“Biz Ermənistanın illər öncə buraxdığı səhvləri təkrarlamamalıyıq”

Milli Məclis dekabrın 5-də keçirilən iclasda Hərbi qulluqçuların statusunu və əmək pensiyalarını tənzimləyən qanunlara dəyişiklikləri təsdiqləyib. Nəzərə çarpan dəyişiklik ölkədəki hərbçilər üçün pensiya yaşının artması ilə əlaqədardır.

Əvvəllər hərbi qulluqçular 20 illik hərbi xidmətdən sonra pensiya almaq hüququna malik idilər. Bununla birlikdə, düzəlişlər qəbul edildikdən sonra bu hədd beş il artırıldı və təqaüdə çıxmaq üçün 25 illik xidmət tələb olunur. Qanun layihəsi, həmçinin 45-dən 48-ə qədər sülh dövründə həqiqi hərbi qulluqçuların, gizirlərin və midshipmenlərin yaş həddini artırır. Bundan əlavə, stajla bağlı pensiya müavinəti 50 faizdən 65 faizə qaldırılıb. Bu dəyişikliklərin əsaslandırılması Hərbi qulluqçuların toplanmış təcrübəsindən daha çox istifadə etmək istəyi ilə izah olunur.

Bu qanunvericilik dəyişikliyinin potensial nəticələrini anlamaq üçün ASTNA hərbi ekspert Üzeyir Cəfərova izahat istədi.

* * *

Sual: Üzeyir bəy, Azərbaycanda hərbçilərin pensiyaya çıxması ilə bağlı qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hansı müddəaların dəyişdirilməsi nəzərdə tutulub?

Cavab: Hesab edirəm ki, hərbçilərin pensiyaya çıxması ilə bağlı müddəaların indi dəyişdirilməsinə əsla lüzum yoxdur və bunun bir neçə ildən sonra necə yanlış və əsaslandırılmamış addım olduğuna şahidlik edəcəyik. Və guya hərbçilərin pensiyaya çıxarkən aldıqları pensiyanın miqdarının artacağı ilə bağlı  deyilənlər də doğru deyil. Ancaq maddiyatı düşünənlər belə yanaşma sərgiləyə bilərlər. Əslində isə, bu addım minlərlə insanın gələcəkdə hərbçi peşəsini seçməkdən imtinasına gətirib çıxaracaq. Dəfələrlə bu cür addımların hərtərəfli götür-qoy edilməsindən, geniş ictimayyətin fikrini aldıqdan sonra müzakirəyə çıxarılmasının düzgünlüyü ilə bağlı çoxsaylı peşəkar münasibətin olmasına baxmayaraq, hələ də bəzi hərbdən hər mənada uzaq olan adamlar öz inadkarlığını davam etdirirlər. Maraqlıdır ki, bizim güc strukturlarında da rəhbər şəxslər nədənsə öz sözlərini deməyə belə çəkinirlər.

Sual: Əgər dəyişikliklər qəbul olunsa, hərbçilərə necə təsir edəcək?

Cavab: Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bu qısa zaman ərzində müzakirələr artıq Silahlı Qüvvələrdə, Orduda çox narahatlıqla qarşılanıb. Milli Məclisdə 1-ci oxunusdan sonra bir qrup millət vəkilinin də ilk dəfə olaraq parlament praktikasında tez-tələsik mətbuat üçün açıqlamalar verməsi və öz fikirlərini də düzgün əsaslandıra bilməməsi də dediklərimizin sübutudur ki, bu addım gələcəkdə çox pis nümunə olacaq. Hərbçilər özləri çıxış etməsələr də, onların şəxsən mənə minlərlə müraciəti olub və var ki, onlar bu cür qeyri-peşəkar addımların əleyhinədirlər.

Sual: Hökumət və parlament üzvləri bunu belə əsaslandırırlar ki, bütün bunlar peşəkarlığın artırılması üçündür. Və ya pensiya yaşının artırılması, zabitlərə daha uzun müddət vəzifələrdə qalmağa və sonrakı rütbələrə yüksəlməyə imkan yaradır. Nə dərəcədə düzgün əsaslandırmalardır?

Cavab: Bu cür açıqlamalar verən bəzi hərbdən anlayışı çox zəif olan adamlar getsinlər hərbiyə aid on illiklərdir, SSRİ zamanından qalan qanunvericiliyi müasir tələblərə cavab verən formaya salmaq üçün düşünsünlər. Hərbi Qanunvericiliyimiz yenilənməli və 21-ci əsrin tələblərinə cavab verməlidir. Nədənsə, Milli Məclisdə oturan xeyli deputat özləri heç vaxt çətin və şərəfli hərbi xidmətdə belə düz-əməlli olmayıblar. İndi onlar necə əsaslandıra bilirlər ki, yeni dəyişikliklər guya müsbətə doğru addımdır. Xeyr. Bu sadəcə işlərinin dərinliyini bilməyən bir qrup insanların guya özlərini novator kimi hazırlıqlı olmalarını göstərmək üçün atılan addımlardır. Hesab edirəm ki, bu cür dəyişikliklər orduya marağı çox azaldacaq və biz bir neçə ildən sonra bu qanunu yenə dəyişmək haqqında düşünməli olacağıq.

Sual: Hərbçilərin yaş və staj məsələsi region və MDB ölkələri, eləcə də qonşuluqda yerləşən dövlətlərdə necədir?

Cavab: Dərd orasındadır ki, bizim bəzi məmurlar region və MDB ölkələrində hansı pis və zərərli nümunələr varsa, onları gətirmək istəyirlər və bəzi hallarda da tətbiq ediblər. Biz öz modelimizlə, qardaş Türkiyə, Pakistan, digər mütərəqqi dövlətlərin nümunələrini gətirməliyik. Biz müstəqil bir dövlətik. Biz ordumuzu və bütövlükdə Silahlı Qüvvələrimizi öz milli və dövləti maraqlarımız baxımından inkişaf etdirməliyik. Ətrafda nə müsbət nümünələr varsa, onları tətbiq etməliyik. Həm də biz qalib ölkəyiksə, daha çox Silahlı Qüvvələrimizin maddi-rifah halını düşünməliyik.

Sual: Sizcə, bu addımı atmaqda hökumətin əsas məqsədi nədir?

Cavab: Düşünürəm ki, bu addımı atmaqla, guya müsbətə doğru yönələn iş kimi göstərmək istəyirlər, amma bu əks effekt verir və hələ bundan sonra çox pis statistikanın şahidi olacağıq. Hökumət hərbçilərə ərzaq əvəzinə pul kompensasiyası, müharibə iştirakçılarının adlarının rəsmiləşdirilməsi, onlara güzəştlər barəsində düşünmək əvəzinə bu cür gərginlik yaradan hansısa psevdo qayğı haqqında xülyalar danışır.

Sual: Son olaraq, sizin təklifləriniz nədən ibarətdir?

Cavab: Mən hesab edirəm ki, bu cür məsələlərdə tələsmək əsla yolverilməzdir və güc strukturlarının obyektiv və reallığa əsaslanan faktlara uyğun addımlar atılmalıdır. Bunlar guya maliyyə vəsaitinə qənaət edirlər adı altında son illər çox böyük yanlışlıqlara rəvac veriblər. Məvaciblərin azaldılması, bəzi təkliflər, guya hansılar ki, rotasiya adı altında reallaşdırılmağa cəhdlər edilir, xeyli qarmaqarışıqlıqlara yol açıb. Bəli, Qarabağ məsələsi həll olunduqdan sonra Azərbaycanın hərbi qanunvericilik bazası yenilənməlidir, təkmilləşdirilməlidir. Alternativ xidmət haqqında qanun nəhayət ki qəbul edilməlidir. Çox işlər var. İndi ortalığa atılan təkliflər doğru və düzgün təkliflər deyil. Getsinlər hərbçilər arasında anonim sorgu keçirsinlər və peşəkar insanların rəyini bilsinlər. Olmaz belə yanlışlıqlar. Biz Ermənistanın illər öncə buraxdığı və bu gün altından çıxa bilmədiyi yükləri və səhvləri təkrarlamamalıyıq. Bizim üçün yaxın illərdə çox çətin olacaq. Bu hansısa mülki sahə deyil. Söhbət Azərbaycanın müdafiəsi və təhlükəsizliyi ilə bağlı mühüm dəyişikliklərdən gedir.