Rumıniya Azərbaycan qazının Avropaya açılan yeni qapısıdır

Geosiyasi təlatümlər və Avropanın alternativ enerji mənbələrindən asılılığının artması fonunda Rumıniya birdən-birə enerji şahmat taxtasında əsas oyunçu kimi meydana çıxdı. Qara dənizlə həmsərhəd olan ölkə qitənin enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynayan Azərbaycan qazının Avropaya çıxışı üçün yeni qapı kimi özünü göstərir.

Rumıniyanın energetika naziri Sebastyan Burduja bu gün Bakıda keçirilən Azərbaycan və Rumıniya Birgə Hökumətlərarası Komissiyanın VIII iclasının yekunlarına dair brifinq zamanı bildirib ki, Azərbaycan qaz istehsalçısı və ixracatçısıdır, Rumıniya isə Avropaya qapıdır.

“Biz həm də qaz, o cümlədən gübrə, əczaçılıq və s. kimi digər mallar üçün böyük istehlak bazarıyıq. Biz çalışırıq ki, Azərbaycan qazı Avropa bazarına açıq şəkildə Rumıniya vasitəsilə daxil ola bilsin”, - Rumıniyalı nazir bildirib.

Tərəflər Azərbaycan qazının Rumıniyaya nəqlinin artırılmasını müzakirə etmək, bununla bağlı infrastruktur və hüquqi aspektlər üzərində işləmək niyyətindədirlər.

Qaz müqaviləsi
 

Məlum olduğu kimi, Xəzər dənizindən Türkiyə, Yunanıstan və Albaniya ərazisindən keçməklə İtaliyaya uzanan Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP) Azərbaycan qazının Avropaya nəqli üçün Cənub Qaz Dəhlizinin əsas halqasıdır. Rumıniya TAP-ı Bolqarıstan, Macarıstan və Ukrayna ilə birləşdirən Trans-Balkan Boru Kəmərinin son nöqtəsi kimi bu təchizat zəncirinin əsas halqasına çevrilib.

Hökumətlərarası komissiyanın iclası zamanı Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) Rumıniya ilə imzalanmış qaz tədarükü müqaviləsini 2026-cı ilə qədər uzatmağa hazır olduğunu bildirib.

SOCAR-ın vitse-prezidenti Elşad Nəsirovun sözlərinə görə, Rumıniyaya təbii qazın tədarükü üzrə müqavilənin müddəti martın 31-də başa çatıb. Müqaviləyə əsasən, SOCAR heç bir məcburi şərt olmadan hər il 1 milyard kubmetr qaz tədarük etmək imkanına malik idi. “Biz layihəni bu il və gələn il uzatmağa hazırıq”, - Nəsirov bildirib.

O, statistikanı bölüşüb: SOCAR son 3 ildə Rumıniyaya 800 milyon dollar dəyərində 1,2 milyon ton neft məhsulları tədarük edib. “SOCAR Türkiyə” Rumıniyaya 1,1 milyard dollar dəyərində 1,1 milyon ton neft məhsulları və 33 min ton kimya məhsulları, “SOCAR Trading” isə 600 milyon dollar dəyərində 700 min tona yaxın neft məhsulları tədarük edib.

Nəsirovun sözlərinə görə, SOCAR Rumıniyada 74 yanacaqdoldurma məntəqəsini idarə edir və bu ölkədə infrastrukturun yaradılmasına sərmayələr 70 milyon avro təşkil edib.

Geosiyasi aspekt

Ukraynadakı müharibə və Avropanın enerji mənbələrini şaxələndirməyə təkan verməsi Rusiya qazından uzaqlaşmanın ardınca alternativ yollar axtarmağa başladı. Bu vəziyyətdə inkişaf etmiş infrastrukturu və əlverişli coğrafi mövqeyi ilə Rumıniya diqqət mərkəzində olub.

Müvafiq olaraq, Azərbaycan qazı üçün tranzit dövlət kimi Rumıniyanın rolu daha da artacaq. Planlara tədarük həcmini artıracaq TAP-ın genişləndirilməsi daxildir.

Rumıniyanın Azərbaycan qazının Avropaya çıxış qapısı kimi meydana çıxması bu ölkənin tarixində yeni səhifədir. Bu, təkcə geosiyasi dönüş deyil, həm də iqtisadi artım və inkişaf üçün bir fürsətdir.

İqtisadi perspektivlər

Rumıniyanın qaz qovşağına çevrilməsi özü ilə bir sıra iqtisadi faydalar gətirir. Azərbaycan qazının ölkə ərazisindən tranziti enerji sektorunun inkişafına təkan verir, yeni iş yerləri yaradır və vergi daxilolmalarını artırır. Bundan əlavə, bu, Rumıniya istehlakçıları üçün qaz qiymətlərinin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər ki, bu da enerji xərclərinin artması fonunda müsbət qarşılanacaq.

Bu arada, Burdujanın qeyd etdiyi kimi, Rumıniya qaz əməkdaşlığı ilə yanaşı, Azərbaycan, Gürcüstan, Macarıstan və Rumıniya hökumətləri arasında yaşıl enerji təchizatı sahəsində Strateji Tərəfdaşlıq Sazişinin həyata keçirilməsində irəliləyişə ümid edir.

Nazir qeyd edib ki, Rumıniya “iki ölkəyə xidmət edəcək” yeni mayeləşdirilmiş təbii qaz terminalı layihəsi üzərində işləmək niyyətindədir.

Nazir Bakıda ətraflı müzakirə olunacaq ən mühüm layihələr arasında SOCAR-ın Kulevi terminalından mayeləşdirilmiş təbii qazın Konstansa limanına çatdırılması layihəsini, Xəzər dənizində gələcək külək elektrik stansiyalarından “yaşıl” enerjinin çatdırılması üçün “Back Sea Energy” layihəsini qeyd edib.

Elşad Nəsirovun aydınlaşdırdığı kimi, Rumıniya ilə yeni enerji layihələrini həyata keçirmək üçün Rumıniyadakı tənzimləyici orqanla bir sıra məsələləri razılaşdırmaq lazımdır.

Dövlət Neft Şirkətinin vitse-prezidenti qeyd edib ki, SOCAR həm LNG layihəsi, həm də Qara dəniz enerjisi layihəsi ilə bağlı Rumıniya tərəfindən ətraflı təkliflər gözləyir.

Bununla belə, əməkdaşlıq üçün iqtisadiyyatın digər potensial qarşılıqlı faydalı sahələri də mövcuddur. Bakıda enerji sahəsində əməkdaşlıqla yanaşı, turizm və mədəniyyət mübadiləsi sahəsində əməkdaşlıq məsələləri də müzakirə edilib.