Gürcüstan Qərbə doğru getməkdən dönməyəcək

***

-Zərdüşt bəy, Gürcüstanda nə baş verir?

- Gürcüstanda hər bir cəmiyyətdə olduğu kimi gərginlik doğuran anlar var. Gürcüstan cəmiyyətini Saakaşvili dövründə xeyli sağlamlaşdırdılar. Amma bununla bərabər müəyyən ictimai-siyasi, iqtisadi problemlər qalmaqda davam edir. Saakaşvilinin öz günahı ücbatından onu devirə bildilər. Sonra "Gürcüstan arzusu" bir müddət hakimiyyətdə oldu. Sona yaxın parçalandı. Yenə qalib gəldilər. Oturdular. Baş nazir də, prezident də Bdzina İvanişvilinin məsləhət verdiyi adamlar idi. Vaxtı ilə onun təşkilatlarında işləmişdilər və ona itaət edirdilər. Bdzina baş nazir postundan gedəndən sonra o Gürcüstanda bizneslə məşğul olmağa başladı. Açıq şəkildə bizneslə məşğul olduğu üçün xeyli varlandı, gücləndi. Hesab etdi ki, yenidən siyasətə qayıtmağın vaxtıdır. Qayıdır hakim partiyanın sədrliyinə və təkrar özünün prezidentliyə namizədliyini vermək istəyir. Margvelaşvili də deyir ki, mən də seçkilərə gedirəm. İndi mən sizə bir misal gətirim. Ermənistandakı hadisələrdə əsas səbəb nə idi? Yəni onların bu cür böyük demokratik potensialı vardı? Xeyr. Hakim zümrədə çat əmələ gəlmişdi. Hətta Qarabağ klanı Sarkisyana demişdi ki, 10 ildir oturmusan, çəkil kənara yerini başqasına ver. O da çəkilmək istəmədi. Ona görə Paşinyana yaşıl işıq yandırdılar. Sonda baş nazir oldu. Bu o demək deyil ki, Paşinyan baş nazir qalacaq. Pərdə arxasında idarə edən var, ipləri çəkən var. O hələlik gözləyir. Şəraitin yetişməsini gözləyir. Azərbaycanda da belə idi. Xalq Cəbhəsi Vəzirovun başını yedi. Sonra Mütəlibovun başını yedi. Özü gəldi. Əsas dirijor arxada oturub səbrlə gözləyirdi. Şərait yetişəndə özü gəldi götürdü, uzun müddətli hakim oldu. Ermənistanda da mən düşünürəm ki, belə olacaq. Gürcüstanda indi bu etirazların obyektiv səbəbləri var. Gürcüstan turizm üçün açıq ölkədir. Turistlərə hər cür şərait yaradılır. Gürcüstanın bir neçə adlı-sanlı klubunda ağır narkotiklərin satıldığı məlum olmuşdu. Və buna görə bir neçə nəfər dünyasını dəyişmişdi. Polis isə həmin klublarda narkotik əleyhinə əməliyyat keçirdi. Əməliyyat kobud keçirildi. Xeyli insanı klublardan küçəyə çıxardı. Əllərini qollarını bağladı. Onlar da etiraza qalxdılar. Hakim zümrə isə hesab etdi ki, bu fürsətdən istifadə etmək lazımdır. Ona görə artıq siyasi şüarlar irəli sürdülər. Camaat da gördü ki, onlara heç kim mane olmur. Görünür ki, hələ ki hakim zümrə də cəza mexanizmini dayandıran adamlar var. İndi orda baş nazirin, daxili işlər nazirinin getməsini tələb edirlər. Bütün bunlar da seçki ərəfəsində baş verir. Ona görə bunu mən siyasi mübarizənin bir forması hesab edirəm. Və elə Ermənistandakı kimi hakim zümrədə çatın əmələ gəlməsinin təzahürü kimi qiymətləndirirəm.

- Ermənistan ardınca Gürcüstan. Sizcə, bu proseslərin ard-arda baş verməsi təsadüfdür? Yoxsa hansısa bir bağlılıq var?

- Təzahür mahiyyət etibarı ilə eynidir. Hakim zümrədə çat əmələ gəlir, anlaşa bilmirlər. İstəyirlər ki, kimisə kənarlaşdırsınlar. Amma həmin adam getmək istəmir. Onda xalq etirazı, xalq yürüşü kimi texnoloji üsuldan istifadə edilir. Bizdə guya ki, Xalq Cəbhəsi çıxıb, demokratiya, Qarabağ istəyirdi? Qarabağ qışqıra- qışqıra gəldilər, Qarabağ klanını aşırdıar, sonra Şirvan-Bakı klanını aşırdılar. Daha sonra hakimiyyətə gəldi Naxçıvan- Ermənistan klanı. İllərdir oturublar. Heç Qarabağ, demokratiya yadlarına düşmür. Bəziləri də paylarını alıb oturublar parlamentdə. Hərə bir tərəfdən alır maaşı. İndi bu proseslərdə isə əsas mahiyyət isə iqtisadi maraq naminə, siyasi hakimiyyət naminə mübarizəni kölgədə qoymaqdır. Hər hansı bir narkotik alverçisi tutulub. Buna görə tələb olunur ki, Daxili işlər naziri getsin. O getsə, onun yerinə gələn yaxşı işləyəcək? Onun yerinə gələn bəlkə də ondan da pis işləyəcək. Amma ki, deyirlər getsin. Getsin, çünki o yeməli yerdə oturub. Yağlı yerdə oturub. Baş nazir də getsin. Çünki Gürcüstan iqtisadiyyatını baş nazir idarə edir. İndi etirazçılar ya bekarçılıqdan çıxıb qışqırırlar, ya da 5-10 manat pul veriblər ki, çıxın qışqırın. Azərbaycanda Azadlıq meydanına çıxıb "Demokratiya, azadlıq!" qışqıran adamların demokratiyadan, azadlıqdan xəbərləri vardı? Yox idi. Onlar azadlıqla dərəbəyliyi qarışdırırdılar. Çoxları düşünürdü ki, indi hərəsi gedib bir məmur vəzifəsi tutacaq, cibini dolduracaq. Qısa da olsa, belə də oldu. Sonra ağa gəldi, hamısını qovdu. Gürcüstanda da əsas mübarizə iqtisadi mənafe uğruna mübarizədir. Gürcüstan Azərbaycan və Ermənistana baxanda xeyli demokratikdir. İfadə azadlığı var, partiyaların fəaliyyəti üçün sərbəst şərait var, seçkilər tam şəkildə olmasa da müqayisədə xeyli demokratik keçirilir. Amma elə bəzi ifrat azadlıqlar ona gətirdi ki, hakim partiya da parçalandı, Saakaşvilinin müxalifət partiyası da parçalandı. İndi çoxlu sayda qruplaşmalar var ki, heç biri təklikdə hakimiyyəti götürüb idarə edə bilmir. Gürcüstanda isə təbii ki, iqtisadi problemlər var. İşsizlik, həyat səviyyəsinin aşağı olması var. Düzdür, bir çox sahələrdə demokratiya, qanunun aliliyi məsələlərini həll ediblər. Amma bununla bərabər ölkənin resursları böyük deyil. Üstəlik Rusiyanın da təsiri get-gedə artır. Gürcüstan cəmiyyətində Rusiyanın törətdiyi zülmü-haqsızlığı unudub, iqtisadi mənafe naminə Rusiya ilə yaxınlaşmaq istəyənlər var. Bir neçə partiya var ki, açıq şəkildə Rusiyaya işləyir. Tanınmış ictimai-siyasi şəxslər Rusiya ilə münasibətlərin normallaşmasının tərəfdarıdırlar. Çünki Qərbdən gözlədiklərini ala bilmədilər. Həddən artıq çox gözləyirdilər. realistik gözləmirdilər.

- Ermənistanda etirazların ciddi səbəbləri vardı. Amma Gürcüstanda etirazların səbəbi birqədər ciddi görünmür. Bu sizcə, yığılıb qalmış enerjinin, hakimiyyətdən narazılığın təzahürüdür, yoxsa qonşudan qalma dala prinsipi ilə hərəkət edirlər? Və ya sizcə, burda kənar müdaxilənin rolu ola bilərmi?

- Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan kimi zəif, asılı ölkələrdə istənilən daxili prosesdən böyük dövlətlər, böyük qüvvələr istifadə etməyə çalışıb. Gürcüstan Saakaşvili hakimiyyətə gəldi. Saakaşvili Şevardnadze kimi siyasi nəhəngi devirdi. Nə cür devirə bildi? Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının sədri gəlib Şevardnadzeyə demişdi ki, zor işlətmə. Və ya indi Serj Sarqsyan 2008-ci ildə olduğu kimi 5-10 nəfəri güllələyə bilməzdi? Amma ətrafını yığdı, soruşdu ki, güllə atım? Dedilər ki, yox, atma. O başa düşdü, çıxdı getdi. Yəni onu yaxın ətrafı məcbur etdi ki, getsin. İndi də Gürcüstanda hələlik vurub, öldürməyə məsələ çatmayıb. Amma əgər ciddi hakimiyyət, vəzifə bölgüsü gəlsə, orda da vurub, yıxacaqlar. Və ya indi hakimiyyətə iddia edən şəxslər İvanişvili olsa belə, onun komandası yığılıb deyəcək ki, bizi gətirmisən, çox sağ ol, özün də qazandın, özün də neçə il Gürcüstanın ağası oldun, indi get istirahətini elə, bizneslə məşğul ol.

- Bəs bu vəziyyətdən istifadə etmək istəyənlər necə ola bilərmi? Məsələn Rusiya və ya Qərb bu vəziyyətdən necə istifadə etməyə çalışacaq? Və ya hansı hansısa formada bundan istifadə edə biləcək?

- Rusiya ardıcıl olaraq öz iqtisadi qüdrətindən istifadə edib, Gürcüstanda addım-addım güclənir. Bu o demək deyil ki, Rusiya Qərbə meylinə üstün gəlsin, Gürcüstan Qərb istiqamətini dəyişsin. Amma hər halda Rusiyaya münasibət xeyli dəyişib. Gürcülərin, azərbaycanlıların, ermənilərin də bəxti onda gətirib ki, Rusiya getdikcə zəifləyə-zəifləyə, aşına-aşına gedir. Bu bizim üstünlüyümüzdür. O biri tərəfdən bizim bəlamız odur ki, milli elitamızın keyfiyyəti çox aşağıdır. Azərbaycanda, Ermənistanda bu çox aşağıdır. Gürcüstanda bir qədər yaxşıdır. Gürcüstanda bir az cibini düşünəndə, bir az da vətənini düşünürlər. Ermənistanda, Azərbaycanda vətənini düşünmək yoxdur.

- Gürcüstanda bu hadisələrin olacağını əvvəlcədən heç kim proqnozlaşdırmırdı. İndi regionda ard-arda baş verən bu etirazlar Azərbaycan sıçraya bilərmi? Bunu gözləyənlər var.

- Doğrusu mənim yuxarılarla o qədər yaxın əlaqələrim yoxdur. Onlarla münasibətim yaxşı deyil. Buna görə məlumatım azdır. Amma ümumi mənzərə ilə bağlı onu deyə bilərəm ki, hakim zümrədə çat vardı. Prezident seçkisindən əvvəl. İndi o çat bir az malalanıb. əgər birinci xanım getsəydi, mən əminəm ki, Naxçıvan-Ermənistan klanı ənənəvi müxalifətə fətva verəcəkdi, pul verəcəkdi, şirnikləndirəcəkdi, cəza mexanizmini neytrallaşdıracaqdı, onlar da çıxıb hayqıra-hayqıra hücuma keçəcəkdilər. Madam ki, birinci xanım getmədi, İlham Əliyev özü getdi, Naxçıvan-Ermənistan klanının üzvlərinin ürəyi sakitləşdi ki, "birinci, ikinci, üçüncü, on beşinci şəxs bizdəndir. Eybi yox, qoy bir nəfər başqa yerdən olsun. ". Onlar bir az sakitləşdilər. Odur ki, mən belə düşünürəm ki, belə bir aşkar səbəb yoxdu ki, camaat qalxsın. Amma 2013-cü il prezident seçkilərini yadımıza salsaq, Rusiya bizdən nəsə istəyirdi və biz sonda onun istədiyini verəsi olduq. Bu dəfə isə İlham Əliyev seçkiləri erkən keçirib, Putinin gözlədiyinin əksinə olaraq, tez-tələsik prezident seçildi. Mən əminəm ki, bütün postsovet ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda da Rusiyanın cəsus şəbəkəsi var. Düyməni basan kimi, ayağa qalxarlar. Hakim zümrənin isə öncəgörmə qabiliyyəti sıfıra bərabərdir. O qədər acgözdürlər ki, anlamırlar ki, bir il ərzində 10 manat yemək əvəzində, 10 il ərzində 5 manat yesələr, əlavə də qazanarlar. Onlar Azərbaycanın sağına-soluna, eninə-uzununa çapıb, talayırlar. Bu onların ən zəif cəhətidir. Ona görə belə ölkələrdə kənar qüvvələr istəsələr sistemi devirə bilərlər. Amma mən belə zəmin görmürəm ki, Azərbaycan hansısa bir xarici qüvvənin xətrinə dəysin.

- Yəni Azərbaycanda hazırda belə etirazların olacağı proqnozlaşdırılmır, eləmi? Yəni adi insanlar, əhali, vətəndaşlar əgər istəsələr belə etirazlar edə bilməzlər?

- Yox. Adi insanların nə bəsirəti, nə imkanı, nə təşkilati qabiliyyəti var. Müxalifət isə yarımcan kölgə kimi sürünür. Düşünmək qabiliyyətləri, zəkaları yoxdur ki güclənsinlər, hörmət qazansınlar. O ki qaldı canlanmaya, yadınıza salım ki, Kiyevdə 2004-cü ildə narıncı inqilab olanda, bizim bəylər narıncı rəng qalstuklar, köynəklər geyinirdilər. Kömək oldu? Hakimiyyətə gəldilər? Yox. Sonra da başqa-başqa hallarda həmişə canlanırlar ki, bəlkə də qaytardılar. Qaytarmayacaqlar.

- Gürcüstanda bu proseslərin nəticəsi nə olacaq?

- Gürcüstan artıq hansısa bir müsbət demokratik potensial qazanıb. Azərbaycan deyil. Ermənistan da deyil. Mən əminəm ki, bu ziddiyyətlər demokratik məcrada həllini tapacaq. Vurub-yıxmadan, öldürmədən. Hansısa bir orta xətt tapıb, yenə irəli gedəcəklər. Yenə demokratiya yolunu gedəcəklər. Qərbə doğru gedəcəklər. Rusiya ilə üzülüşməyə çalışacaqlar. Düzdür, ağılları kəsir ki, Rusiyanın instruksiyalarından, turizmindən, iqtisadiyyatından istifadə etsinlər. Amma mən düşünmürəm ki, onlar Rusiyanın tövləsinə qayıtsınlar.