Yeni bir “bələdiyyə üsyanı” olacaqmı?

HƏMAS-İsrail savaşında daha aktiv rol oynamaq istəməsinə baxmayaraq, o rolu heç cür əldə edə bilməyən Türkiyənin yönünün daxili siyasətin bazarına çevriləcəyi məlum idi.

Bazarın beynəlxalq bölməsində Ankaranı İsveçin NATO-ya üzvlük məsələsini parlamentdə təsdiq etməsi, daxili bölümündə isə bələdiyyə seçkiləri gözləyirdi.

Dövlət başçısı Ərdoğanın bir işarəsinə bənd olan parlamentin xarici əlaqələr komissiyası İsveçin NATO-ya üzvlük məsələsini problem yaratmadan təsdiq etdi. Cənab Ərdoğanın verdiyi məlumata görə, İsveçin NATO-ya üzvlüyünə yaşıl işıq yandırmasının əvəzində Türkiyə ABŞ-dan  indiyə qədər veto qoyulan F-16 təyyarələrini ala biləcək. Sözü prezident Bayden verib.

Bələdiyyə seçkisinin startı üçün düyməyə basmağa hazırlaşan iqtidarın kefinə 29 dekabrda Səudiyyə Ərəbistanının paytaxtı Riyaddakı futbol skandalı soğan doğradı. Türkiyə super kuboku uğrunda mübarizənin final oyununun Riyadda keçirilməsinə dair müqavilə 6 ay əvvəl imzalanmışdı.

Türkiyənin dünyəvi sistemini qəbul etməyən, rəsmi səfərlərdə Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusunun mavzoleyinə getməyi rədd edən şəriət ölkələrindən biri olan Səudiyyə Ərəbistanının paytaxtındakı stadionda Atatürkün “Yurdda sülh, cahanda sülh” sözlərinin yazıldığı plakatların açılmasına icazə verməyəcəyi əvvəldən məlum idi.

Türkiyə Futbol Federasiyası bunu gözləməsə də, illərdən bəri AKP iqtidarının tam nəzarətə almağa çalışdığı böyük futbol klubları bunu yaxşı bildiklərinə görə verəcəkləri reaksiya əvvəldən məlum idi. Sürpriz yaşanmadı və Atatürkçü çizgini tərk etməyi heç vaxt ağlından da keçirməmiş Fenerbahçe və Galatasaray klublarının prezidentləri komandalarını da alıb İstanbula qayıtdılar.

İlin ilk həftəsindən başlayaraq, hər şeyə rəğmən, bələdiyyə seçkisi Türkiyə gündəminin ilk maddəsi halına gələcək-buna heç kimin şübhəsi olmasın.

Daha əvvəl də yazdığımız kimi, AKP lideri və prezident Ərdoğanın bu qədər təmkinli addımlar atmağa məcbur qalması, xüsusilə, İstanbul və Ankara metropol bələdiyyələrinə göstəriləcək namizədlərdən tam şəkildə əmin olmamasıdır.

27 mart 1994-cü ildə keçirilmiş bələdiyyə seçkisi ərəfəsində namizəd olmaq üçün tərəddüd etməyən Ərdoğanın siyasi karyerinin zirvəsində ikən İstanbula namizəd göstərməkdə tərəddüd etməsinin əsas səbəbi lideri olduğu partiyanın aşağıdan yuxarıya bütün təşkilatlarında müstəqil təşəbbüslərin tamamilə aradan qalxmasından və istisnasız olaraq hamının cənab Ərdoğanın ağzına baxmasından irəli gəlir.

Ona görə səhiyyə nazirindən daxili işlər nazirinə, İstanbulun bəzi rayon bələdiyyələrinin sədrlərindən keçmiş millət vəkillərinə qədər təxminən 10 nəfərin adı İstanbul bələdiyyə sədrliyinə namizəd kimi dolaşsa da, bunların heç biri müzakirə edilmir və müzakirə edilməsi mümkün deyil.

30 ildən sonra İstanbul bələdiyyəsində yenidən qalib gəlmək üçün partiyasının təşkilatlarına təlimat üstünə təlimat yağdıran Ərdoğanın hesablarının tutmama ehtimalı da bir kənara atıla bilməz. Siyasi islamın gənclik təşkilatından yetişən Ərdoğanın 27 mart 1994-cü ildəki bələdiyyə seçkisi ərəfəsində bir neçə güclü siyasətçini kənara itələyərək namizəd olması (ictimai rəy sorğularının onu  5-ci sırada göstərməsinə rəğmən) Türkiyə siyasətinin fenomenal hadisələrindən biri kimi yadda qalmışdı.

Başqa sözlə ifadə etsək, 1989-cu ildə Bəyoğlu rayonunun bələdiyyə sədrliyinə namizəd olub seçilə bilməyən, 1991-ci ildə İstanbuldan millət vəkilliyinə namizəd olub yenə seçilə bilməyən Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 1993-cü ilin axırlarında nümayiş etdirdiyi inad onun İstanbul bələdiyyə sədri seçilməsilə qalmayıb siyasi islamın mərkəzi iqtidara gəlməsinin də yolunu açmışdı: İstanbulda Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Ankarada isə Melih Gökçek bələdiyyə sədri kreslosuna oturandan bir neçə ay sonra Türkiyə  siyasi islamının qurucusu, Refah Partiyası lideri Nəcməttin Ərbakan  “bələdiyyələrimiz dastanlar yazır” deyə-deyə 24 dekabr 1995-dəki parlament seçkisindən  partiyasını ilk sırada çıxara bilmişdi. Yəni, Türkiyə siyasi islamının mərkəzi iqtidara gəlməsi 1970-ci illərdə (koalisiyalarda) Nəcməttin Ərbakanın xidməti idisə, 1994-cü ildən sonra bu işlərdə ən ən böyük zəhməti öz çiyinlərinə İstanbul bələdiyyəsinin sədri Ərdoğan götürmüşdü.

Ona görə cənab Ərdoğan İstanbulun hər baxımdan əhəmiyyətini hamıdan yaxşı bilir. 31 mart 2019-cu ildə İstanbulun bələdiyyə sədri seçilən Əkrəm İmamoğlunu daim təzyiq altında saxlaması da buna görə idi və Ərdoğan   bir çox yerdə İmamoğlunun əlini-qolunu bağlaya bildiyinə görə müxalif blokdakı tarixi konsolidasiyaya rəğmən Kamal Kılıçdaroğlu prezident seçilə bilmədi.

Cənab Ərdoğan çox yaxşı bilir ki, İstanbul bələdiyyəsini ana müxalifət partiyasından geri ala bilməsə, ötüb getmiş qatarı bir daha geri qaytarmaq mümkün olmayacaq. 3 noyabr 2002-ci ildə Adalet ve Kalkınma Partiyasını təkbaşına iqtidara gətirən seçkini şərh edən Türkiyə siyasətinin təcrübəli ismi  Hüsaməttin Cindoruk “bu, mərkəzi iqtidara qarşı bələdiyyələrin üsyanı və iqtidarı ələ keçirmələridir” demişdi.

31 marta doğru gedən yolda siyasi islamı və onun hazırkı lideri Ərdoğanı həyatının bəlkə də ən ağır sınağı gözləyir.

Çünki o, siyasi karyerini İstanbulda ikinci dəfə uduzaraq nöqtələmək istəmir, istəməyəcək...