Bakı və Qüds İranla Rusiyaya məhəl qoymayaraq bütün sahələrdə münasibətləri inkişaf etdirirlər

Bakı və Qüds İranla Rusiya Federasiyası üçün nəticələrdən asılı olmayaraq, bir çox sahələrdə öz ikitərəfli əlaqələrində irəliləyirlər. İsrailin müdafiə naziri Yoav Qalant bu yaxınlarda Bakıda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və hərbi rəhbərliklə görüşləri başa çatdırıb. Görüşlərdə regional təhlükəsizlik maraqları baxımından strateji əlaqələrin möhkəmləndirilməsi məsələləri müzakirə olunub. Azərbaycanla İsrail arasında, xüsusilə də hərbi və hərbi-texniki sahələrdə əməkdaşlığın perspektivləri vurğulanıb. Hər iki tərəf qarşılıqlı faydalı münasibətlərin uğurlu inkişafını bildirib.

Azərbaycan-İran münasibətlərinin pisləşməsi fonunda Azərbaycan və İsrailin hərbi liderləri arasında intensiv görüşlər vüsət alıb. Bu, İsrailin Bakıdakı səfirliyində terror aktı törətmək üçün İranın xüsusi xidmət orqanlarının tutduğu əfqanıstanlının həbsi fonunda baş verir. İranın təcavüzkar mövqeyi və müxtəlif insidentlərdə İran izi iki ölkə arasında münasibətlərdə gərginliyin artmasına səbəb olub.

Azərbaycanla İsrailin uzun, sıx əməkdaşlıq tarixi var. Üstəlik, Azərbaycan İsrailə böyük enerji təchizatçısıdır, İsrail isə yüksək texnoloji məhsullar və silahlar verir. Əməkdaşlıq səhiyyə, təhsil, ticarət, sənaye texnologiyası, turizm, nəqliyyat, rabitə və kənd təsərrüfatı sahələrinə də aiddir. Azərbaycanın şəhərlərində İsrail həkimləri çalışır, kənd təsərrüfatı parkları isə İsrailin təcrübə və texnologiyalarından istifadə edir. Azərbaycana gələn israilli turistlərin sayı xeyli artıb.

İran Azərbaycanla İsrail arasında artan əlaqələri narahatlıqla izləyir, İsrailin Azərbaycan ərazisindən kəşfiyyat apara biləcəyini və ya separatçı əhval-ruhiyyəni qızışdırmaq üçün İrandakı etnik Azərbaycan diasporundan istifadə edə biləcəyini güman edir. Lakin İsrailin Azərbaycan ərazisindən İranı izləməsinə dair konkret sübut yoxdur. Azərbaycanın İsraildəki səfiri ittihamları qəti şəkildə rədd edərək bildirib ki, Azərbaycan İrana hücum etmək üçün öz ərazisindən istifadə etməyə icazə verməzdi.

İran Azərbaycanla İsrail arasındakı sıx əlaqələrə kəskin reaksiya verərək Azərbaycanla öz münasibətlərinin pisləşməsində İsraili ittiham edib. İranın əvvəlki münasibətləri bərpa etmək cəhdlərinə baxmayaraq, Azərbaycan İsraillə öz əlaqələrinə sadiq qalır və Tehranın xeyirxah çağırışlarına uymur.

Azərbaycanla İsrail arasında münasibətlər 1990-cı illərdən inkişaf edir, təhlükəsizlik və energetika kimi strateji sahələrdə əhəmiyyətli görüşlər və əməkdaşlıqla yadda qalıb. Həmçinin diplomatik missiyalar, o cümlədən Azərbaycanın Təl-Əvivdə nümayəndəliyi və İsraildə səfirliyi təsis edilib. Azərbaycan İsrail və Türkiyə arasında vasitəçilik rolunu öz üzərinə götürüb, dialoqa töhfə verib və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Fələstinyönlü hərəkətləri nəticəsində zaman-zaman yaranan ziddiyyətlərin həllinə kömək edib.

Cənubi Qafqaz Politoloqlar Klubunun rəhbəri İlqar Vəlizadə Bakıya səfərini "qısa və uğurlu" kimi xarakterizə edən İsrailin müdafiə nazirindən sitat gətirib. Vəlizadənin sözlərinə görə, əsas müzakirə mövzuları, ehtimal ki, İsrail silahlarının, o cümlədən Azərbaycan ordusu üçün pilotsuz təyyarələrin və raketlərin təchizatı, eləcə də birgə təlim proqramları və ya potensial tammiqyaslı təlimlər ətrafında olub.

Müzakirələr bölgədə və dünyadakı hərbi-siyasi vəziyyəti də əhatə edib, Ukraynada davam edən müharibə və münaqişə tərəflərinin hərbi taktikadan istifadəsi təhlil edilib. Vəlizadə Azərbaycan və İsrail kontekstində Ukrayna münaqişəsinin təcrübəsindən əldə edilə biləcək potensialı vurğulayıb.

Bakı və Qüds arasında münasibətlərin dərinləşməsinə İranın reaksiyasına gəlincə, Vəlizadə bildirib ki, İranın Azərbaycanla İsrailin münasibətlərini necə qəbul etməsi İranın problemidir. Azərbaycan İran və İsrail arasında seçim etməyib, lakin Tehran belə bir nəticəyə gəlib ki, İsrailə dəstək İrana qarşı çıxmaq deməkdir. Azərbaycan dəfələrlə qeyd edib ki, onun İsraillə əlaqələrindən İranın maraqlarına qarşı istifadə olunmayacaq. Vəlizadə qeyd edib ki, İran faktiki olaraq Ermənistanı dəstəkləyir, halbuki, Pakistan və Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələr Azərbaycan ərazilərinin işğalı səbəbindən Ermənistanla diplomatik münasibətlər qurmaqdan çəkiniblər.

"Moskvaya gəlincə, müttəfiqlərin seçimilə bağlı kiminləsə məsləhətləşməyin mənası yoxdur. Biz KTMT-də deyilik, Rusiya ilə əl-qolumuzu bağlayan müstəsna hərbi-siyasi xarakterli sazişlərimiz yoxdur", - politoloq deyib.