdiyindən belə bir hadisənin mümkünlüyünü nəzəri baxımdan belə qəbul edə bilmədiyindən , digərləri bunu “oyun” adlandırmaqla faktiki olaraq öz fərdi vətəndaş məsuliyyətindən boyun qaçırmaq məqsədilə belə qənaətə gəlir. Şübhəsiz ki,  bunu daha bilgili və daha ağıllı görünmək üçün və həmçinin,  xalqın iradəsini və gücünü şübhə altına atmaq məqsədilə edənlər də var. Mənim izahım isə çox sadədir: azərbaycanlılar əzilməkdən yorulublar, indi düşünürlər ki, artıq qalib mövqeyində olmağa çalışmaq lazımdır. Elə bu səbəbdən də hazırda yaşadıqları sosial-iqtisadi problemlərə, ağır karantin şəraitinə, haqsızlığa, ölkədəki ədalətsizliyə, susan insanlar ölkəsinə olan təhdidə qarşı ayağa qalxdılar. Bu da anlaşılandır, çünki mülkiyyəti, işi, hüquqları, azadlığı və nəhayət, bir tikə çörəyi əlindən alınmış insanın yeganə itirə biləcəyi şey onun qürurudur. Torpaq, Vətən də insanlar üçün qürur mənbəyi deməkdir. Bunun bu qədər sadə bir səbəbi var .  

- Belə fikirlər var ki, karantin dövründə, insanların evlərindən çıxma qadağası olduğu bir dövrdə bir çox insanın toplanaraq aksiya, yürüş etməsi hökumətin razılığı və gizli təşkilatçılığı ilə baş tutub. Sizcə məntiqlidirmi?

- Tamamilə absurd, məntiqsiz və pis niyyətlərə xidmət edən iddiadır. Belə fikirləri yayanların məqsədi insanların özünə, millətinə inamını qırmaq, onları idarə olunan inert kütlə halında saxlamaqda davam etməkdir. Xüsusilə bugünkü vəziyyətdə belə iddialar son dərəcə məntiqsiz, gülünc və hətta üzr istəyirəm, axmaq görünür. Bütün əlamətlərilə özünü belə idarə edə bilmədiyi açıq-aydın görünən hakimiyyətin bu cür nəhəng yürüşləri təşkil  və idarə etməsi haqda iddialar ancaq xəstə təxəyyülün məhsulu ola bilər. Ona görə də bir gün bu fikirləri elə hakimiyyətin özünün yaydığı üzə çıxsa, buna zərrə qədər də təəccüblənməyəcəyəm. Görünür, başı didişmələrə qarışanların əlavə olaraq özgüvən qıtlığı da yaranıb. Ona görə də belə primitiv üsullara əl atırlar, amma bunu da deməliyəm ki, bu, özgüvəndən daha çox özünü aldatmaqdır. Hərçənd, ədalət naminə aksiyaların bir hissəsini hakimiyyətin təşkil etdiyini də etiraf etməliyəm, əks halda qərəzli görünə bilərəm. Parlamentə soxulan təxribatçıların pozuculuq əməllərini nəzərdə tuturam və əlavə olaraq, onu da deməliyəm ki, dəst-xətt də elə illərdir gördüyümüzdür. Hətta hakimiyyət üçün belə mühüm bir sahədə də heç bir inkişaf olmayıb.

- Amma aksiyanın sonradan məcradan çıxdığı görünür. Aksiyada səslənən şüarlarda dini şüarların yer alması, yürüş iştirakçılarının Milli Məclisin binasına girməsi, eyni zamanda polis maşınını çevirməsi aksiyadan kimlərinsə təxribat məqsədi ilə istifadə etdiyini deməyə də əsas verir.  Bu hakimiyyətdaxili məsələ idi, yoxsa hansısa xarici ölkənin əlaltılarının və ya həqiqətən də aksiyanın istənilən məcrada getməməsinin?

- Bu sualınıza artıq qismən cavab verdim. Həmin məkrli təxribatın hakimiyyətin özü tərəfindən təşkil olunduğu bu gün artıq heç kəsdə şübhə doğurmur və bunun təkcə foto deyil, artıq video sübutları da ortadadır. Amma belə hadisələr “baş verəndə” hər zaman olduğu kimi, bu gün də dövlət orqanları üzə çıxmış sübutlarla bağlı dərin sükuta dalıblar. Susmaq isə heç də həmişə müdriklik əlaməti deyil. Amma düşünürəm ki, bugünkü sükut həm də təsadüfi deyil, çünki mövcud durum bir çoxlarını artıq öz şəxsi maraqları və perspektivləri haqda ciddi-ciddi fikirləşməyə məcbur edib. Bu, isə yaxşı əlamətdir və ümumiyyətlə, heç olmazsa hərdən fikirləşə bilmək bir o qədər də zərərli deyil. Bu, ən azı gələcək ağır fəsadlardan sığortalaya bilər. Qaldı bunun hakimiyyətdaxili qruplardan və ya xaricdən qaynaqlanan əməl olmasına, məncə hər ikisi var. Çünki hakimiyyətdaxili qrupların hamısı elə xarici havadarlarının sifariş və planları üzrə hərəkət edirlər. Görünür bu səbəbdən də onlar uzun illərdir prosesdən kənarlaşdırdıqları xalqın meydana qayıtmasını və üstəlik də belə mütəşəkkil və intizamlı şəkildə qayıtmasını heç cür qəbul edə bilmirlər. Ona görə də təxribat törədəndə təkcə bir-birlərini hədəfə almaqla kifayətlənməyib, xalqın sivil mübarizəsinə, birliyinə, fəallığına da kölgə salmağı unutmurlar. Şəhər boyu  kilometrlərlə addımlayan izdihamlı insan axını bircə yerdə də hansısa zorakılığa yol vermədi və bu, illərdir etiraz etmək hüquqlarından məhrum olunmuş həmin o, xalqdır. Parlamentdəki çirkin təxribatın müəllifi isə hakimiyyətdir, bu da ölkədəki dağıdıcılığın haradan və kimlərdən qaynaqlanmasının əyani sübutudur. Qaldı məlum təxribatçılar tərəfindən dini şüarların səsləndirilməsinə, görünür, ideya müəllifləri bu gün həmrəy olan Azərbaycan toplumunu dini və dünyəvi əlamətlər üzrə də parçalamağı, qarşı-qarşıya qoymağı hədəfləyiblər. Amma unutmamalıdılar ki, bu, xalqa və dövlətə qarşı ağır cinayətdir. Təəssüflə deməliyəm ki, dünyəvilik tərəfdarı olan bəzi insanlarımız da belə təfriqələrə uyaraq həmin parçalanmaya öz töhfəsini verir, halbuki, bu gün bizə monolit birlik lazımdır.     

- Bu hadisədə də günah keçisi axtarılır. Və yenə müxalifət hədəfdədir. Ola bilərmi bu aksiyaya görə kimlərsə həbs olunsun?

- Ola bilərmi yox, olacaq desək, məncə daha dəqiq  olarıq və bunun anonsunu da şəxsən İlham Əliyevin özü verdi. Amma təəssüf ki, dövlət başçısı bu dəfə müxalifətlə  öcəşməklə kifayətlənməyərək, bir qədər də uzağa getdi və xalqı aşağılamağa cəhd elədi.  Onun guya, səfərbərliyə alınmaq üçün cəmi 150 nəfərin müraciət etməsi haqda biabırçı iddiasını nəzərdə tuturam.  Bu, artıq ölkədəki hakim ierarxiyanın təkcə siyasi iflasının deyil, həm də mənəvi deqradasiyasının əlaməti idi. Uzun illər xalqa qarşı yürüdülən siyasətin formulu bu dəfə açıq şəkildə ortaya qoyuldu və bunu müxalifət, vətəndaş cəmiyyəti və ya media deyil, dövlət başçısının özü elədi. Odur ki, hədələr, təqiblər, həbslər və hətta daha sərt addımlar da vəziyyəti dəyişə bilməyəcək. Elə həmin bəyanatın səhərisi on minlərlə insanın səfərbərlik üçün müraciət etməsi illərlə yığılan latent etirazın üzə çıxması idi. Bunun isə nə demək olduğunu anlamaq üçün müstəsna istedada ehtiyac yoxdur.

- Ümumiyyətlə, Ermənistanla  Azərbaycan arasında nə baş verir?  Niyə birdən-birə vəziyyət alovlandı? Regionda baş verənlərəRsuiyanın xeyir-duası varmı? Və bu iki ölkə arasında baş verənlərdə məqsəd nədir? Bu vəziyyətdən hansı ölkə daha karlı, hansı isə uduzmuş vəziyyətdə çıxacaq?

- Baş verənlər Rusiyanın təkcə xeyir-duası deyil, onun böyük geosiyasi planının tərkib hissəsidir, Ermənistan isə hər zaman olduğu kimi, yenə də alətdir. Hələ son silahlı qarşıdurmadan xeyli əvvəl dəfələrlə demişdim ki, Rusiya Yaxın Şərqə çıxmağa çalışır və bu yol birbaşa Azərbaycandan keçməlidir, amma təəssüf ki, bunu ya ciddi qəbul etmədilər, ya da etmək istəmədilər. İran ətrafında durmadan artan gərginlik, Çinin Pakistan üzərindən Ərəbistan dənizi vasitəsilə Avropaya “yol açması”, nəhayət, Rusiya iqtisadiyyatının yaxın azı 10 ildə enerji daşıyıcılarından xeyli dərəcədə asılı olacağı reallığı və bir çox digər səbəblər Moskvanı öz xarici siyasət vektorunu Yaxın Şərqə yönəltməyə vadar edir. İqtisadi və texnoloji zəif Rusiya üçün isə əsas təsir vasitələri hərbi-siyasi vasitələrdir. Elə bu səbəbdən də Rusiya Suriyadadır və üstəlik, bölgəyə təsirini bir qədər də artırmağa çalışır. Amma bölgədə olan və oraya yerləşdiriləcək silahlı qüvvələrin təminatı və təchizatı, eyni zamanda İranın hər hansı konfliktə cəlb olunacağı halda onunla quru yolla əlaqə yalnız Azərbaycan üzərindən mümkündür.  Başqa sözlərlə, Cənubi Qafqaz  Yaxın Şərqə yeganə çıxış yoludur və təəssüf ki, bu yolun da önəmli hissəsi Azərbaycandan keçir. Ona görə də Moskva yaratdığı və uzun illərdir dondurulmuş vəziyyətdə saxladığı münaqişəni yenidən aktiv fazaya keçirir. Təəssüflə deməliyəm ki, baş verənlər hələlik ancaq başlanğıcdır və bunun qarşısını kəsmək üçün təsirli vasitələr işə salınmazsa biz daha böyük miqyasda münaqişə ilə üzləşə bilərik. Bu gün masa üzərində Azərbaycanın suverenliyidir və onu qorumaq yolunda müttəfiqlərimiz də çox deyil. Vəziyyətdən məğlub çıxmamaq üçün bütün ümidlərimiz də əsasən özümüzədir, odur ki, bu gün yüksək səviyyədə təşkilatlanmalı və həmrəy olmalıyıq. Amma həmrəylik ifadə edənlərə, öz bilik və təcrübəsini ölkənin maraqları naminə qarşılıqsız təklif edənlərə qeyri-adekvat aqressiya və təhdidlərlə  cavab vermək bunun ən optimal yolu deyil.