BMT-də çıxış edən bələdiyyə başqanı: ”Yerli özünüidarə orqanlarınız olsun”

***

Turan: Bu söhbəti Türkiyə tarixinin ən böyük zəlzələsindən bir müddət sonra edirik. 17 avqust 1999-cu ildə baş vermiş zəlzələdən İstanbulda ən çox dağıntıya məruz qalmış bölgə hal-hazırda sizin  bələdiyyə sədri olduğunuz Avcılar rayonu idi. Sədrliyə namizəd olanda bu faktoru  nəzərə almışdınızmı?

Hançerli: Açıq və qəti şəkildə deyirəm:  bələdiyyə başqanı olmağım  bir rayonun və əlbəttə ki, bütövlükdə şəhərin zəlzələ nəticəsində  dağıntılara məruz qalmasının qabağını almaq niyyətimdən doğmuşdur. Zəlzələ nəticəsində yerlə bir olan  Avcılar rayonu 20 ildə ayağa qaldırılmayıb. Mən rayonun bu nəhs taleyini tərsinə çevirmək və bu bölgəni ayağa qaldırmaq hədəfiylə yola çıxmışam. Ona görə seçilən kimi Avcılarda təbii fəlakətlərin ortaya çıxara biləcəyi  dağıntılara qarşı güclü müqaviməti olan tikililər inşa etməyə başladıq. Təxminən 4 ildən bəri yorulub-usanmadan və ruhdan düşmədən çalışırıq.

Zəlzələ məsələsi mərkəzi Kahramanmaraş olan təbii fəlakətdən  sonra gündəmə gətirdiyimiz bir problem deyil, ilin 365 gününü bu barədə danışır və lazımi işləri görürük. Bu gün hamı zəlzələdən danışır ancaq qorxuram  ki, bu gün danışanlar 10-15 gündən sonra bu problem barədə danışmayacaqlar. Mən isə bu işlərdən əsla vaz keçməyəcəyəm. Çünki idarə etdiyiniz bölgədəki binaların hamısı  zəlzələyə qarşı ayaq üstündə qala bilməyəcəksə, sonradan danışmağın faydası olmadığını görəcəksiniz. On görə zəlzələyə qarşı ayaq üstündə dura biləcək tikintilər məsələsi Türkiyə üçün milli təhlükəsizlik məsələsidir.

Turan: Layihələriniz və gördüyünüz işlər barədə BMT-də məruzə  etdiyinizi bilirik. O barədə nə demək istərdiniz?

Hançerli: BMT-nin “Davam etdirilə biləcək inkişaf hədəfləri”ylə bağlı biz Türkiyədə və dünyada raportlar hazırlayan az saydakı bələdiyyələrdən biriyik. Ona görə dünyanın öncül bələdiyyələri arasında yer tuturuq. Müsbət qarşılanan raportumuz hər yerdə örnək göstərildi. BMT-dən aldığımız dəvətlə bu məsələlər barədə ətraflı məruzə etdim. Davam etdirilə biləcək inkişaf,  güclü infrastruktura  və iqlim şərtlərinə bağlı müasir şəhərlər tikilməsi məsələləri  dünyanı yaxından maraqlandırır. Və mən bələdiyyə başqanı olduğum İstanbulun Avcılar rayonunun timsalında fikir və konsepsiyalarımı dünya ilə bölüşdüm. Gördüyümüz işlər həm Türkiyədə həm də dünyada təqdirlə qarşılandığına görə biz də bunun sevincini yaşayır və həyəcanla yolumuza davam edirik.

Turan: Türkiyənin demokratikləşməsində bələdiyyələrin rolu məsələsi 40 ildən bəri inkar edilməz reallıqdır. Müasir dünyada bələdiyyələrsiz nəinki demokratiya, dövlətin olması mümkün deyil. Siz nə düşünürsünüz?

Hançerli:  Yerli özünüidarə orqanları çox mühüm qurumlardır. Əhali gündəlik problemlərlə üzbəüz qalanda o dəqiqə bələdiyyələrə gedir. Problemlərin həll edildiyi yerlər  də bələdiyyələrdir. Yerli özünüidarə orqanlarının fəaliyyətinin gücləndirilməsi həm dünyanın ən önəmli məsələsi olan gəlirin ədalətli bölüşdürülməsi prinsipinin həyata keçirilməsinin həm də demokratiyanın inkişaf etdirilməsinin əsas şərtidir. Davam etdirilə  biləcək inkişafın mərkəzi ünvanı bələdiyyələrdir. Yerli özünüidarə orqanlarının fəaliyyəti gücləndikcə mərkəzi  hökumət də güclənir və ölkənin inkişafı sürətlənir. Toplumda dövlətə olan inam da bu sayədə sarsılmır. Ona görə həmişə bələdiyyələrin gücləndirilməsi lazımdır.

Zəlzələdən sonra mərkəzi hökumət Hataya və ya Kahramanmaraşa 48 saatda çata bildi. Ancaq o vilayətlərin bələdiyyələri zəlzələdən sonra fəaliyyətə başlamış  və ilk 36 saatda yaralardan qanın axmasını dayandırmağa çalışmışdı. Covid-19 virusuna qarşı mərkəzi hökumət və beynəlxalq səhiyyə təşkilatları mübarizə yolları düşünərkən yerli özünüidarə orqanları problemə müdaxilə edərək həll  üçün yollar da tapmışdı. Mərkəzi hökumət isə vətəndaşlara maskaları  həftələr, hətta aylar sonra göndərə bilmişdi. Bu hal problemlərin həllində yerli özünüidarə orqanları ilə mərkəzi hökumət arasındakı güc fərqini göstərir. Ona görə mərkəzi hökumət öz səlahiyyətinin önəmli hissəsini yerli özünüidarə orqanlarına verməlidir.

Turan: Başda Azərbaycan olmaqla, keçmiş SSRİ-dən ayrılan ölkələrin bir hissəsində bələdiyyə qurumları kağız üstündə mövcuddur. Halbuki hələ 1903-cü ildə Bakı bələdiyyəsinə seçkilərin keçirildiyini bilirik. Təcrübəli siyasətçi kimi bələdiyyəsi olmayan ölkələrə nə tövsiyyə etmək istərdiniz?

Hançerli: Bələdiyyələri olsun. Bu günə qədər aktiv çalışan bələdiyyələrinin olmaması mərkəzi hökumətlərin xalqa borclu olduğunu göstərir. Ona görə güclü bələdiyyələri olmasını tövsiyyə edirəm. Yerli özünüidarə orqanlarından qorxmamaq lazımdır. Xaqın rifahını və xoşbəxtliyini istəyirlərsə, bir an əvvəl, mərkəzi hökumətlərin səlahiyyətlərinin bir hissəsini yubanmadan bələdiyyələrə versinlər.

Turan:  Siz müxalif partiyadan seçilmiş bələdiyyə başqanısınız. Mərkəzi hökumət gördüyünüz işlərdə sizə qarşı maneələr yaradırmı?

Hançerli: Əslində idarəçilikdə fərqli partiyaları təmsil etmək  problem yaratmamalıdır. Ölkəni idarə etməküçün müştərək şəkildə müəyyənləşdirilmiş addımların atılması önəmlidir. Mərkəzi hökumətlə bələdiyyələrin arasında iş bölgüsü var. Bələdiyyələrin işini mərkəzi hökumət, mərkəzi hökumətin işini bələdiyyələr görə bilməz. Ona görə bunlar bir-birlərinə rəqib yox, bir-birini tamamlayan qurumlar olmalıdır. Əsas hədəf  adam düşən milli gəlirin artırılması və problemlərin sürətlə həll edilməsi olmalıdır. Bu işlərə əngəl olacaq hər şeydən uzaq durmaq lazımdır.

İstanbulda bələdiyyənin gördüyü işlərdə   mərkəzi hökumətin özünü rəqib kimi aparması koordinasiyanı pozur və nəticədə vətəndaşlar bundan uzun illər əziyyət çəkir. Bunu qəbul etmək  mümkün deyil. Mərkəzi hökuməti və bələdiyyələri idarə edən partiyalar fərqli olsa da mərkəzi hökumət bu cür mənasız əngəllər yaratmamalıdır. Mənsub olduğum Cümhuriyyət Xalq Partiyası sabah mərkəzi iqtidara gəlib bu cür menaələr çıxarsa, bu da səhv olacaq. Ancaq mən gələcəkdə mərkəzi hökumətlə yerli özünüidarə orqanlarının sadəcə ölkəyə xidməti düşünərək addımlar atacaqlarına inanıram.

Mərkəzi hökumətlə bələdiyyələrin eyni partiyada olması şərt deyil, əsas məsələ ölkəyə xidmət etməyin məsuliyyətini anlamaqdır. Türkiyənin buna ehtiyacı var və buna nail olacaqdır. Əməkdaşlıq hər yerdə dominant prinsip olmalıdır. Mərkəzi hökumət də yerli özünüidarə orqanları da Türkiyənin 85 milyon vətəndaşının mənafeyini güdməlidir. Vətəndaşlarımızın xoşbəxtiyindən başqa heç bir amalımız ola bilməz.

Bu gün mən Avcılar rayonunun 458 min əhalisinin rahatlığı və xoşbəxtiyi üçün çalışıram. Ona görə İstanbul metropol bələdiyyəmizdən mərkəzi hökumətimizə qədər hamıyla ahəngdar şəkildə işləmək məcburiyyətindəyəm. Demokratiya bu şəkildə inkişaf edəcək, dövlətimiz bu şəkildə güclənəcək.