Firudin Cəlilov: Bu təhsil ölkənin, dövlətin, millətin starateji siyahısıdır

Oktyabrın 5-i Azərbaycanda Müəllimlər Günüdür. Azərbaycanın keçmiş təhsil naziri Firudin Cəlilov “Amerikanın Səsi”nə müsahibəsində ölkədə müəllimlərin və təhsilin problemlərindən danışıb.

Sual: Bu gün - 5 oktyabr Müəllimlər Günüdür. Azərbaycanda müəllimlərin əsas problemləri nədir?

Cavab: Əsas problemləri Miris Mərdanov dedi (keçmiş təhsil naziri – red.) və təhsildən uzaqlaşdı.

Əsas problem maaş məsələsidir. Gərək müəllimlərin maaşları yüksək olsun ki, gözü şagirdlərə, valideynlərin əlinə baxmasın. Bütün cəmiyyət müəllimin əlindən gəlib keçir.

Fədakar müəllimlərimiz həddindən artıq çoxdur. Yəni onlar, az maaşa olsa da, vicdanla dərslərini deyir.

Amma müəllimlərə bu münasibət əlbəttə, çoxunu neqativ hallara yönəldir. Həm də məcburdurlar dərslərini yarımçıq  deyib, tələbə hazırlasınlar və yaxud bir deputatın dediyi kimi, “işdən sonra gedib fəhləlik eləsin”. Bu, yaxşı deyil.

Sual: Fikrinizcə müəllimlərin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün hökumət hansı addımları atmalıdır?

Cavab: Vaxtında mən bu addımı atmışdım. Yəqin yadınızdadır. Müəllimləri kommunal xərclərdən, yol pulu, ev kirayəsi, bunlardan azad eləmişdim. İki-üç il davam elədi, sonra götürdülər. Bundan sonra, mənim təklifimlə təhsil qanununda “müəllimlərin maaşı ən yüksək məmurların maaşına bərabər olmalıdır”, müddəası əksini tapmışdı. Bunlar olmayandan sonra müəllim təbəqəsinin sosial vəziyyətini düzəltmək mümkün deyil. Çünki müəllimin ayrı yerdən gəliri yoxdur. Kənd müəllimlərini istisna edirəm. Mal-heyvan saxlayırlar, bağ-bostanları var. Onunla  dolanırlar. Xüsusilə şəhərlərdə müəllimlərin vəziyyəti çox ağırdır.

Sual: Müəllimin cəmiyyətdə nüfuzunun artırılması üçün hökumət hansı addımları atmalıdır? Cəmiyyət nə etməldir?

Cavab: Təsəvvür edin ki, 10-a yaxın telekanal var. Bir dənə maarifləndirici televiziya kanalı yoxdur. Elmi, maarifi tədliğ edən bir dənə kanal da yoxdur. Bu, artıq münasibətin göstəricisidir. Bizdə ideologiya çox bərbad vəziyyətdədir. Halbuki, ayrıca bir kanal olmalıdır. O kanalda müxtəlif fənlərdən dərslər verilməlidir. Tanınmış müəllimləri oraya çıxartmaq lazımdır.

Sual: Təhsilin səviyyəsini necə qiymətləndirirsiniz?

Cavab: Sıfır. Əgər 5 xallıq qiymət verərsinizsə, sıfır. Əgər qəbul imtahanında 50-60 faiz abuturiyentlər 2 alırsa, bundan sonra təhsilin nə səviyyəsi ola bilər? Bunun da səbəbləri var.

Həm müəllimin durumu ilə bağlı, həm proqramların yöndəmsiz hazırlanması ilə bağlı, təhsildən, psixologiyadan xəbəri olmayanlar dərsliklər yazırlar. O gün dərslikdən nümunə qoyublar internətə baxdım dəhşətə gəldim.  Deməli, ana dilindən şagirdə nə öyrədirlər, - söyüş, küçə sözləri. Adını da qoyurlar ki, bunları örnək veririk ki, şagirdlər bu pis sözləri işlətməsinlər. Ədəbli sözlər işlətsinlər.

Daha başa düşmürlər ki, jarqon ayrı şeydir, amma küçə söyüşləri, insanların danışıq vaxtı işlətmədiyi ayıb sözlər başqa, o həddə gəlib çatıb. Bu təhsil ölkənin, dövlətin, millətin starateji siyahısıdır. Bu dərəcədə olmaz axı.

Azərbaycanda 10-larla gözəl akademiklər var. Müəllimlərə dözüm, qüvvət arzulayıram. Çünki müəllim təbəqəsi millətin ən ali təbəqəsidir.