Bu gün torpaq və ya ilaxır çərşənbə qeyd edilir

Bu gün Azərbaycan Novruz bayramı öncəsi çərşənbələrin sonuncusu olan ilaxır və ya torpaq çərşənbəsini qeyd edir.

Novruz fəlsəfəsi insanın fiziki yaradılışında torpağı su, od, hava kimi 4 əsas ünsürdən biri hesab edir. Torpaq cərşənbəsi torpağın oyanması, dirilməsi, canlanması ilə adekvatlıq təşkil edir.

Novruz ərəfəsindəki sonuncu çərşənbədə yer oyanır, torpaq nəfəs alır, inama görə, torpaq çərşənbəsi yetişən zaman torpaq artıq əkinə, toxum səpiminə hazır olar.

İnsanların ərzaq qıtlığından əziyyət çəkdikləri çağda su, od, yel Torpaq xatunun yeraltı məbədinə gəlir və onu oyadırlar.
 Bu çərşənbədə insanlar səhər tezdən bulaq ya su üstünə gedər, su üzərindən atlanar, arzu-diləkləri suya danışarlar. Ədalətsiz olanları, nahaq qan tökənləri suya tapşırarlar və bu, xalq içində geniş yayılıb.
  İlaxır çərşənbəyə bir neçə gün qalmış evlər təmizlənər, bu bayramda təzə paltar geyinilməsi uğur gətirməsi kimi anlaşılır. Küsülülər barışar, nəhs danışılmaz, içki içilməz. İnanca görə, ilaxır çərşənbə günü insanın əməli, niyyəti, nəfsi təmizlənir.

Axır çərşənbənin sabahı günü ev sahibi bir ovuc buğdanı evin damına atar və evinə bərəkət-bolluq niyyətini göstərər. Ev sahibi və ya ailə üzvlərindən biri kuzədə bir parça qara kömür, bir ovuc duz və bir neçə qara qəpik qoyar, sonra onları damdan atardılar. Kömürü qara günün, duzu ac və şorgözlüyün, qəpiyi isə yoxsulluğun nişanəsi sayan ailə bununla bəlaları evlərindən uzaqlaşdırdıqlarını sanırdılar.

Axır çərşənbə tonqal qalanması, plov dəmlənməsi, səməni, xonça, qapı pusma, şam yandırma, bayramlaşma, fala baxma və s. kimi adət-ənənələr var.

İlaxır çərşənbədə şamların süfrəyə qoyulması mütləqdir. Plov yeməklərin şahı, düyü isə bərəkət rəmzidir. Süfrədə yazın gəlişi, təbiətin oyanmasının rəmzi səməni də olmalıdır. Şəkərbura, paxlava kimi bayram şirniyyatları bolluğa işarədir. Səməni xonçası hazırlanar, kəndlərdə evlər gəzilər, evində qara bayram olan və ya bayramı qeydə edə bilməyənlər xonçaya qonaq edilər. Kasıb ailələrin evlərinə bayram nemətləri aparılar. Bu bayram bir daha Novruzun xeyirxahlıq, humanizm və bərabərlik bayramı olmasını sübut edir.-05B-