Seçici üçün hansı əhəmiyyətli olacaq?

Proseslər  getdikcə bərraklaşır: iqtidar blokunun kiçik ortağı MHP-nin lideri Devlet Bahçeli parlament fraksiyasındakı çıxışında müxalif blokun olan-qalanını bir-birinə qatandan  sonra bir anda üslub dəyişdirərək “konsensus yoluyla parlament və prezident seçkisinin 14 mayda keçirilməsini” gündəmə gətirdi. Onu AKP lideri və dövlət başçısı Erdoğan təqib edən kimi başda ədliyyə naziri Bekir Bozdağ olmaqla iqtidarın yüksək kresloda oturan təmsilçiləri niyyəti gizləməyə ehtiyac hiss etmədilər.

Bəli, proseslər daha əvvəl üzərində bir neçə dəfə durduğumuz nöqtəyə doğru gedir: demişdik ki, Türkiyənin mövcud idarəçilik sistemini (tam səlahiyyətli prezidentlik) cənab Erdoğan yaradıb və 24 iyun 2018-ci ildə keçirilən parlament/prezident seçkisindən sonra dəyişmiş sistem 9 iyulda dövlət başçısının yeni hökumətin tərkibini açıqlaması və özünün  ilk qərarları qəbul etməsiylə  feili şəkildə qüvvədədir.

Ona görə keçən ilin yayında  başlayan “Erdoğan üçüncü dəfə namizəd ola bilməz” - şəklindəki müzakirə və mübahisələrə bir müddət meydan verəndən sonra  seçki prosesində “Üçüncü dəfə namizədlik” məsələsinə vaxt itirməyin gərəksiz olacağını görən AKP lideri və dövlət başçısı tamamilə arxayın olduğu versiyanı tədavülə daxil etdirdi: Erdoğan yeni sistemin ilk prezidentidir, ikinci dəfə namizəd olmasının önündə heç bir əngəl yoxdur.

Feiliyyatda qüvvədə olan bu versiyanı indilik iqtidar partiyası və iqtidarın təmsilçiləri şübhəyə heç bir yer qoymadan müdafiə edərkən ən gec 24 yanvarda parlament fraksiyası önündəki  növbəti çıxışında MHP lideri Devlet Bahçeli də topa buradan girib cənab Erdoğanın namizədliyinə dair mübahisələrə nöqtəni qoyacaq və gündəmə gətirilən 14 may tarixinin hüquqi semantikası da bu şəkildə deşifrə edilmiş olacaq.

Daha çox prezidentin imzaladığı Qanun Hökmündəki Qərarlarla (Azərbaycandakı fərmanlar kimi) işləyən bu sistem parlamenti böyük ölçüdə tədavüldən kənarda qoyduğuna görə, müxalifətin yolmağa yeni qaz axtarmaqdan başqa çarəsi qalmayacaq.

Ancaq deyəsən, müxalifət hələ də cənab Erdoğanın 9 iyul 2018-ci ildə yaratdığı bu reallıqdan (yəni, idarəçilik sistemini tamamilə dəyişdirərək özününün prezident seçilmə müddətini 23 iyundan başlatmasından) hələ də xəbərdar olmadığına görə, ”Üçüncü dəfə namizəd ola bilməz” - nəqəratlarından mədəd ummağa davam  edir.

İstanbulun bələdiyyə sədri Ekrem İmamoğlunun Yüksək Seçki  Şurası üzvlərinə `axmaq` dediyinə görə  cəzalandırılmasından  sonra müxalif blokda  prezidentliyə namizədiylə bağlı məsələdə  bərraklık yaratmaq yerinə `nala-mıxa vurmaları` su üzünə çıxarması, nə qədər qəribə olsa da, iqtidarın mövqeyini gücləndirə bilmədi.

Biz də daxili işlər nazirliyinin yanvar ayında İmamoğlunu işdən çıxararaq ya  yerinə qəyyum təyyin edəcəyini və ya  bələdiyyə məclisindəki AKP çoxluğunun öz içindən sədr seçəcəyini ehtimal edərkən indiyə qədər bu ssenarinin reallaşmamasının əsas səbəbi daxili işlər nazirliyi müfəttişləri raportlarının önəmli qisminin yalan çıxmasını fürsət bilən İmamoğlunun öz ətrafındakı siyasi istehkamı müəyyən dərəcədə gücləndirməsidir.

Müxalif blokun vahid namizəd dilemmasına bir də AKP-dən ayrılalnların yaratdığı DEVA və Gələcək Partiyasının mənəm-mənəmlik və təkəbbürləri əlavə olununca indiyə qədər bloku bir yerdə tutmağa müvəffəq olan ana müxalifət partiyasının lideri Kemal Kılıçdaroğlunun işi çətinləşir.

Özünə tam əmin ola bilməyən AKP təmsilçiləri bəzən Novruz Məmmədovun “Prezidentliyə namizədlik məsələsi  dünyanın böyük dövlətləriylə  razılaşdırılıb” - tipli komizm örnəklərinə müraciət etməkdən də qaçınmazkən cənab Erdoğanın iqtisadiyyata cavabdeh keçmiş müavini və DEVA  lidderi Babacanın Türk iş dünyası içərisində apardığı nəbz yoxlamaları mənzərəni aydınlaşdırmaq yerinə daha qeyri-müəyyən hala gətirir.

Mərkəzi Bankın çap maşınları işlədilərək basılan əskinaslar  vasitəsiylə  minimum əmək haqqının (millət vəkilinin aylığı minimum əmək haqqından 9.5 dəfə, millət vəkili pensiyasından 6 dəfə çoxdur)  təxminən 60% artırılmasına baxmayaraq, noyabr-dekabr aylarında böyük market zəncirləri üzərində yaradılan təzyiqlərin də inflyasiyanı nəinki aşağı salma, dayandırmağa belə heç bir faydası olmadı. Bax, iqtidar üçün ən böyük təhlükə də budur. Türkiyə Cümhuriyyəti tarixinin ən yüksək inflyasiyasının və ən böyük mənzil böhranının yaşandığı bir dönəmdə cənab Erdoğanın yenidən namizəd olması seçiciləri çox da maraqlandırmaya bilər.

Ancaq bu inflyasiyanın və bu böhranın seçiciləri maraqlandırmayacağına heç kim zəmanət verə bilməz.

Hətta dünya durduqca MSK-nın başında duracaq əlahəzrət  Məzahir Pənahov da...