Media-icmal 02.07.19

Azərbaycan qazının Avropaya nəqli vəziyyəti, əmanətlərin yuxarı hədlərinin azaldılması, kəskin hava dəyişmələrinin aqrar sahəyə təsiri ətrafında müzakirələr və s. məsələlər bugünkü medianın (02 iyul, 2019-cu il) aparıcı mövzularındandır.

Qaz boruları nəqlə hazır

"Azərbaycan" qəzeti "TANAP Avropaya qaz nəqli üçün tam hazırdır" sərlövhəli məqalədə Azərbaycan qazının Avropaya nəqlində "Transanadolu" (TANAP) qaz kəmərinin mahiyyətini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, "Cənub" qaz dəhlizinin ən böyük hissəsi olan TANAP 2019-cu il iyulun 1-dən Azərbaycan qazının Avropaya nəql edilməsi üçün hazır vəziyyətə gətirilib.

"Dəhlizin son hissəsi olan "Transadriatik" (TAP) boru kəməri də tamamlandıqdan sonra Azərbaycanın "Şahdəniz-2" layihəsi çərçivəsində çıxarılan təbii qaz TANAP və TAP kəmərləri vasitəsilə Avropaya nəql ediləcək, ölkəmizin gəlirlərini artıraraq, Avropanın enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfə verəcək", -müəllif enerji daşıyıcılarını nəql edəcək kəmərin əhəmiyyətini qiymətləndirir.

Yazı müəllifinin deməsinə görə, TANAP eyni zamanda tarixə Türkiyə, Yaxın Şərq və Avropanın ən uzun və ən geniş diametrli təbii qaz boru xətti kimi daxil olub.

Ərdəhanın Posof qəsəbəsindən başlayaraq Türkiyə ərazisi boyunca 20 şəhərin bölgəsindən, 67 qəsəbə və 600 kənddən keçən və Ədirnənin İpsala qəsəbəsində Avropaya çatan 1850 kilometrlik boru xətti Azərbaycan qazını Türkiyə-Yunanıstan sərhəddində "Transadriatik" boru kəməri vasitəsilə Avropaya nəql edəcək.

Müəllif vurğulayır ki, TANAP-ın Türkiyə-Gürcüstan sərhədindən Əskişəhərə qədər olan hissəsi 2018-ci il iyunun 12-də istifadəyə verilib, iyunun 30-da isə Türkiyəyə kommersiya məqsədli qazın axını başlanıb.

Məqalədə deyilir ki, Türkiyə-Yunanıstan sərhəddində TANAP-la birləşəcək TAP-da işlər tamamlandıqdan sonra Azərbaycan qazı gələn ildən Avropaya nəql olunacaq: "Azərbaycan bu gün bütün dünyaya bir daha göstərib ki, biz nəinki ölkə daxilində, həm də xarici ölkələrdə mürəkkəb transmilli layihələri vaxtında və yüksək səmərə ilə yerinə yetirməyə qadirik" deyə müəllif bu barədə SOCAR prezidenti Rövnəq Abdullayevdən sitat gətirir.

TANAP-ın texniki-maliyyə göstəriciləri barədə məlumat verən müəllif deyir ki, kəmərin hüquqi bazası 2012-ci ildə yaradılıb, 2019-cu ilin iyununda layihənin Əskişəhərdən Türkiyə-Yunanıstan sərhəddinə qədər olan ikinci mərhələsi də uğurla başa çatdırılıb, layihə 7 milyard dollardan aşağı xərclə tamamlanıb.

TANAP boru kəmərinin səhmdarları SOCAR və Azərbaycan İqtisadiyyat Nazirliyinin birgə müəssisəsi olan "Cənub Qaz Dəhlizi" QSC (51 faiz), BOTAŞ (30 faiz), BP (12 faiz) və "SOCAR Türkiyə" Enerji A.Ş (7 faiz) şirkətləridir.

Az faizlə əmanət, baha faizlə kredit

"Oxu.az"da isə "Banklar 100 manatın 67 manatını bir vətəndaşdan alıb, digərinə yüksək faizlə verir-rəy" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif iyulun 1-dən Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun (ƏSF) milli valyutada olan qorunan əmanətlərin illik faiz dərəcəsinin yuxarı həddini 10 faiz, xarici valyutada isə 2,5 faiz müəyyən etməsini, bunun əmanətçilərə mənfi-müsbət təsirini (indiyə kimi müavfiq olaraq 15 və 3 faiz idi- red.) iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovla araşdırır.

İqtisadçının deməsinə görə, qorunan əmanət faizlərinin yuxarı həddinin azaldılması birbaşa banklarda depozitlər üzrə dividendlərin son bir ildə milli valyutada qorunan əmanətlərin faiz dərəcəsi 33 faiz azaldılması ilə bağlıdır:

"Artıq bu gündən (oxu-iyulun 1-dən-red.) banklarda yerləşdiriləcək milli valyutada yalnız 10 faiz və daha aşağı dividend hesablanan əmanətlər qorunacaq. Qorunan əmanət faizlərinin yuxarı həddinin azaldılması birbaşa banklarda depozitlər üzrə dividendlərin son bir ildə aşağı düşməsi ilə bağlıdır. Hazırda aparıcı banklar manat üzrə əmanətlərə 7 faiz dividend təklif edirlər".

Ekspert əmanət faizləri azalsa da, kredit faizlərinin hələ də yüksək olaraq qalmasına diqqət çəkərək Mərkəzi Banka istinadən deyir ki, kredit qoyuluşları 12 milyard 861 milyon, əhalinin əmanətləri isə 8 milyard 622 milyon manatdır: "Bu, o deməkdir ki, əmanətlər kredit portfelinin 67 faizini təşkil edir. Sadə müqayisə aparsaq, banklar kredit kimi təklif etdikləri hər 100 manatın 67 manatını vətəndaşın özündən alıb, sonra yüksək faizlə digər vətəndaşımıza verirlər.

Sistem əhəmiyyətli banklarda manatla depozitlərə 7 faiz təklif olunsa da, kredit faizləri 29 faizədək yüksəlir. Deməli, bank bir vətəndaşdan 7 faizlə əmanət cəlb edib onu üzərinə 22 faiz əlavə edərək, digər vətəndaşımıza kredit kimi təklif edir".

V.Bayramova görə, əmanətlərin qorunan faizləri azaldıqdan sonra kredit faizlərinin aşağı salınması, ən əsası isə bank sektorunda rəqabətin gücləndirilməsinə ehtiyac var.

Ekspert deyir ki, Fondun qərarına əsasən bu gündən banklarda yerləşdirilən və 10-faizdən yuxarı təklif edən əmanətlər qorunmur, yəni vətəndaş 11 faizlə banka kredit qoyubsa və bank müflis olsa, o zaman depozit qorunmuş hesab edilməyəcək, vətəndaşlar əmanət qoyan zaman bunu nəzərə alsalar, yaxşı olar.

Ekspert belə bir cəhətə də diqqət yetirir ki, qorunan əmanətlərin yuxarı həddinin 10 faiz olması 12 faizlik depozitdə 10 faizin sığortalanması anlamına gəlmir və bəzi hallarda bu məsələdə qeyri-müəyyənliklər olur.

"Bütövlükdə, bu gündən etibarən bankda yerləşdirilən və 10 faizdən çox dividend təklif edən heç bir milli valyutada olan əmanət sığortalanmayacaq. Bu baxımdan vətəndaşlarımızın öz vəsaitlərini qorunan depozit kimi yerləşdirməsi daha məqsədəuyğundur, ekspert səmərəli olan variantı nəzərə çatdırır.

Meyvəçiliyə dəyən iqlim zərbəsi

"Modern.az"da isə "Havaların kəskin dəyişməsi kənd təsərrüfatında fəsadlara yol açdı" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif son iki gündə havaların kəskin dəyişməsi və kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələri üçün ciddi risk amili yaratmasını Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin eksperti Nicat Nəsirli ilə gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

N. Nəsirli bunu "bitkilər üçün stress amilləri" adlandıraraq ayrı-ayrı sahələr üzrə müşahidə olunan faktiki vəziyyəti açıqlayıb.

Ekspert deyir ki, mövsümün bu çağında yağıntıların düşməsi nəticəsində havada nəmlik normasının artması meyvəçilikdə, xüsusən alma ağacları üçün təhlükəli xəstəlik olan "dəmgil"in aktivləşməsinə səbəb olur, gilasa da mənfi təsir göstərir. "Ağacın üzərində qalan, yığılmamış gilasa yağış dəyərsə, çatlama əmələ gəlir və məhsulun əmtəə görünüşü itir", ekspert idiki halda kəskin hava dəyişməsinin meyvəçiliyə təsirini bildirir.

N.Nəsirlinin deməsinə görə, xəstəliyə qarşı əlavə kimyəvi mübarizə tədbirləri məhsula çəkilən xərcləri də yüksəldir, üzümçülükdə isə temperaturun qəflətən yüksəlməsi üzüm tinglərində su balansını pozur, qarsılma halları yaradır, gilələrdə büzüşmələr əmələ gətirrlməsinə səbəb olur, sonda bu da məhsulun keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir.

Ekspert deyir ki, hava şəraitinin kəskin dəyişməsi əkinçilikdə - xüsusilə biçində ciddi fasilələr yaradır: "Tam yetişərək biçilmə mərhələsinə çatmış taxıl sahələrində yatma, dən tökülməsi kimi fiziki itkilərə gətirib çıxarır. Mövsümi becərmə işləri gedən qarğıdalı, şəkər çuğunduru sahələrində güclü küləklə müşayiət olunan qeyri-sabit hava şəraiti bu da sahədən əldə olunan məhsuldarlığı aşağı salır".

N.Nəsirli belə hava şəratinin tərəvəzçiliyə mənfi təsirləri barədə deyir ki, açıq sahədə salınmış bitkilərdə çiçəklərin tökülməsi, əzilmə, aşma kimi hallar yaradaraq məhsulun əmtəəlik qabliyyətini aşağı salır.

Ekspertin firkincə, belə hava şəraiti yeganə heyvandarlıq sahəsı üçün olduqca əlverişli sayılır.

"Hazırda müşahidə olunan hava iri və xırdabuynuzlu heyvanlarda, eyni zamanda quşçuluqda ideal sayılır. Heyvanlarda bədən temperaturunun aşağı düşməsi nəticəsində yemin həzmə gediciliyi artır, heyvan daha iştahla yeyir və özünü bir növ komfortlu hiss edir", -eskpert bu hava şəraitinin heyvandarlığa müsbət təsrini dəyərləndirir.