“Terrorun hədəfi Putinin siyasətidir”

Martın 22-də Rusiyanın paytaxtı Moskvada “Crocus City Hall” konsert zalında terror aktı baş verdi. Martin 26-na olan məlumata görə terror aktı nəticəsində həyatını itirənlərin sayı 139 nəfərə çatıb, 182 nəfər müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alıb. İstintaq Komitəsi terror aktı Cinayət Məcəlləsinin 205-ci maddəsi (terror) ilə bağlı cinayət işi açıb.

Martın 25-də Moskvanın Basmannıy Rayon Məhkəməsi terror aktını törətməkdə şübhəli bilinən Dalercon Mirzəyev, Muhammadsobir Fayzov, Saidakrami Raçabalizode və Şamsidin Fariduni haqda 2 ay həbs qətimkan tədbiri seçilməsi qərarı çıxarıb.

Bu hadisənin arxasında kimlər dayanır?

Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert İlham İsmayıl mövzu ilə bağlı ASTNa-nın suallarına cavab verib.

* * *

Sual: İlham bəy, Rusiyada baş verən terror hadisəsi ilə bağlı sizin versiyanız nədir?

Cavab: Terror təzyiq vasitəsidir. Dövlətin apardığı konkret siyasət qəbul edilməyəndə,  o siyasətdən çəkindərmək üçün terror təzyiq vasitəsi kimi istifadə olunur. Rusiyanın Ukrayna ilə, NATO ilə, postsovet məkanı ilə bağlı apardığı siyasət əksər dünya ölkələri tərəfindən qəbul edilmədiyindən və diplomatik gedişlər tükənəndə hibrid təzyiq kimi terror işə düşür. Terror təşkilatları icraçı rolunda olsa da, arxasında böyük qüvvələrin dayana bilməsi mümkündür. Konkret hansı qüvvənin olduğunu isə söyləmək çətindir və yəqin ki də heç vaxt dəqiq məlumat üzə çıxmayacaq.

Sual: Terroru törətməkdə bir çox təşkilatın adı hallanır. Xüsusən də İŞİD-in. Sizcə, bu, İŞİD-in əməli ola bilərmi?

Cavab: Qeyd etdiyim kimi terror təşkilatı burada proksi qüvvədir. Konkret olaraq İŞİD və Rusiya arasında qarşıdurma yaradacaq bir proses yoxdur. Rusiyada müsəlmanlara qarşı aqressiv siyasət aparılmır və islam dünyası da həmişə avtoritar, totalitar rejimlərə bir simpatiya ilə yanaşıb, o cümlədən Putin Rusiyasına da. Krokus terrorunda İŞİD icraçıdır, tələb edən deyil.

Sual: Terroru törətməkdə günahlandırılan şəxslərin Ukrayna ilə sərhəddə saxlanması bu məsələyə Ukraynanın daxil edilməsini tətikləyir. Sizcə, burada Ukraynanın və ya Qərb ölkələrindən hansınınsa əli ola bilərmi?

Cavab: Əvvələn terrorçuların qeyri-peşəkar iz itirməsinin şahidi olduq. Hiss olunur ki, onların Rusiyanı tərk etməsinə şərait yaradılacağına söz verənlər konkret istiqaməti göstərsələr də, vədlərinə əməl etməyiblər. Terrorçuluqda şübhəli bilinənlərin saxlandıqları Bryansk vilayətinin qəsəbəsi Belarus sərhədinə 43 kilometr məsafədə, Ukrayna sərhədinə isə 114 kilometr məsafədə yerləşir. Eyni zamanda Ukrayna sərhədi hər iki tərəfdən ciddi qorunur və onu keçmək faktiki qeyri-mümkündür, nəinki Belarus ərazisinə keçmək. Rusiya təbliğatının Ukraynanı nişan göstərməsi Rusiyanın yaxın perspektivdə Ukrayna cəbhəsində daha dağıdıcı və sərt döyüş əməliyyatlarının keçirməsinə bəraət qazandırmaq məqsədi güdür.

Sual: Bəzi ekspertlər deyir ki, bu, Rusiya hakimiyyəti daxilində ordu və FSB qruplaşmaları arasında mübarizənin nəticəsi ola bilər. Bu nə dərəcədə məntiqlidir?

Cavab: Bütün mənalarda bu terrorun hədəfi Putinin siyasətidir. Amma, güc strukturları arasında nə qədər kəskin münasibət olsa belə, bu addımı atmazlar, çünki heç birinə xeyir gətirmir. Burada Putinin imicinə daha çox zərbə dəyir. Ona görə də, Rusiya güc strukturlarının bunu qəsdən törətməsi ehtimalı inandırıcı deyil.

Sual: Terror Rusiyadakı Prezident seçkilərindən az sonraya təsadüf edir. Biz adətən Rusiya kimi ölkələrdə seçkidən sonra hansısa xoşagəlməz sürprizlərlə qarşılaşırıq. Həbslər, terror, müharibə və.s. Eyni zamanda ABŞ kəşfiyyatının xəbərdarlığına baxmayaraq terrorun qarşısının alınmaması və ya alına bilməməsi də bu şübhələri daha da artırır. Ola bilərmi bu hadisədə Rusiya hakimiyyətinin barmağı olsun?

Cavab: Bu terror Rusiya hakimiyyətinə hansı üstünlüklər verə bilər? Ukraynaya dağıdıcı hücuma bəhanə kimi? Bunu terror olmadan da edə bilər və edib də. ABŞ kəşfiyyatının bu tip xəbərdarlıqları adətən özünü çox da gecikmədən göstərib. Hətta, Rusiyanın xüsusi xidmət orqanlarının keçmiş əməkdaşları da bu xəbərdarlıqların 50 faizinin düzgün olduğunu da şərhlərində bildirmişdilər. Amma, Putin özü bu xəbərdarlığı seçki ərəfəsində qarışıqlıq yaratmaq məqsədi daşıdığını vurğulamışdı. Məhz bu cür səthi yanaşma terrorun baş tutmasına gətirib çıxardı. Burada məsələyə ciddi yanaşmama amili var.

Sual: Terrorun azərbaycanlı milyarder Araz Ağalarova məxsus obyektdə törədilməsində sizcə, Azərbaycana hansısa mesaj varmı?

Cavab: Hesab edirəm ki, obyektin Araz Ağalarova məxsus olmasının bu terrorla heç bir əlaqəsi yoxdur və Azərbaycan üçün hər hansı bir mesaj nəzərdə tutulmayıb. Baxmayaraq ki, Solovyov kimiləri erməni dəyirmanına su tökmək üçün heç bir əsas olmadan Azərbaycanın adını hallandırır. Bu qərəzdir və heç bir fakta, məntiqə sığmır.

Sual: Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX) terror aktı törətməyə hazırlıq görən Bəhruz Əskərovu saxladığını deyir. Bildirilir ki, Azərbaycan vətəndaşı, Rusiyanın Murmansk şəhərində yaşamış Bəhruz Əskərov şübhəli şəxs qismində saxlanılıb. Azərbaycanda terror təhlükəsi ola bilərmi?

Cavab: Heç bir dövlət terrordan sığortalanmayıb, o cümlədən Azərbaycan da. Bəhruz Əskərov Murmanskda yaşasa da İranın tapşırığını yerinə yetirməyə çalışıb. Saxlanılan şəxsin ilkin verdiyi ifadədən də məlum olur ki, cənub bölgəsi təsadüfən seçilməyib və məqsəd ölkə ərazisində ictimai təhlükəsizliyi pozmaq, əhali arasında vahimə, təlaş yaratmaq məqsədilə terror aktı törətməyi planlaşdırıblar. İran burada separatçı meylləri gücləndirmək məqsədi də güdüb. Hiss olunur ki, Azərbaycan dövlətinə düşmən kəsilən Bəhruz Əskərov mütəşəkkil bir dəstənin üzvüdür və özünün dediyi kimi terrordan sonra Livanda erməni lobbisinə sığınmağı planlaşdırıb.

Sual: Terrorun baş verməməsi üçün təhlükəsizlik tədbirləri necə qurulmalıdır?

Cavab: Təhlükənin haradan gələcəyini bilmək üçün mövcud əməliyyat şəraitinə ciddi nəzarət edilməli, qabaqcadan informasiya əldə etmək üçün mənbələr əldə edib terror və digər təxribatların qarşısı alınmalıdır. Bu işdə kompleks əməliyyat tədbirləri görülür və təhlükənin haradan gələcəyi barədə informasiyalar əldə olunur.