Boşanmalar artmaqdadır

Dövlət Statistika Komitəsinin yaydığı məlumata görə ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən nikahların sayı azalaraq 5,9-dan 4,6-ya enib, boşanmaların sayı isə 1,5-dən 1,8-ə qədər artıb. Hazırda Azərbaycanda boşanma səbəbləri müxtəlifdir.  Ekspertlərin fikrincə  boşanmaların böyük bir hissəsin səbəbi məişət zorakılığı, erkən nigah və dünyagörüşlərinin fərqli olmasıdlr.  

 Gəlin ötən illər ərzindən bugünə qədər olan boşanma rəqəmlərinə qısa nəzər yetirək:

Bu statistik rəqəmlərə baxsaq 2011-ci ildən etibarən boşanmaların sayı 4 rəqəmlidən 5 rəqəmliyə doğru artaraq davam edib. Qeyd edək ki, 1935-ci ildən bu yana ən çox 2011-ci ildə nikaha daxil olanların sayında artım olub. Belə ki, qeyd olunan dövrdə 88 min 145 nəfər nikaha daxil olub, bununla da hər min nəfərə düşən nikahların sayı 9.7 olub. Evliliklərin sayının kəskin artdığı müddətdə boşanmalarında sayı bununla bərabər artıb.

Bəs boşanmaların artmasına səbəb nədir?

 Səbinə Əhmədovanın hazırda 30 yaşı var və özəl turizim şirkətində fəaliyyət göstərir. O, 2 il öncə yoldaşından boşanıb. Hazırda 3 yaşlı qızı ilə tək yaşayır.

“Biz sevib ailə həyatı qurmuşduq. Ailə quranda mənim 26 yaşım var idi. Ailələrimizin maddi imkanları çox fərqli idi. Onlar kasıb olduğu üçün atam mənim onunla ailə həyatı qurmağımı istəmirdi Atam onun yaxşı həyat yoldaşı olmayacağını dəfələrlə vurğulayırdı. Amma mən hər şeyə rəğmən onunla evləndim.”

Yeni evlənəndə hər şey yaxşı olub. Amma bir müddət sonra gənc ailə maddi sıxıntılarla üzləşməyə başlayıb. Səbinə öz şəxsi avtomobilini yoldaşına taksi sürücüsü kimi işləsin deyə verib. Hər şey də elə bununla başlayıb.

“Elə günlər olurdu ki, yoldaşım 3 gün evə gəlmir və telefon zənglərimi açmırdı. Soruşanda da taksidə işlədiyini deyirdi. Amma evə heç bir normal gəlir gətirmirdi.  Harada olduğunu və nə etdiyini heç vaxt demirdi”.

Səbinə bu kimi problemləri dilə gətirəndə mübahisələr yaranmağa başlayırdı. Belə olanda da yoldaşı bəzi əşyalarını yığıb evi tərk edirdi. Bu hal dəfələrlə təkrarlanırdı. Sonuncu dəfə yenə belə mübahisə yarananda 31 dekabr 22:00-da yoldaşı evi tərk edib. Səbinə bayramı birgə keçirməyi gözləsə də yoldaşı 6 gün sonra geri qayıdıb.

“Mən həmin  müddət ərzində boşanma üçün lazimi sənədləri və ərizəni məhkəməyə vermişdim. O yenidən barışmaq istəsə də mən razı olmadım. Biz boşananda qızımın hələ 1 yaşı var idi.”

Boşandıqdan sonra Səbinə bu dəfə də fərqli çətinliklərlə qarşılaşmağa başlayıb.

“Ailəm, xüsusəndə atam  boşandığım üçün mənəvi olaraq mənə ciddi təzyiq göstərirdilər. Qohumlar arasında boşanma demək olar ki, heç olmamışdı buna görə də hər kəs məndən uzaq durur və pis gözlə baxırdı”.

Bundan əlavə Səbinənin özünə də bu hadisə pis təsir etmişdi. Boşanandan sonra ailə təzyiqi və şəxsi depressiyasına görə bəzən səhv etdiyini düşünürdü.

“Bir müddət sonra maddi cəhətdən sıxıntılar da yaranırdı. Çünki artıq qızım böyüyürdü və mən ailəmdən pul istəyə bilmirdim. Yoldaşım biz ayrıldıqdan sonra uşaq üçün aliment vermirdi. Hərdən elə olurdu ki, uşağıma bez belə ala bilmirdim”.

Səbinə  1 il sonra çox çətinliklə də olsa yoldaşından uşaq üçün aliment ala bilib və özü də işə girərək bir çox problemin üstəsindən gəlib.

Əvvəlkindən fərqli olaraq insanlar dözməməyi seçirlər.

Hüquqşünas Vəfa rüstəm deyir ki, hazırda məişət zorakılığı ilə bağlı boşanmaların sayı daha çox artıb. Məcburi evliliklər , uşaq evlilikləri hələ də davam edir. Əvvəlki dövrlərdə "dözüb oturmaq" ailələrə aşılanırdısa, indi bu cür tələblər azalıb. İnsanlar zorakılığa dözməməyi seçirlər.

 Vəfa Rüstəm boşanarkən  uşaqların kimin yanında qalması, aliment və əmlak bölgüsü ilə əlaqədar konfliktlərin daha çox yarandığını bildirir.

Bunlardan əlavə Vəfa Rüstəm boşanma prosesi zamanı insanların prosedurun keçirilmə forması və bunun üçün verilən xidmətin keyfiyyətsizliyinə də diqqət çəkdi.

“Vəkil olmadığıma görə şəxsən bu prosesdə iştirak etmirəm. Ümumilikdə isə deyə bilərəm ki, hətta məişət zorakılığı ilə əlaqədar boşanan tərəflər icbari mediasiya keçməli olur, pulsuz mediasiya mexanizmləri həddindən artıq çətindir, pulsuz hüquqi yardım göstərilmir, məhkəmə xərcləri yüksəkdir. Regionlarda vəkillərin, xüsusilə də qadın vəkillərin sayı azdır.”

Vəfa Rüstəm boşanmaların sayının azalması üçün məişət zorakılığı ilə uğurlu mübarizə aparılmalı olduğunu vurğuladı. Bunun üçün insanların psixoloji yoxlanışdan keçərək ehtiyac yarandıqda reabilitasiyası  kursları keçərsə, zorakılıqla əlaqədar boşanmalar azala biləcəyini bildirdi.

Psixoloq Vəfa Əkbərın fikrincə ailə qurmaq fikri çox ciddi bir qərardır. Çünki bu sadecə birgə yaşamaq deyil. İnsanların birgə yaşadığı insanla birlikdə götürəcəyi məsuliyyətləridə göz önündə tutulmalı olduğunu bildirir.

Cütlüklər psixoloji olaraq yoxlanışdan keçməlidir.

“ Hər evlənən cütlük “Həqiqətən bu gücə sahibəmmi? O öhdəliklərin, çətinliklərin üstəsindən gələ biləcəyəmmi?” Suallarına cavab verilməlidir. Çox zaman ailələr sadecə gündəm olsun və ya yaşı keçir deyə qurulur . Ona görə də cütlüklər psixoloji olaraq bir yoxlanışdan keçməlidir. “

Vəfa Əkbər hər iki fərdin formalaşmış bir insan olması fikrinin vacibliyini vurğuladı.Ailə qurarkən rastlaşa biləcəkləri çətinlikləri müakirə edib bir-birini anladıqdan sonra bu qərarı verməli olduqlarını vurğuladı.

 Vəfa Əkbər boşanma səbəblərinin çox müxtəlif olduğunu dedi:

Kiçik məişət məsələləri, maddi problemlər, sosial vəziyyət, dünyagörüşlərinin uyğunsuzluğu, ailələrin bir-biri ilə uyğunsuzluğu, formalaşmamış fərdin ailə həyatı qurmağıvə s. kimi bir çox səbələr var. Fərdlərdən biri tamamilə formalaşmamış olduqda məsuliyyətdən qaçır və digər tərəfə çox yük düşür.Çünki hər an müdaxilələr ola bilər və həmin adam bu müdaxilələrlə mübarizə aparmalı olur.

Vəfa Əkbər insanların boşandıqdan sonra daha çox problemlərlə qarşılaşdığını bildirdi.

“Məsələn ailədə uşaq və ya qohumluq əlaqələri olması problemlər yarada bilir. Çünki onları bir araya gətirən bir amil olur. “

Vəfa Əkbərin fikrincə bu problemlərin həll yolları çox sadədir.

Ailə quran insan evlənəcəyi adamla bu yolu birgə getmək istədiyindən əmin olmalıdır. Ailə həyatı qurarkən özünə əsas bu sualları verməlidir: Mən nə üçün ailə həyatı qurmaq istəyirəm? Yaşım keçib deyəmi yoxsa sadecə toy olsun deyə? Nədi məni buna təşviq edən? Birinci öz istəklərini diqqətlə nəzərdən keçirməlidir”.