Rauf Mirqədirov Türkiyəni və Azərbaycanı cəzalandırmaq niyyətindədir

"Zerkalo" qəzetinin analitiki, Azərbaycanın əməkdar jurnalisti və beynəlxalq G.Brutselius mükafatının laureatı Rauf Mirqədirov (1961-ci ildə Bakıda dünyaya gəlib) 2014-cü ilin aprelində Türkiyədə saxlanılıb, oradan Bakıya gətirilib və casusluq ittihamı ilə Azərbaycanın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin istintaq təcridxanasına salınıb. Mirqədirovun həbsi ilə Azərbaycanda azad mətbuatın və vətəndaş cəmiyyətinin təqibi başlayıb. 2015-ci il dekabrın 28-də "casusluğa" görə altı il müddətinə azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edilmiş Mirqədirov 2016-cı ilin martında azad edilib,real cəza müddəti isə beş il sınaq müddəti olmaqla, şərti cəza ilə əvəz olunub. 2016-cı ilin oktyabrında Rauf Mirqədirov İsveçrədən siyasi sığınacaq istəyib və Türkiyədən oraya getmiş ailəsinə qovuşub.

Rauf Mirqədirov İsveçrədən Turan-ın suallarını cavablandırıb.

- Statusunuz haqqında danışa bilərsiniz? İsveçrə vətəndaşısınız, yoxsa ölkədə yaşamaq icazəsi almısınız? Yardım alırsınız? Dil, yeni peşə öyrənirsiniz?

- Mən İsveçrə vətəndaşı deyiləm. Burada vətəndaşlıq almaq o qədər də asan deyil. Mühacir yalnız on il sonra cəmiyyətə tamamilə inteqrasiya edibsə, dili yaxşı bilirsə, işləyirsə və s. vətəndaşlıq üçün müraciət etmək hüququ əldə edir.

Mənə siyasi sığınacaq və bunun nəticəsi olaraq ölkədə yaşamaq icazəsi veriblər. Yardım alıram. Alman dilini öyrənirəm. Çətindir, axı gənc deyiləm.

- İsveçrə azərbaycanlılarının ictimai həyatında iştirak edirsiniz? İsveçrədə azərbaycanlılar çoxdur? Onlar mütəşəkkildirlər, bir-birinə kömək edirlər? Ölkəmizin səfirliyi sizinlə maraqlanır və ya sizin onlara münasibətiniz necədir?

- Mən həmişə fəal vətəndaş mövqeyi olan jurnalist olmuşam, amma heç vaxt ictimai işlə maraqlanmamışam. Bəlkə də səhv edirəm, amma azərbaycanlılar arasında xüsusi ictimai fəallıq hiss etmirəm. Novruz bayramının, Dövlət Müstəqilliyi Gününün qeyd edilməsi zamanı ən çox 30-40 nəfər yığılır. Amma İsveçrədə Azərbaycan diasporasının sayının az olduğunu nəzərə almaq lazımdır.

Ayrı-ayrı fəallar var. Onlar həm mənim ailəmə, həm özümə kömək ediblər. İsveçrədə yaşayan Hacı Hacıyevi xüsusilə qeyd etmək istərdim. Hamısına çox təşəkkür edirəm.

- Azərbaycan İsveçrə və Qərbi Avropa üçün qaz nəqlindən başqa hansı əhəmiyyətə malikdir? Sualımın səbəbi budur ki, Azərbaycan təbliğatı Azərbaycanın Qərb dünyasının dəyərli tərəfdaşı olduğunu yazırlar.

- Dünyanın aparıcı güc mərkəzlərinin geosiyasi və iqtisadi maraqlarına nəzər salsaq, Azərbaycan Qərb üçün həqiqətən də kifayət qədər dəyərlidir. Birincisi, qısamüddətli və ortamüddətli gələcəkdə söhbət ilk növbədə enerji resurslarından gedir. Azərbaycana təkcə enerji resurslarının tədarükçüsü kimi deyil, ilk növbədə Orta Asiyadan Avropa İttifaqı ölkələrinə qaz nəqli üçün tranzit dəhlizi kimi baxırlar. Qərb həm Rusiyadan, həm də İrandan yan keçməyi çox istərdi. Onların regionumuzda öz geosiyasi və iqtisadi maraqları var və bundan sonra da, istənilən iqtidarın dövründə olacaq. Amma enerji resurslarının Orta Asiyadan Avropa bazarlarına nəqli layihələrini İran və Rusiyanın mənfi mövqeyi ilə əlaqədar hələlik həyata keçirmək olmur.

İkincisi, Şərq-Qərb, Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləridir. Bu layihələr uzunmüddətli gələcəkdə boru kəmərlərindən daha çox strateji əhəmiyyət daşıyır. Xüsusən, Azərbaycan bu iki nəqliyyat dəhlizinin kəsişməsində qalarsa. Amma bütün bunlar gələcəkdə olacaq...

Üçüncüsü, geosiyasi məqamı nəzərə almamaq olmaz. Azərbaycan Şimalda Rusiya ilə, Cənubda isə İranla - iki böyük region dövləti ilə həmsərhəddir. Rusiya isə həm də dünyada lider olmağa iddia edir. Dünyanı onun fikrini nəzərə almağa məcbur etməyə çalışır.

Beləliklə, Cənubi Qafqaz Qərb üçün mühüm geosiyasi meydandır. Qərb heç cür Rusiya ilə proqnozlaşdırılmış münasibətlər qura, Ukrayna, Suriya münaqişələrinin həllinə nail ola bilmir. Nəzərə almaq lazımdır ki, Ukrayna münaqişəsi bilavasitə Avropanın maraqlarına toxunur. Problem təkcə onda deyil ki, söhbət Avropanın mərkəzindəki münaqişədən gedir. Qərbdə dərk edirlər ki, bu münaqişə nizamlanmadan Rusiya ilə sabit və proqnozlaşdırılan münasibətlər qurmaq mümkün olmayacaq. Hələlik isə münaqişənin nizamlanmasının resepti yoxdur.

- Avropa institutları Azərbaycanda prezident seçkilərini kəskin mənfi qiymətləndiriblər. Amma eyni zamanda həmin institutlar İ.Əliyevi yenidən seçilməsi münasibəti ilə təbrik ediblər. Bu, nə deməkdir?

- Mənə elə gəlir ki, hamı, o cümlədən xarici tərəfdaşlarımız və müxalifətimiz prezident seçkilərinin vaxtından əvvəl keçirilməsinə sevinirdi. Müxalifətdən başlayım. Müxalifət seçkiləri boykot etmək üçün gözəl fürsət əldə etdi. Bu fürsətdən istifadə etməmək günah olardı. Öz etiraz mövqelərini göstərmək üçün bir neçə mitinq keçirdilər. Vəssəlam.

Amma seçkilər ştata uyğun keçirilsəydi, payızda hazırlığı, mübarizəni təqlid etməli olacaqdılar. Bir sözlə, baş ağrısı daha çox olardı, elə həbs olunan fəallar da.

Eynilə də avropa institutları. Onlar müəyyən dəqiq mövqe sərgilədilər. O, ümumiyyətlə rəqabət mühitinin olmamasından, seçkilərdən bərabər imkanların təmin olunmamasından ibarət idi. Vəssəlam. Heç kim heç nəyi dəyişdirmək niyyətində deyildi. Heç nəyisə dəyişdirmək mümkün də deyildi. Buna görə tarix üçün müəyyən dəqiq mövqe sərgilədilər, sonra isə təbrik etdilər. Onsuz da İlham Əliyevlə əlaqələri olacaq.

- Azərbaycanda rəsmi təbliğat tez-tez Avropanı ikili standartlarda ittiham edir. Belə izah edirlər: Avropa Azərbaycanı qeyri-demokratik olduğuna görə tənqid edir, amma Azərbaycan qaçqınlarının vəziyyəti və Qarabağın işğalı ilə bağlı səsini çıxarmır. Bakı haqlıdır?

- Birincisi, bunlar fərqli şeylərdir. Xarici amillərin yaratdığı və özümüz yaratdığımız probləri qarışdırmaq olmaz. Qaçqınlar, işğal olunmuş ərazilər Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin nəticəsidir. Azərbaycanda demokratiyanın olmamasında isə erməniləri ittiham etmək olmaz. Səbəb bizim özümüzdədir.

İnsanları güldürməyək. Belə çıxır ki, beynəlxalq qurumlar Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması məsələsində "ikili standartlardan" imtina etsə, demokratiya, öz vətəndaşlarımızın hüquqlarına riayət olunması Azərbaycan tərəfindən güzəşt ola bilər. Tamamilə absurddur. Sanki Azərbaycanda demokratiya bizə deyil, onlara lazımdır...

İkincisi, bu, doğru deyil. AŞPA-nın Azərbaycan üzrə həmməruzəçisi olan İsveçrəli Qrossu xatırlatmaq istəyirəm. Qross Azərbaycanda insan hüquqları ilə bağlı vəziyyəti ardıcıl şəkildə tənqid edənlərdən biri idi. Eyni zamanda, Ermənistanın, yəni Avropa Şurasının üzvünün yenə AŞ üzvü olan Azərbaycanın ərazilərini işğal etməsinin yolverilməz olduğu haqqında müddəanın salınmasına ilk dəfə məhz o nail olmuşdu. Həm də söhbət təkcə aran rayonlarından deyil, Dağlıq Qarabağın özündən də gedirdi. Qrossu isə yalnız ölkəmizdə demokratiyanın bərqərar olması üçün əlindən gələni etdiyinə görə Azərbaycanın düşməni elan etdilər.

- Azərbaycan Avropadan necə görünür və Avropadan Qarabağ problemi necə görünür? Bəlkə, həqiqətən də orada bir neçə düzənlik rayonun qaytarılması müqabilində Azərbaycanın hər şeyi ermənilərə verməli olduğunu düşünürlər?

- Avropa bunu müzakirə etmir. Onların, ən azından indi, bizə ayıracaq vaxtları yoxdur. Əlbəttə, söhbət bütünlükdə Azərbaycandan gedirsə.

Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasına gəlincə, Qərbin istənilən bu cür problemdə olduğu kimi, rəsmi, yəni açıq-aşkar səsləndirdiyi və real mövqeyi var. Rəsmi mövqe ondan ibarətdir ki, Qərb Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır, "DQR"i tanımır və münaqişə tərəflərini münaqişəni sülh yolu ilə nizamlamağa çağırır. Beləliklə, Qərbin açıq mövqeyi ümumilikdə beynəlxalq hüquq normalarına uyğundur.

Amma əslində münaqişənin hansı variantla həll olunacağı, sadə dillə desək, Dağlıq Qarabağın son nəticədə hansı dövlətin tərkibində olacağı Qərbin vecinə belə deyil. Qərbi Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasının bu və ya digər variantının mümkün geosiyasi nəticələri narahat edir, həm də çox ciddi şəkildə narahat edir. Dəqiqləşdirsək, Qərb Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasının Cənubi Qafqazı Rusiyanın "himayəsindən" xilas edəcək variantında maraqlıdır.

Bəli, Azərbaycanın və Ermənistanın maraqlarını təbliğ edən ayrı-ayrı qruplar var. Amma siyasi havanı onlar müəyyənləşdirmir.

- Azərbaycan "Şərq Tərəfdaşlığı" çərçivəsində Aİ ilə saziş imzalamağa hazırlaşır. Bu sənəd xalqa nə verəcək? Bakı niyə "ikili standartları olan" Avropa ilə saziş imzalayır? Xatırladaq ki, gürcülər bu tərəfdaşlıqdan məyus olublar, ermənilər isə Aİ ilə saziş imzalanmasından ümumiyyətlə heç nə hiss etməyiblər.

- Birincisi, sazişin mətni ilə tanış olmadan konkret heç nə deyə bilmərəm. Amma bunun rəsmi Bakının tələb etdiyi kimi "strateji tərəfdaşlıq haqqında" saziş olmayacağını dəqiq deyə bilərəm. Avropa İttifaqının strateji tərəfdaşlıq haqqında sazişi var, amma Kanada, Yaponiya kimi ölkələrlə. Bir sözlə, bizim halda miqyas o miqyas deyil.

İkincisi, bu cür sazişlər, bir qayda olaraq, çərçivə xarakteri daşıyır. Bu çərçivə sazişlərində göstərilmiş yolla hərəkətin sürəti və keyfiyyəti ilk növbədə prosesə cəlb edilmiş dövlətlərin özlərindən asılıdır. Dəqiq desək, onların, belə deyək, "ev tapşırığını" yerinə yetirmək istəyindən və imkanından asılıdır. Bir sözlə, hər kəs layiq olduğunu alır. Biz isə çox şeyə layiq deyilik, elə gürcülər, ukraynalılar da.

- İ.Əliyevin növbədənkənar seçkilər keçirdikdən sonra Türkiyə prezidenti R.T.Erdoğan növbədənkənar seçkilər elan etdi. Bunda hər hansı əlaqə var? Əliyev niyə növbədənkənar seçkilər keçirdi və Erdoğan niyə bu seçkiləri keçirir?

- Düşünmürəm ki, hansısa qarşılıqlı əlaqə mövcuddur. Azərbaycanda vaxtından əvvəl seçkilər daxili siyasi problemlərlə bağlı olmayıb. Və heç kim Azərbaycanda payıza qədər daxili siyasi vəziyyətin əsaslı şəkildə dəyişəcəyini proqnozlaşdırmırdı. Hakimiyyət özünü kifayət qədər rahat hiss edirdi.

Erdoğan isə mürəkkəb daxili siyasi vəziyyətə düşdü. Vaxtilə Kamalçılara və orduya qarşı çıxan hamı - liberallar, demək olar ki, bütün islamçılar, kürdlər, iri biznes və Qərb onun ətrafında birləşdi. Bu gün tamamilə əks vəziyyət yaranıb. Bu gün islamçıların əksər hissəsindən və başda Bahçeli olmaqla, millətçilərin az hissəsindən başqa heç kim Erdoğanı dəstəkləmir. O, reytinqdə geriləyir. Zaman keçdikcə daha çox geriləyir. Buna görə vaxtından əvvəl seçkilər onun üçün zəruridir.

- Sizə qayıdaq. Mühakimə olunduğunuza və iki ilə yaxın təcridxanada qaldığınıza görə Azərbaycan rəhbərliyini cəzalandırmaq niyyətiniz var? Azərbaycana nə vaxt, hansı şəraitdə addım atacaqsınız?

- Təkcə Azərbaycanı deyil, Türkiyəni də cəzalandırmaq niyyətindəyəm. Azərbaycana və Türkiyə qarşı şikayətlərimə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində baxılır. Qayıtmağa gəlincə, bu barədə düşünməmişəm belə... Məsələ ondadır ki, hökmün ləğvi belə qayıtmağım üçün kifayət etmir.