ABŞ eksperti Azərbaycanın BMT TŞ-yə üzvlüyü haqqında
Amerikanın Xarici Siyasi Araşdırmalar İnstitutunun (FPRİ) baş elmi əməkdaşı, Türkiyə, Qafqaz və Mərkəzi Asiya üzrə mütəxəssis Cerald Robbins Turana müsahibəsində Azərbaycanın BMT TŞ-nin qeyri-daimi üzvü seçilməsi ilə bağlı şərh verir.
Sual: BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçildikdən sonra Azərbaycanın xarici siyasətində hansı dəyişikliklər baş verməlidir?
Cavab: BMT üzvləri Azərbaycanı minimum islam xüsusiyyətləri olan müsəlman ölkəsi kimi qəbul edirlər. Çox güman ki, Azərbaycanı tarazlaşdırılmış siyasət həyata keçirə bilən “düzgün oyunçu” hesab edirlər. Məsələn, İsrail-Fələstin münaqişəsi ilə bağlı. Amma, Bakının balansa riayət etmək istəyindən, mövqeyindən və cəhdlərindən asılı olmayaraq, bu kimi mübahisəli məsələlər ciddi problem olaraq qalacaq.
Sual: Azərbaycan bu kimi balansa riayət etmək təcrübəsinə malikdir. Məsələn, əvvəllər iri dövlətlər - İran və Qərb arasında qarşıdurmalar zamanı və Rusiyanın Gürcüstana qarşı təcavüzü zamanı Azərbaycan həmişə kəskin hərəkətlərdən və bəyanatlardan qaçıb. BMT TŞ-nin üzvü olaraq bu taktikanı davam etdirmək nə dərəcədə asan olacaq?
Cavab: TŞ-yə üzvlük Azərbaycanı “kəskin bəyanatlar” vermək imkanından məhrum etmir. Burada geosiyasi reallıqlar üstünlük təşkil edir, buna görə hər-hansı nəzərəçarpan dəyişiklik gözləmirəm.
Sual: Niyə Azərbaycan kimi insan hüquqlarının və demokratik normaların pozuntusuna görə kəskin tənqidlərə məruz qalan ölkələr BMT TŞ-yə seçilir?
Cavab: BMT Azərbaycan kimi ölkələrə dünya arenasında səs hüququ verir. Amma BMT-nin hüdudlarından kənarda səsinin eşidilməsini istəyən ölkənin qarşısında çətin vəzifə durur və dinlənilmək deyil, ələ salınmaqla qarşılaşa bilər.
Sual: Bir neçə il əvvəl Azərbaycan BMT-nin hüquq-müdafiə orqanının üzvü seçilmişdi, lakin bu, Azərbaycanın özündə insan hüquqları pozuntularının səviyyəsini azaltmadı. Həmin vaxt bir çox qərb ölkələri Azərbaycanın namizədliyini dəstəkləmədi. İndi də eyni şey baş verdi.
Ölkənin beynəlxalq səviyyədə etibar qazanması üçün nə etmək lazımdır?
Cavab: Mövcud problemlərə məhəl qoymadan TŞ statusunun imkanlarından islahatlar aparılması üçün istifadə etməyə çalışmaq olmaz. TŞ Azərbaycana diplomatik xarakterli yeni imkanlar verir. Bütün bunlar nöqsanların düzəldilməsi üçün stimul olmalıdır.
Sual: Azərbaycan çox vaxt gileylənir ki, zəruri olan hər şeyi edir, amma beynəlxalq aləmdə Qərbin dəstəyini qazana bilmir. Bu barədə nə düşünürsünüz?
Cavab: BMT TŞ səviyyəsi Azərbaycanın mövqeyini və siyasətini nümayiş etdirmək üçün daha diqqətli iş və daha böyük məsuliyyət tələb edir. Zəif manevr etsə, bu, Qərbin mövqeyini dəyişmək üçün yaxşı imkan olacaq.
Rəy yaz