B. Məmədov, sistemin böhranı və islahatlar

***

-Azər bəy, bir tərəfdən, hakimiyyətin yumşalma siyasəti apardığını deyənlər var. O biri tərəfdən isə siyasi həbslər və təzyiqlər davam edir. Sizcə, nə baş verir?

-Yumşalma göz önündədir. Düzdür, islahatlardan danışmaq hələ çox tezdir. Müstəqil məhkəmələr, demokratik seçki olmadan ciddi islahatlardan danışmaq mümkün deyil. Amma prezidentin transformasiya tərəfdarı kimi çıxış etməsi təqdirəlayiqdir.

İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasi xətt yalnız siyasi texnologiya elementləri deyil, ənənəvi idarəetmə içində seçilən tamamilə yeni siyasi kursdur. Yəni, baş verənlər yalnız PR elementləri deyil, yeni yanaşmadır. Kabinetlərdə yuxulu məmurların hazırladığı bayağı kursdan fərqlənən bu yeni siyasi kursun üstünlük təşkil etdiyi danılmazdır.

Artıq prezident və birinci vitse-prezidentin olimpi fəth etmək uğrunda savaşından heç kəs danışmır. Prezident və birinci vitse-prezident yeni siyasi xətti birlikdə aparırlar və bu baxımdan erkən prezident seçkiləri ilə bağlı elə həmin mürgüləyən məmurcığazların dövriyyəyə buraxdığı dezinformasiyalar alt-üst oldu.

Məlumatlara görə, ölkə rəhbərliyi bir neçə mənbədən təkliflər paketi alır və dəyərləndirir. Yeni ekspertlər "Əli Kərimlinin şəxsi həyatına müdaxilə edin", "radikal, dağıdıcı müxalifət xalqı qırğına aparır", "Leyla Yunusun anası ermənidir" kimi tezisləri saytlara, bloqlara, sosial şəbəkələrə sırıyan köhnəlmiş ideya müəlliflərindən fərqli olaraq, daha optimal təkliflərlə çıxış edirlər. Kreditlərlə bağlı qərar, sosial şəbəkələrin izlənilməsi və oradakı təkliflərin dəyərləndirilməsi, telefon zəngi (Rasim Balayev nümunəsi) kimi təkliflər məhz yeni yanaşmanın təzahürüdür.

Ən təqdirəlayiqi budur ki, rəhbərlik bu təklifləri şəxsən dəyərləndirir və son qərarı özü verir. Qərb ölkələrinin idarəetməsi modelində ekspertlərə ayrılan rol artıq Azərbaycanda da işləməyə başlayıb. Bütün bu təklifləri verənlər indiyə qədər "söyün, təhqir edin" tezisini verən komanda deyil. Əlbəttə ki, təhqirlərə təhqirlə cavab verilir və heç kəs bu yuxulu məmurcığazları söymür. Bu söyüş siyasətinin nəticəsində ölkə başçısı hədəf seçilir, həmin balaca məmurları yada salan belə olmur. Bir sözlə, güc dinamikasi islahatçi təfəkkürdə olanlarin lehinə dəyişməkdədir. Bu isə "qara kassa"ya nəzarət edən, "müxalifətdəkilər mavidir" yazdıran köhnə zehniyyətin sonunu gətirir. Prezident və birinci vitse-prezidentin apardığı xəttə qarşı onların müqaviməti ilə üzləşir.Prezidentin əfv sərancamı ilə azadlığa çıxan Bayram Məmmədovun yenidən həbsi və polisdə işgəncə görməsi faktı da onu deməyə əsas verir ki, hakimiyyət daxilindəki mühafizəkar komanda müqavimət göstərir.

-Yəni, belə çıxır ki, hakimiyyətin daxilində yumşalma siyasətinə qarşı olanlar bu addımları gözdən salmağa çalışırlar. Əgər belədirsə, hakimiyyət niyə öz daxilində təmizlənmə siyasəti aparmır? Niyə islahatı öz ətrafından başlamır?

-Korrupsiyaya uğramış komanda fiaskosunu gözləyir. Onlar dərk edirlər ki, tezliklə sonları gələcək. Buna görə də hər cür sabotaja əl atırlar. Bir faktı deyim. On illərdir ki, hakimiyyəti sərt şəkildə tənqid edirəm. 16 ildir ki, birbaşa İlham Əliyevi tənqid edirəm. Bu tənqidlərə görə təzyiqlərlə üzləşmişəm. Lakin maraqlısı odur ki, "İlham Əliyev yumşalma siyasəti aparır. Ona yardım etmək lazımdır ki, demokratiyaya keçid kataklizmlər olmadan baş versin" tezisini yazan kimi təzyiqlər həndəsi silsilə ilə artdı. Bloqumu dağıtdılar, ünvanıma hədə-qorxular səslənməyə başladı, məni və yaxınlarımı təhdid etməyə başladılar. Bütün bunlarıtənqidçi jurnalist olduğuma görə deyil, məhz "Birinci yeni yumşalma kursu həyata keçirir, onun bu kursuna yardım etmək lazımdır" dediyimə görə etdilər. Məntiqə görə, əksi olmalı idi. Nəyə görə hakimiyyətdə olan bəzi məmurlar müstəqil ekspertlərin İlham Əliyevin addımlarını təqdir etməkdən bu qədər narahat olublar?! Ona yanlış məlumatlar verilir və hər vəchlə çalışırlar ki, prezident sərt addımlar atsın. Komandasının Birinciyə xəyanət etməsi göz önündədir. Düşünürəm ki, satqın komandadan xilas olmaq, iqtidar - müxalifət dialoquna başlamaq lazımdır. Belə məmurlar yumşalma siyasətinin qarşısını almaqla yanaşı, ən böyük xəyanətə şərait yarada bilər. Prezident müdhiş bir xəyanətlə üz-üzədir. Bunun qarşısını Saray nənə ilə almaq imkansızdır. İctimai legitimliyi olan şəxslərin yardımından istifadə etmək lazımdır.

Məmurlar imkan vermirlər ki, ictimaiyyət arasında nüfuzu olan simalar yumşalma siyasətində iştirak etsinlər. Həmin məmurların siyasəti nəticəsində xaricdəki mühacirlər ölkə başçısı və onun ailəsini təhqir etməyə başladılar. Anlamaq lazımdır. Belə yanaşma ilə 21-ci əsrdə insanları idarə etmək mümkün deyil. Ölkə başçısı nələrisə dəyişmək istəyir. Bürokratik "daş hasar" ona imkan vermir. Prezident birbaşa təmaslara başlayır və məmur ordusuna, artıq yükə çevrilən köhnə təfəkkürə ciddi zərbələr endirir. İctimai rəy dövlət başçısının xeyrinə dəyişir və "həbs edin, telefon zəngi ilə jurnalisti işdən qovdurun, söyüş yazmağa vadar edin" tezislərinin müəllifləri artıq öz önəmlərini itirirlər.

Rusiyanı nəzərə almasaq, siyasi hakimiyyətə qarşı xarici təzyiqlər böyük deyil. "Paşinyan modeli" də artıq aktuallığını itirir. İlham Əliyev xalqın arasında olur və belə "sürprizlər"in qarşısını alır. Yuxarıda sual verdiniz "baş verənlər islahatdırmı"? Oqtay Şirəliyevin səhiyyə naziri olduğu, gömrükdə rüşvətin at oynatdığı bir ölkədə islahatdan danışmaq hələ çox tezdir. Azad media, məhkəmə islahatı, polisdəki özbaşınalıq, icra başçılarının harınlığı fonunda da islahatdan danışmaq mümkün deyil. Lakin prezident ətrafın bütün sabotaj və müqavimətinə baxmayaraq, ciddi addımlar atır. Enerji daşıyıcıları ilə bağlı, sosial təminatlarla bağlı müsbət qərarların veriləcəyi ehtimalı böyükdür. Düşünürəm ki, AXCP sədri Əli Kərimlinin "pasport problemi" də həll ediləcək. Seymur Həzi və digərləri azad ediləcək. Komanda buna imkan vermək istəmir.

Bu sıraya azad medianın yenidən qurulması (korrupsiyaya uğraşmış jurnalistləri uzaq tutmaq şərti ilə), siyasi məhbus probleminin həll edilməsi də daxildir.

Bu gün ölkədə müstəqil analitik və sorğu mərkəzləri mövcud deyil. Belə mərkəzlərin rəhbərliyində müstəqil insanlar durmalıdır. Obyektiv rəy sorğusu keçirilərsə, ölkə başçısının reytinqinin yüksək olduğu üzə çıxar. Amma bu nəticələri hakimiyyətpərəst biri təqdim edərsə, onun obyektivliyinə heç kim etibar eləməyəcək. İlham Əliyev dəyişiklik tərəfdarıdır. Problemləri araşdırmaq üçün sosial şəbəkələri izləyir. Bu baxımdan, ona problemləri çatdırmağa cəsarəti və mədəniyyəti çatan insanlarla təmasa ehtiyac var. Azərbaycan hamımızın vətənidir. Problemləri birlikdə həll etməliyik. Amma yeni yanaşma ilə...

​-Uzun müddətdir hakimiyyətdə olan, bəlli bir siyasi xətti olan, bəlli bir sistemi olan quruluşda və ya komanda ilə islahat aparmaq mümkündürmü?

-Gəlin, problemə qlobal rakursdan yanaşaq. "Çayxana politologiyası" ona səbəb oldu ki, son 30 ildə ölkədə normal inkişaf getmədi. Azərbaycanın hazırki dövlət başçısının idarəetməsi sağdan və soldan tənqidlərə məruz qalır. Müxalifət dövlət başçısının siyasi kursunu qeyri-ardıcıl, təzadlı və qeyri-məntiqi, bulmacalar və paradokslardan ibarət siyasət adlandırır. Prezidentin opponentləri hesab edirlər ki, bu kurs özünü daxili siyasətdə olduğu kimi, diplomatiyada da büruzə verir. Bu siyasət ilk baxışdan Heydər Əliyev dönəminin siyasətinin davamı təsirini bağışlasa da, sərt dönüşləri ilə seçilir. Belə kurs qaçılmaz böhranlara yol açır. Heç də təsadüfi deyil ki, Rusiya mətbuatı ölkə rəhbərliyi barədə ciddi kompromat savaşına başlayıb. Tələblərdən birinin də İranla sərhəd olan rayonlara (işğaldan azad ediləcəyi gözlənilən rayonlara - A.R.) Rusiya qoşunlarının yerləşdirilməsidir. Buna razılıq vermək ABŞ tərəfindən ciddi narazılıqla qarşılana bilər.

Bir sözlə, Azərbaycan iqtidarı daxili intriqalarla zəngin və fırtınaya düşmüş bir gəmini xatırladır. Gəminin batması və ya sahilə çıxması qasırğanın, yəni, xarici təzyiqlərin gücündən asılı olacaq. Prezidentin tənqidçiləri belə hesab edirlər ki, idarəetmənin təzadlarından danışmaq da yersizdir, əslində, Azərbaycanda hakimiyyət böhranı müşahidə olunur. Heydər Əliyev dönəmindən fərqli olaraq, artıq bir şəxsin iradəsi ilə idarəolunan mexanizmdən də danışmaq mümkün deyil. Bunu da anlamaq lazımdır. İlham Əliyev ölkəyə rəhbərlik etməyə gənc yaşlarından başladı. Azərbaycan uğrunda böyük savaş gedirdi, neft müqavilələri hələ gözlənilən pulu gətirməmişdi, ölkə hər an qarşıdurmaya sürüklənə bilərdi. İlham Əliyev bu böhranlı vəziyyətdən çıxa bildi. Lakin İlham Əliyevə münasibət daha çox Heydər Əliyevə olan münasibətlə eyni idi. Keçmiş prezidentin kölgəsindən çıxmaq istəyi hazırki prezidenti siyasi kursunda bir sıra redaktələr etməyə vadar elədi. Yeni prezident xarici və daxili siyasətdə müəyyən addımlar atmağa başladı. Məhz bu dönəmdən başlayaraq, İlham Əliyev barədə müstəqil və yeni siyasət yürüdən siyasi xadim kimi danışmağa başladılar. Lakin onun idarəetməsi bir çox müəmmalı suallar doğurdu. Cəmiyyət prezidentin ölkə üçün nələr edəcəyini, onun təşəbbüslərinin nə məqsədə xidmət edəcəyini anlamaq istəyirdi. İlham Əliyev yeni siyasi kursa üstünlük verən siyasi xadim təsiri bağışlayırdı.

Bu paradiqmalar uyğunsuzluq, natamamlıqla müşayiət olunmağa başladı ki, bir çox suallar doğurdu və həmin suallara bu günə qədər cavab verən olmayıb. Siyasi rəhbərliyin Azərbaycansayağı siyasi kursu - demokratiya və avtoritarlıq arasında manevr siyasəti idi. Nə Avropasayağı demokratiya, nə də Şərqsayağı diktatura. İkisinin arasında olan bir siyasət. Ziddiyyətlərlə dolu, eyni zamanda, yenilikçi bir siyasət. Bir tərəfdən, cəmiyyətin müsbət gözləntiləri və siyasi rəhbərliyin liberal niyyətləri, digər tərəfdən isə anti-Qərb çağırışları və qeyri-demokratik addımlar dövlət başçısının nə etmək istədiyini müəmmalarla doldururdu.

Burada da bir incə məqam mövcuddur. Azərbaycanın daha da inkişaf etdirilməsi strategiyasına qarşı çıxış edənlərin məmurlar olduğundan, prezidentin isə praqmatik və mütərəqqi bir siyasətçi olmaqla yanaşı, "artıq yüklər"dən azad olmaq cəhdlərindən xəbər verirdi. Prezident iqtisadi islahatlar və demokratik transformasiya tərafdarı kimi görünsə də, onun addımlarının gözlənilən nəticələr verməməsi paradoksal siyasi kursun təzahürü kimi qiymətləndirilməyə başladı. İlham Əliyev bu gün də eyni jestləri təkrarlayır. Ölkə başçısı xalq arasına çıxır, problemlərin bir hissəsini həll edir, cəmiyyətə barışıq təklif edir. Ətrafda müəyyən insanlar isə prezidentin uzatdığı barışıq əlini sıxmağa imkan vermir. Siyasi idarəetməsi tənqid edilən Türkiyə prezidenti Ərdoğan onu tənqid edən jurnalistlərlə görüşür, suallarına cavab verir və özünü demokratik libasda təqdim edir. Azərbaycanda isə ölkə rəhbərini hətta sağlam tənqid edənləri belə zorən düşmənə çevirmək siyasəti yürüdülür. Bunu edən də həmin odioz məmurlardır. Düşünmürəm ki, İlham Əliyev gənc Bayram Məmmədovu özünə rəqib görsün və polisdə ona işgəncə verilməsini tələb etsin. Bunu edənlər cəzalandırılmalıdr. Əslində, ölkə başçısının əfv etdiyi şəxsin yenidən həbsi köhnə komandanın "islahat olmayacaq" mesajıdır. İlham Əliyev bu məmurlara yerini və həddini bildirməlidir və əminəm ki, belə də olacaq. İlham Əliyev geosiyasi güclər arasında da manevr etmək zorundadır. İndi əsas məsələ "Rusiyanın, yoxsa ABŞ-ın yanında olmalıyıq?" sualına cavab axtarışı ilə bağlıdır. Bu illər ərzində İlham Əliyev Rusiya, ABŞ, İran arasında manevr etməklə mövcud siyasi kursun davam etməsində onların maraqlı olmasını ən azı müzakirəyə çıxara bildi. Yaxın Şərqdəki son olaylardan da hakimiyyət öz xeyrinə bəhrələnmək şanslarından yararlanmağa cəhd göstərdi. Belə ki, cəmiyyətin demokratikləşməsi və etatizmin məhvi yalnız Qərbyönlü siyasətə yol açmır, Qərb üçün arzuolunmaz nəticələr də doğura bilər. Avtoritar hakimiyyət bir çox hallarda vətənpərvər-millətçi, radikal-dini qrupların hakimiyyətindən daha sərfedici olur. Rəsmi Bakı nümayiş etdirmək istəyir ki, hazırkı durum Qərbə də sərf edə bilər. Lakin ölkə rəhbəri komandasına deyil, özünə arxayındır. O, xalq tərəfindən sevildiyini və bunun həmişə belə olacağına əmin olsa da, məmurların çoxu, xüsusilə bilavasitə əhali ilə işləyən və səfərbərlik sxemlərinə cəlb edilən məmurlar iqtidarın əsl populyarlıq miqyasını və dərinləşən böhran fonunda perspektivlərini çox yaxşı dərk edir.

Əslində, İlham Əliyevin qarşısında iki yol qalır. Ya o, komandanı dəyişir, ya da komanda onu dəyişir. Sabiq məmurların qisasçılıq hissi ilə yanan, odioz, korrupsioner təbəqənin İlham Əliyevin yeni müxalifəti kimi meydana çıxması da nəzərdən qaçmamalıdır. Məhbəsdən çıxan kimi "Amerika əkbər, Tramp rəhbər" deyənlərin gözü əslində Kremldədir. Onlar milli-demokratik müxalifətin əli ilə təmizlənmək, Qərbin dəstəyini qazanmaq istəyirlər. Lakin bir anlıq təsəvvür edək ki, onlar iqtidara gəlir. Nə dəyişəcək? Demokratiya qalib gələcək, yoxsa totalitar idarəçilik və qisasçılıq başlayacaq? Ritorik sualdır.

-Bəllidir ki, hakimiyyətin pillələrində olan bir çox məmurlar özləri böyük gücə çevriliblər. Və ya arxalarında regionda marağı olan digər böyük dövlətlər dayanır. Azərbaycan hakimiyyəti bu maneələri dəf edə biləcəkmi?

-Bu gün Rusiya müxalifət və iqtidardakı təsir agenturasının vasitəsilə yumşalma siyasətinə mane olmaq istəyir. Qərb illər boyunca müxtəlif fondlar vasitəsilə müxalifətə maliyyə ayırıb. Həmin pullar, Gürcüstandan fərqli olaraq, vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına deyil, bir neçə liderin varlanmasına sərf edilib. Buna görə də Qərbin müxalifətə maliyyə yardımı etməsi xeyli zəifləyib. Müxalifətin Rusiya ilə bağlı layihələrdə iştirakı da Qərbi düşünməyə vadar edib. Ən önəmlisi isə odur ki, Azərbaycanda yeni maliyyə və əmlak bölgüsü olması ehtimalıdır. Azərbaycanda mövcud siyasi qüvvənin iqtidardan salınması 100 milyarda yaxın bir vəsaitin, nəzarətdən çıxması deməkdir. Bu pullar istənilən sabotajı törətməyə kifayət edir. Bu pulların müsadirəsi üçün mexanizm yoxdur. Buna yalnız inqilab yolu ilə nail olmaq mümkündür. Qərb isə Azərbaycanda inqilab istəmir. Qərb yumşaq keçid arzulayır və bu baxımdan İlham Əliyev son gedişləri ilə Qərbin rəğbətini qazanmağa müəyyən mənada nail olub.

İnqilab olmasını Azərbaycan cəmiyyəti də arzulamır. Bizə islahatlar lazımdır. Bu islahatları kimin həyata keçirəcəyinin önəmi yoxdur. Əsas olan budur ki, islahatlar getsin. Bu gün bir qəhrəman kimi həbsdən çıxan şəxslərin iqtidara gələcəyi halda demokrat olacağı böyük şübhə doğurur. Növbəti uğursuz eksprementlərə yol vermək olmaz. İslahatlar getməlidir. Əgər İlham Əliyev bunu edəcəksə, niyə ona dəstək olmayaq ki? Tənqid eləmək çıxış yolu deyil. Yol göstərmək lazımdır. Qarşıdan gələn parlament seçkilərində müsbət nəticələrə nail olmaq şansımız az deyil. Təbii ki, Rusiya, köhnə komanda və onların nəzarətində olan müxalifətin bəlli qanadı imkan versə, Azərbaycan müsbətə doğru dəyişə bilər.

-Belə fikirlər də var ki, birinci şəxs islahat həyata keçirsə belə, 16 ildir ölkədə baş verən neqativ hallar, ölkənin adının beynəlxalq hesabatlarda və təşkilatlarda geridə çəkilməsi yenə də onun adına yazılacaq. Prezident və ətrafındakılar bunlara görə cavab verməlidirlər. Bu isə böyük iradə tələb edir. Sizcə, prezident bunu edə biləcəkmi?

-30 ildir ki, belə radikal şüarlarla çıxışlar edirik. Nə dəyişib? İnqilab etməyə nə resurs var, nə xarici dəstək. Digər tərəfdən, heç bir ağıllı adam inqilab arzulamaz. Bu gün dəyişiklik baş verir. Rusiya bundan narahatdır və prezidentə təzyiq göstərir. Bu mənada ölkə rəhbərinin komandasında olan bəzi məmurlar qorxulu oyuna başlayıblar. Hətta adi baxışla nəzər etdikdə bəlli olur ki, prezident öz kadrlarının müdhiş xəyanəti ilə üzləşib. Onun hakimiyyətinə uzun illər qoruduğu və çətinliklə yetişdirdiyi insanlar tərəfindən təhlükə yaranıb. Prinsipcə, hakimiyyət uğrunda mübarizənin ən həlledici mərhələyə keçməsi sirr deyil. Vəziyyəti dəyişmək lazım gəlir. Bu dəfə söhbət yalnız yeni maliyyə bölgüsündən getmir, geosiyasi rəğbət də önəmli rol oynayır. Bu dəfə Qarabağ danışıqlarında hansı komandanın hansı mövqedə olacağı da önəmlidir. Ermənistanda "Qarabağ klanı" hakimiyyətdən getdi. Robert Köçəryan da kitabında Heydər Əliyevlə görüşündən yazır və bildirir ki, Ermənistan və Azərbaycanın mövcud iqtidarı bu problemi həll etmək gücündə deyil. Ardınca Ermənistanda hakim komanda əks-elita ilə əvəzlənir. Azərbaycan hakimiyyəti içərisində bir qrup KTMT-yə üzvlüyün mühümlüyünü əsaslandırır və sülh danışıqlarından bəhs edir, İlham Əliyev isə kompromislərin mümkün olmadığını bəyan edir. Beləliklə, hakimiyyətdaxili savaş Qarabağa münasibətdə də tamamilə fərqli müstəvilərə transfer edir. Bu gün Rusiya İranla sərhədyanı rayonların qaytarılmasına nail olmaq üçün ermənilərə təzyiq göstərir. Plana görə, Ermənistan İranla sərhəddəki rayonları boşaldır, əvəzində rəsmi Bakı bu rayonlara güclü maliyyə qoymaqla yanaşı sovet dövründə işləmiş Bakı-Noraşen (xəttin adının necə olacağı önəmli deyil) dəmir yolunu işə salır, Rusiyadan gələn yüklər quru vasitəsi ilə Ermənistana çatdırılır. Dağlıq Qarabağın statusunun adıçəkilən prinsiplərə uyğun olaraq müzakirəsi isə 15-20 il sonraya saxlanılır.

Gözlənilən dəyişikliklər regionda qlobal təlatümlərə səbəb ola bilər. Belə olan anda həm Rusiya, həm də Qərbə İran sərhəddində stabillik lazımdır. Qərb onsuz da anlayır ki, İrana qarşı müharibə ssenarisi olsa belə, bu hücum Azərbaycan ərazisindən olmayacaq. Amma İrana hücum zamanı milyonlarla insanın Azərbaycan sərhədlərini keçməsi realdır ki, bu da Bakını ciddi problemlərlə üzləşdirə bilər. Bir sözlə, İlham Əliyevin hakimiyyətdəki rəqibləri Qarabağ və İranla sərhəd məsələsində tamamilə fərqli mövqe sərgiləyirlər. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, hakimiyyət dəhlizlərində baş verənlər yalnız dünyagörüşünün və mədəniyyətlərin toqquşması deyil, Azərbaycanın gələcəyi ilə bağlı konseptual fikir ayrılığıdır. Heydər Əliyevin zamanında imzalamaqdan imtina etdiyi "Qarabağ planı"nı bu gün onlar imzalamağa hazır olduğunu nümayiş etdirirlər.

İlham Əliyevi mən də tənqid edirəm. Lakin fakt budur ki, İlham Əliyev ölkənin işğalını və müstəqilliyin əldən getməsini əngəlləmək istəyir. Digər qrup isə buna qarşıdır. Belə olan təqdirdə, təbii ki, mötədil insanlar prezidenti dəstəkləyəcəklər. İlham Əliyev onu satmağa hazır olan məmurlar ordusundan təcili xilas olmalı, xalqa və müstəqil ekspertlərə üz tutmalıdır. Belə olarsa, qısa bir zamanda Azərbaycanda legtitimliyi şübhə doğurmayan hakimiyyət formalaşa bilər. İnqilab nağıllarını ictimai rəyə Rusiyanın təsir agenturası buraxır. Bunu anlamaq lazımdır.

-Əgər islahat aparılarsa, Azərbaycanı hansı təhlükələr gözləyə bilər? Aparılmazsa, hansı təhlükələr gözləyə bilər?

-İslahatlar qaçılmazdır. Bunu ləngitmək olar, lakin qarşısını almaq mümkün deyil. Bir qrup İlham Əliyevin addımlarını məhz ona görə dəstəkləyir ki, bu siyasət sonunda islahatlara yol aça bilər. Digər qrup isə avtoritar idarəçiliyi gücləndirmək istəyir. 21-ci əsrdə belə idarəçilik yolverilməzdir və əminəm ki, prezident islahatların qarşısında əngəl olan məmurlara qapını göstərəcək. Həmin məmurlar prezidenti təhdid edirlər ki, islahat onun iqtidardan getməsi ilə sonuclana bilər. Bu, belə deyil. İlham Əliyev tarixə islahatçı və Qarabağı qaytaran prezident kimi düşə bilər.