Ekspertin tövsiyəsi: manat əmanətçiləri və dollarla kredit götürənlər nə etməlidir (YENİLƏNİB)

Milli valyutanın yeni məzənnəsi barədə AMB-nin qəfil qərarı manatla əmanətləri olanları və dollarla kredit götürənləri birdən yaxaladı. Vətəndaşların müəyyən faiz götürdüyü əmanətlər bir anda ABŞ dollarına nisbətən 34% qiymətdən düşdü, xarici valyuta kreditləri üzrə isə banklara bu qədər çox ödəmək lazım gələcək.

Hələlki hökumət bu barədə sükutunu qoruyur, iqtisadçı və hüquqşünaslar bu çətin vəziyyətdən iqtisadiyyatın və tərəflərin (banklar, əmanətçilər, borcalanlar) maksimum az ağrı və itiki ilə çıxması yollarını müzakirə edir.

Bəzi hüquqşünaslar Mülki Məcəllənin 439.7 maddəsinə əsaslanaraq bildirir ki, indiki şəraitdə banklara ABŞ dolları ilə borcu olanlar öhdəlikləri müqavilə bağlanan vaxtdakı məzənnə ilə ödəyə bilərlər. Amma qarşı tərəf (bank hüquqşünasları) bu yanaşmanı məqbul saymır. Onların fikrincə, bu, qanuna ziddir və subyektiv şərhdir. Bu təqdirdə banklar iflasa uğraya bilər.

İqtisadçı Qubad İbadoğlunun fikrincə, birincilərin mövqeyi qanunvericiliyə uyğun deyil. Məzənnə fərqinə görə böyük uçurum yarananda banklar bu çətin situasiyanın həllində maraqlı olmalıdır, çünki onların müştərilərinin əksəriyyəti müqavilədə göstərilən vaxtda öhdəliklərini tam yerinə yetirmək imkanında olmayacaq. Ekspert hesab edir ki, bu şəraitdə vəziyyətdən çıxış yolu kimi tərəflərin Mülki Məcəllənin 442-ci bəndinə müraciət etməsi olar, bu bəndə əsasən, razılaşmanın dəyişməsi, yaxud ləğvi üçün “vəziyyətin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi” əsas ola bilər.

Bundan əlavə, bu, adi situasiya deyil və “fors-major” kimi qiymətləndirilə bilər.

“Dollarla kredit götürənlər öz banklarına müqavilənin şərtlərinə yenidən baxılmasına dair yazılı müraciət etməlidir və banklar hazırkı situasiyada optimal qərarlar verməkdə maraqlı olacaq və tərəflər müqaviləni dəyişmiş şəraitə uyğunlaşdıracaqlar”, deyə Qubadoğlu tövsiyə edir.

Eyni şey manatla əmanət yatıranlara da aiddir: onlar banklara əmanətlər üzrə faiz dərəcəsinin dəyişilməsi xahişi ilə müraciət edə bilər. “Hazırkı situasiyada baknlar bununla barışmaq məcburiyyətindədir, çünki əks halda manatla qoyulan əmanətlərin bir hissəsi geri götürülə bilər, bu isə onların aktivlərinin azalması təhlükəsini yaradır”, deyə ekspert bildirib. 08B

2015 Fevral 24 (Bazar ertəsi) 10:02:36

Fevralın 24-ü səhərdən paytaxtın bir çox bank və valyutadəyişmə məntəqələri valyuta mübadiləsi üzrə əməliyyatlar keçirmirlər. Ötən gün də analoji vəziyyət müşahidə edilib. Mərkəzi Bankın bəyanat və elanlarına baxmayaraq, valyutadəyişmə məntəqələrinin çoxu yeni məzənnə ilə valyuta alqı-satqısı həyata keçirməyiblər.

Çərşənbə axşamı səhərdən mübadilə “Kapital” bankın mərkəzi ofisində aparılıb. Lakin bankın qarşısında böyük növbə yaranıb.

Valyutadəyişmə məntəqələrində Turan-ın müxbirinə bildirilib ki, pul yoxdur və ya əməliyyatın aparılması üçün göstəriş daxil olmayıb.

Pul köçürmələri ilə bağlı analoji vəziyyət yaranıb. Vətəndaşlar pul göndərə və ya onlara göndərilən pulu ala bilmirlər.

Bunun səbəbləri  və vəziiyətin nə qədər belə davam edəcəyi ilə bağlı şərh almaq mümkün olmayıb.

Xatırladaq ki, fevralın 21-də AMB qəflətən manatı 33,5% ucuzlaşdırdıqdan sonra maliyyə gərginliyi yaranıb.

AMB bildirib ki, fevralın 23-də 6 bankın 10 valyuta mübadilə şöbəsinin mövcud tələbləri gözləlməməsi halı aşkarlanıb və həmin şöbələrə verilmiş icazələr ləğv edilib.

Qeyri-rəsmi mənbələrə görə, söhbət milli valyutanın məzənnəsinin süni olaraq aşağı salınmasından, dollar və avronun məzənnəsinin şişirdilməsindən gedir.-02В-