Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası bankların aktivlərini əlindən ala bilərmi?

Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası qanunvericiliyə dəyişiklik layihəsi hazırlayıb və Milli Məclisin  iqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsində müzakirə üçün yeni hüquqi baza təklif edib.

Maliyyə dairələrində hesab edirlər ki, qanun layihəsi ölkə Konstitusiyasına ziddir, orqana hüdudsuz geniş səlahiyyət verir. Məsələn, Palatanın qərarlarına məhkəmə qaydasında baxıla bilməz, bunun özü nonsensdir. Maraqlıdır ki, bu, Fitch beynəlxalq reytinq agentliyinin bu il çox sayda kommersiya bankının ləğvi barədə proqnozu fonunda baş verir.

Bu dəyişikliklər layiihəsi dərc edilməyib. Ona görə baş verənlər haqda KİV-də yayılan məlumatlar əsasında fikir yürütmək və şərh vermək lazım gəlir, - deyə redaksiyanın sorğusuna “Bank hüququ” kitabının müəllifi, Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü Əkrəm Həsəniv bildirib. – Dəyişkiliklərin olması lazımdır, bu məsələdə kimsə mübahisə etmir. Belə başa düşdüm ki, yalnız parlament komitəsində müzakirə ediləcək dəyişikliklərdən söhbət gedir. İlk növbədə bu layihə ictimaiyyətə təqdim edilməlidir, çünki bir sıra məqamlar qayğılandırır və ciddi şübhələr yaradır.

- Qanun layihəsi hansı şübhələr yaradır?

- Məsələn, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının bankların sağlamlaşdırılması və ya ləğv edilməsi qərarını məhkəmənin ləğv edə bilməməsini necə anlamaq olar? Azərbaycan Konstitusiyasına əsasən, hər bir şəxsin məhkəməyə müraciət etmək hüququ var. Bank isə hüquqi şəxsdir. Bu, o deməkdir ki, hər bir qərar məhkəmə qaydasında ləğv edilə bilər. Bu hüquqdan məhrum etmə Konstitusiyaya ziddir.

- Palatanın bu gün əldə etdiyi geniş diskresion səlahiyyətlər nə ilə nəticələnə bilər?

- «Normativ hüquqi aktlar” Konstitusiya qanunu var. Bu qanuna görə, geniş diskresion səlahiyyətlər korrupsiya və sui-istifadə mənbəidir. Publik hüquqi şəxsin öz səlahiyyətini artırıb absurda çatdırmaq istəyinin şahidi oluruq. Yəni lisenziya verə və onu geri ala, sağlamlaşdıra bilər, ümumiyyətlə, tam səlahiyyət istəyir, elə bir səlahiyyət ki, qərarlarını məhkəmə yolu ilə də ləğv etmək mümkün olmasın. Ümid edirəm ki, parlament bu formada qanun qəbul etməz.

- Palata mübahisələri ilk instansiya məhkəmədən yan keçərək birbaşa Apellyasiya Məhkəməsində həll etməyi təklif edir.

- Bu, qanunsuzluqdur, çünki məhkəmə sistemi üç instansiyadan ibarətdir. Ən başlıcası, «aralıq» banklar anlayışı tətbiq etmək təklif olunur. Yəni hansısa bankın vəziyyəti pisləşsə, Palata onun aktivlərini əlindən alıb, bazasında yeni bank yaradıb, mülkiyyəti ona verə bilər. Bu, kredit-maliyyə təşkilatını onun sahibinin əlindən almaqdır. Amma söhbət mülkiyyət hüququndan gedir və aydın deyil, səhmdarların hüququna necə zəmanət veriləcək? Bu məqam barədə bir şey deyilmir. Kreditor pulu qaytara bilməz, məhkəmədə şikayətinə baxıla bilməz».

Bu gün belə məsələlər bankların ləğvi zamanı həll edilir. Amma Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının təklif etdiyi  yeni bölüşdürmə zamanı kreditorların məsələsi necə həll ediləcək – məlum deyil. Ekspertin fikrincə, kreditorların müdafiəsinin zəif olması bank sisteminə etimadı azaldar, amma bu dəfə söhbət müştərilərin yox, maliyyə bazarınn iştirakçılarının etimadından gedir. Ona görə belə son dərəcə prinsipial məqamlar hamının maraqları nəzərə alınmaqla hərtərəfli nəzərdən keçirilməlidir. –0—