Media-icmal 05.05.20

Koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizə, xarici ticarət gəlirlərinin azalmasının səbəbləri, bəzi bankların bağlanması ətrafında müzakirələr, hüquq-mühafizə sahəsində islahatlar, həbslərə deputat baxışı və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

“Azərbaycan” qəzeti “Zamanın tələbi” sərlövhəli məqalədə koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizəni dəyərləndirir. 

Müəllif deyir ki, bu pandemiyaya qarşı mübarizə dünya mediasında aparıcı mövzu kimi qalmaqda davam edir, üstəlik Azərbaycanda dövlət rəhbərliyi məmurlara islahatların çoxcəhətli aparılması barədə tövsiyə və məsləhətlərini verir. 

Müəllif vurğulayır ki, dövlət baçısı İlham Əliyev postneft dövrünə hazırlığa da xüsusi yer verib. Bu da onunla bağlıdır ki, neft bazarlarında müşahidə olunan böhran neftlə zəngin olan ölkələrə ciddi ziyan vurmuşdur.

Yazı müəllifi hesab edir ki, belə bir məqamda qeyri-neft sektorunun inkişafı daha da aktuallaşır və bu günədək əldə olunan uğurlar perspektivlərin genişləndirilməsi üçün möhkəm bünövrədir. Məqalədə yada salınır ki, neftin ucuzlaşması, pandemiyanın yayılması bir çox ölkələri tənəzzülə uğradıb və Azərbaycanın belə reallıqlarla qarşılaşmasını istisna etmək sadəlövhlük olardı.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı təhlükələrdən sığortalanmağın əsas yolu kimi kadr islahatlarını, yeni peşəkar, bilikli, müasir kadrların irəli çəkilməsini göstərib. Yazı müəllifi deyir ki, Prezident hüquq-mühafizə orqanlarında da daha genişmiqyaslı islahatlara ehtiyac olduğunu deyərək, hüquq-mühafizə sistemində islahatların dərinləşməsini, qanunun aliliyinin təmin edilməsini diqqətə çatdırıb.

Müəllifin sözlərinə görə, Prezident hətta deyib ki, hansısa dövlət məmurunun öz işində düzəlişlər edə bilmirsə, yaxud da ki, istəmirsə, könüllü şəkildə dövlət işindən istefa versin, çünki heç kim qanundan üstün deyil.

“Azadlıqinfo”da yer alan “Azərbaycanın xarici ticarətdən valyuta qazancı 27 dəfə azalıb” sərlövhəli məqalədə ölkə gəlirlərinin azalmasının səbəbləri gündəmin müzakirəsinə daşınır.

Müəllifin sözlərinə görə, Azərbaycanın xarici ticarətdən valyuta qazancı fevralda 27 dəfə və ya 96 faiz azalıb və bu şərtlər altında valyutaya təlabatı ödəmək, ölkənin Tədiyə Balansında tarazlığı saxlamaq qeyri-mümkündür.

Məqalədə Dövlət Statistika Komitəsinə istinadən deyilir ki, idxalın real həcmi bu ilin yanvar ayında ötən ilin eyni dövrülə müqayisədə 45%, fevral ayında isə 25% azalıb.

Müəllifə görə, idxalın fiziki həcminin 1% azalması yanvarda 6,7 milyon dollara, fevralda isə 3,1 milyon dollara qənaət etməyə imkan versə də, iri valyuta itkilərindən qaçmaq mümkün olmayıb.

Belə ki, bu ilin fevral ayında Azərbaycan xarici ticarətdən vur-tut 53 milyon dollar valyuta qazanıb (ixrac-idxal). Bu göstərici ötən ilin fevral göstəricisindən 14 dəfə və ya 93 faiz (676 milyon dollar), bu ilin yanvar göstəricisindən isə 27 dəfə və ya 96% (1,4 milyard dollar) azdır.

Müəllif deyir ki, fevral və mart aylarında Cari Əməliyyatlar Hesabında (Tədiyə Balansında) kəsir əmələ gəldiyini qətiyyətlə söyləmək olar. Çünki 2018 və 2019-cu illərdə Tədiyə Balansının Cari Əməliyatlar Hesabında tarazlığı-balansı saxlaya bilmək üçün orta hesabla hər ay 1,8 milyard dollar xərcləmək lazım gəlib ki, bu məbləğin də 74-75 faizi xarici ticarətdən əldə olunan qazanc hesabına təmin olunub. İndi təsəvvür edin ki, aylıq tələbatı təmin etmə səviyyəsi 15 dəfə aşağı düşüb.

“Bizimyol.info”da dərc olunan “Bankların bağlanması ilə bağlı mübahisə böyüyür” sərlövhəli məqalədə bu günlərdə bağlanan 4 bank ətrafındakı vəziyyət şərh edilir.

Bu banklardan ikisinin - “Atabank” və “Amrahbank”ın lisenziyaları ləğv edilib, qərar mütəxəssislər tərəfindən birmənalı qarşılanmayıb, ekspertlər bank sisteminin sağlamlaşdırılmasını gözlədikləri halda 850 milyon manat əmanətin olduğu bankların bağlanmasını tənqid ediblər. Ekspertlərə görə, bank qanunvericiliyi elə tərtib olunub ki, Mərkəzi Bank heç kəsə hesabat vermədən banklara qarşı istədiyini edə bilir, banklar arasında ayrı-seçkiliyə yol verir.

“Əhalidən aşağı faizlə əmanət cəlb edən bankların sahibləri onlara yaxın şəxslərə rüşvət müqabilində aşağı faizlə, uzun müddətə və girovsuz kredit verirlər. Bu halda kredit gedər-gəlməzə verilir, yəni kredit qayıtmır, Mərkəzi Bank vəzifəsini icra edərək banklara nəzarət edərsə, əmanətçilərin pulu göyə sovrulmaz, bank müflisləşməz, əmanətlər qaytarılar”, deyə ekspert bildirib.

Ekspertlər hesab edirlər ki, banklar bağlanmamalı, onlara əmanətləri qaytarmaq üçün vəsait verilməli idi.

Ekspertlərin sözlərinə görə, hər bağlanan bank sistemə etibarı sarsıdır, müflis bankın vaxtında bağlanmaması sistemə mənfi təsir göstərir.

“Sfera.az”da isə “Yaxın vaxtda məmurların sahibkarlıq fəaliyyətinin qarşısını almaq mümkün olmayacaq” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ekspertlərlə bir çox məsələlər, o cümlədən məmur sahibkarlığı barədə söhbətləşir: “Qaldı ki, ayrı-ayrı məmurların sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmasına, bu var, olub və yəqin ki, yaxın vaxtlarda bunun qarşısının alınmasının şahidi ola bilməyəcəyik”.

Ekspert deyir ki, bütün cəmiyyətlərdə aparılan islahatlara mane olmağa çalışan köhnə qüvvələr olur, islahata uyğunlaşmaq istəməyən, öz şəxsi maraqlarını üstün tutan insanlar olur.

Ekspertə görə, onlar hakimiyyətdə olanda bu islahatların aparılmasına daha çox təsir etməyə çalışırlar və belə bir halda hər hansı islahat yaxın vaxtda reallaşa bilmir. Hüquq-mühaifzə orqanlarındakı durumla bağlı danışan ekspert deyir ki, həqiqətən də hüquq-mühafizə orqanlarından cəmiyyətdə müəyyən narazılıqlar var və bu, xüsusilə məhkəmələrin bilərəkdən qanunsuz qərarlar qəbul etməsilə bağlıdır. 

Ekspert mübarizənin hüquqi cəzalar, həbslər müstəvisində aparılmasının o qədər də tərəfdarı olmadığını deyir: “Əgər onlar düzələ bilmirlərsə, yeni islahatlara qoşula bilmirlərsə ərizələrini yazıb sakitcə tutduqları vəzifədən azad olunmaları üçün müraciət etməlidirlər”.

“Azpolitika.info”da yer alan “Gənc deputatın “yıxılan başçı” təəssübkeşliyi” sərlövhəli məqalədə deputat Bəhruz Məmmədov ciddi tənqid edilir.

Buna da səbəb odur ki, son vaxtlar media rüşvət, mənimsəmə cinayətlərilə bağlı həbs edilən keçmiş icra başçıları haqda yazılar dərc edir, B.Məmmədov isə bu yazılara “yıxılana balata çalan çox olar” münasibəti sərgiləyir.

Deputat media mənsublarına konkret cinayət əməli ilə həbs edilən Biləsuvar rayonunun keçmiş icra başçısı Mahir Quliyevə münasibətdə  ifadələrdə ehtiyatlı olmaq “məsləhəti” verir, təqsirsizlik prezumpsiyasını yada salır.

Müəllifə görə, cəhd uğursuz alınıb: “Onsuz da icra başçılarının böyük əsəriyyətinin hansı oyunlardan çıxdığını, aldıqları maaşla malik olduqları arasındakı fərqi, hətta yetim-yesirə ayrılan müavinətlərə də göz dikdiyini məlum çəkilişlər oldu-olmadı, bu ölkədə görməyən, bilməyən yoxdur”.

Bundan irəli gələrək, müəllif deputata “bəs sən nə deyirsən, kimə nə dərsi keçirsən, kimi ifadələrində ehtiyatlı olmağa çağırısan?” sualları ünvanlayır.

Müəllif deputatın belə mövqe sərgiləməsini gənc olması, siyasi təcrübəsinin olmaması ilə əlaqələndirir.