Kolbasa adı altında leş əti sırıya bilərlər

Martın 27-də  Tovuzda  Gülər Hüseynova küçədə aldığı dönəri yeyəndən  sonra zəhərlənib. Qızın vəziyyəti o qədər ağırdır  ki, onu yerli xəstəxananın reanimasiya şöbəsinə yerləşdiriblər.

Bu xəbər Azərbaycan mətbuatında respublikada uzunqulaqların sayının xeyli  azaldığı barədə xəbərin doğurduğu sakitləşən yazılar dalğasını yenidən qüvətləndirdi. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi  nümayəndəsinin rəsmi bəyanatında dönərlərin kütləvi şəkildə eşşək ətindən hazırlandığı haqda geniş yayılmış versiya təkzib edilsə də, buna baxmayaraq, Azərbaycanda mağazalarda satılan ətin keyfiyyəti şübhə doğurur. Həm də ki, 2014-cü  ildə Xaçmazda meşədə gizli surətdə kəsilmiş at və eşşək qalıqlarından ibarət nəhəng yığın aşkarlanmasının  yaratdığı qalmaqal hələ də hamının yadındadır.

Ətin 1 kiloqramının qiymətinin, orta hesabla, 11-13 manat, yerli kolbasanın 1 kiloqramının isə  8-9 manat arasında dəyişdiyi belə bir sual doğurur: Azərbaycanda kolbasanı nədən istehsal edirlər? DÜST-ə əsasən, kolbasanın tərkibi ən azı 95%-i  ətdən ibarət  olmalıdır. Qalan 5%-i isə toyuq yumurtası, süd və müxtəlif əlavələr təşkil edir. Bəs Azərbaycan əhalisi kolbasa adı altında nə yeyir?

"Bazar, mağaza və yarmarkalarda satılan ətin hər kiloqramı bizim laboratoriyalarda yoxlamadan keçirilir", – deyə “Turan”a Dövlət Baytarlıq Xidməti Mətbuat Xidmətinin rəhbəri Yolçu Xanvəli bildirib. – Yalnız laboratoriyalar bu məhsulun  insan üçün təhlükə törətmədiyi barədə arayış verdikdən sonra ət satışa daxil olur. Bəli, kolbasaların yoxlanması zamanı onlarda camış və at əti aşkarlanıb. Amma eşşək əti  tapılmayıb. Əgər kolbasa sexlərində istifadə edilən ət Dövlət Baytarlıq Xidmətində qeydə alınmış obyektlərdən alınıbsa, biz onun insan üçün təhlükəsizliyinə təminat veririk".

Bu ilin əvvəlində Kənd Təsərrüfati Nazirliyinin Dövlət Baytarliq Xidməti Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyi qüvvələri ilə birlikdə  "Azər ət" MMC-nin "28 May" qəsəbəsi ərazisində yerləşən dondurucu anbarında naməlum mənşəli, baytarlıq sənədləri olmayan 2 ton 115 kq ət  aşkarlayaraq  müsadirə edib.  Ət Dövlət Baytarlıq Nəzarəti Xidmətinin laboratoriyasına göndərilə bilər. Və bu heç də  yeganə hal deyil.

"Dövlət başçısı yoxlamalara qadağa qoyduğuna görə, 2015-ci ilin noyabr ayından bizim sahibkarlara və dövlətə məxsus obyektləri, həmçinin kolbasa sexlərində istifadə edilən ətin mənşəyini yoxlamaq hüququmuz yoxdur", – bunu «Turan»a  Səhiyyə Nazirliyinin Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin Sanitar-Gigiyena Şöbəsinin müdiri Ziyəddin Kazımov bildirib.

Belə çıxır ki, kolbasa hazırlayarkən  bu məqsəd üçün nəzərdə tutulmamış heyvanların ətindən  istifadə edildiyini istisna etmək olmaz?

"Kolbasa istehsalı üçün Azərbaycana ət xaricdən, əsasən, onun dəyərinin 3-4 manat olduğu Hindistandan gətirilir. Bu, mal və camış ətidir", – deyə Azad Istehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov “Turan”a bildirib.  “Bundan başqa, kolbasanın tərkibinə əlavə  məhsullar –  kəsilmiş heyvanın içalatı, beyni, başı və  ayaqlarındakı ət və s. əlavə edilir. Bu, quşun əsl halda satış üçün yararsız olan hissələrinin əlavə olunduğu toyuq kolbasasına da aiddir. Onları əlavə məhsullarla  qarışdırırlar, ədviyyat, kartof, soya, nişasta qatırlar və kolbasa alınır. Bütün bunlar kolbasanın dəyərinin azalmasına gətirib çıxarır, ona görə də o, ətdən ucuzdur. İstisna deyil ki, bəzi sexlərdə kolbasanı  insanların qidalanması üçün ənənəvi olaraq istifadə edilməyən digər heyvanların ətindən hazırlayırlar. Dövlət orqanları dəfələrlə belə sexlər aşkar edib, orada eşşək və at kəllələri tapıb. Azərbaycanda istehsal olunan kolbasaların 70%-i  standartlara uyğun deyil", – deyə  E.Hüseynov qeyd edib.

"Azərbaycanda hər il təxminən 200 min baş iribuynuzlu mal-qara və at  yararsız çıxır və bu heyvanları kolbasa məmulatları istehsal edən zavod və sexlərə göndərirlər ", – bunu isə Turana kənd təsərrüfatı məsələləri üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov bildirib. O, həm də əlavə edib ki, sexə leşin verildiyi hallar da çox olub. Bu, çoxdan baş verir və təəssüf ki,  dövlət tərəfindən bunun qarşısı alınmır. Nadir hallarda, kimsə kiməsə pul verməyəndə, bu cür faktların üstü açılır və  bu cür ət istehsaldan kənar edilir. Ümumiyyətlə isə, vəziyyət  dəhşətlidir. Bundan əlavə, çox vaxt  kolbasa istehsalı üçün Azərbaycana Hindistandan qoca mal və camış əti  gətirilir.  Bu Hindistan ətinin 1 kiloqramının dəyəri  2 dollar təşkil edir. Qaydalara əsasən, əgər heyvan xəstələnib, qırılıb və ya kəsilibsə, fermer bu barədə müvafiq orqanlara məlumat verməlidir. Onda məlum olar ki, kolbasa və digər ərzaq məhsullarının hazırlanması üçün hansı ətdən istifadə olunur. Lakin bu, baş vermir, bir çox hallarda buna  göz yumurlar, bu isə çox acınacaqlı nəticələrə gətirib çıxarır", – deyə Vahid Məhərrəmov vurğulayıb.