Media-icmal 08.11.17

Ölkədə aparılan islahatlara beynəlxalq dəstək, neftin qiymətinin artmasına və 2018-ci ilin büdcə layihəsinə baxış bugünkü (8 noyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

3 islahatçı ölkədən biri-Azərbaycan

"Azərbaycan" qəzeti "İslahatlar konsepsiyası beynəlxalq miqyasda təqdir olunur" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=133338) sərlövhəli məqalədə ölkədə həyata keçirilən islahatların beynəlxalq miqyasda dəstəklənməsini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan son illər iqtisadi-sosial uğurları, beynəlxalq miqyaslı təşəbbüsləri ilə bir çox istiqamətlərdə regional və qlobal liderə çevrilib: "Davamlı inkişaf naminə yaradılan iqtisadi baza əsasında Azərbaycan innovativ tərəqqi dövrünü yaşayır. Bu tərəqqi, davamlı inkişaf göstəriciləri və sosial indikatorlara görə Azərbaycan "Böyük iyirmilik" və "Böyük yeddilik" ölkələrinin əksəriyyətini üstələyir. Əlbəttə ki, qazanılan hər bir uğurun təməlində prezident İlham Əliyevin müəllifi olduğu Azərbaycanın hərtərəfli inkişafına və tərəqqisinə hesablanmış inkişaf strategiyası dayanır".

Müəllif vurğulayır ki, bu strategiyanı reallaşdırmaq üçün konkret sərəncamlar verildi və bu sərəncamlar uzaq hədəflərə hesablanan səmərəli iqtisadi siyasətin təsdiqi idi.

Yazıda deyilir ki, bu strategiya 2016-cı ildən start götürüb, bununla bağlı maliyyə sahəsinə nəzarət, islahatların təhlili, sahibkarlığın inkişafına maneələrin qarşısını almaq ilə bağlı bəzi yeni qurumlar yaradılıb.

Müəllif deyir ki, 2016-cı ilin sonunda imzalanan "Milli iqtisadiyyat və iqtisadiyyatın əsas sektorları üzrə strateji yol xəritələrinin təsdiq edilməsi haqqında" fərman iqtisadi inkişafla yanaşı həm də qlobal böhrandan qorunmanı özündə ehtiva edir: "Bu sənəd qlobal çağırışlara cavab verərək investisiyaların cəlbi, azad rəqabət mühiti, bazarlara çıxış və insan kapitalının inkişafı nəticəsində Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatında mövqeyini bir qədər də gücləndirəcək mühüm sənəd oldu".

Məqalə müəllifi deyir ki, son 5 ildə bənzərsiz inkişaf yolu, iqtisadi tərəqqisi ilə Azərbaycan dünyada nüfuzunu artırıb və bu hal BMT, Dünya Bankı və s. beynəlxalq qurumların qiymətləndirmələrinə əsaslanan təhlillərində əksini tapır. Müəllifə görə, bu islahatların nəticəsidir ki, "Doing Business 2018" hesabatında Azərbaycan 57-ci pilləyə yüksəlib, Avropa və Mərkəzi Asiya regionu üzrə ən islahatçı 3 ölkədən biri kimi tanınıb.

Müəllif deyir ki, digər beynəlxalq qurumlar da bu islahatları təqdir edir, bütün bunlar isə ölkədə həyata keçirilən islahatların və ona verilən qiymətin nəticəsidir.

İndiki neft qiyməti bahalı layihələr üçün deyil

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Neft bahalaşır, layihələr bərpa olunacaqmı?

(http://musavat.com/news/neft-bahalasir-layiheler-berpa-olunacaqmi_481443.html) sualına ekspert Azər Mehtiyevlə cavab axtarılır.

Müəllif son vaxtlar dünya bazarında neftin qiymətinin artdığını və beynəlxalq araşdırma mərkəzlərinin bu ilin sonuna kimi qiymətin 70 dollar həddində sabitləşəcəyinə dair açıqlamalarına diqqət çəkir.

Müəllif xatırladır ki, devalvasiyaya qədər yəni, neftin bahalı dövründə Azərbaycanda dövlət vəsaiti hesabına çoxsaylı və böyük maliyyə tutumlu invesitisya layihələri həyata keçirilirdi.

Yazı müəllifinə görə, indi, neftin qiymətinin nisbətən bahalaşdığı bir vaxtda bu layihələrin bərpa oluna bilməsi ilə bağlı suallar yenə də meydana gəlir.

Ekspert isə deyir ki, hökumət dövlət investisiya layihələri ilə bağlı daha ehtiyatlı siyasət yürüdür, bu vəsaitlərin bölgüsü birbaşa ölkə rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilir, indi vəsaitlər əsasən prezident sərəncamı ilə bölüşdürülür.

Ekspert deyir ki, indiki layihələr irihəcmli yox, aşağı məbləğli, daha çox sayda insanın cəlb olunacağı layihələrdir.

A.Mehtiyev vurğulayır ki, 2018-ci il həm də seçki ilidir və büdcə layihəsində bu da nəzərə alınır: "Azərbaycan iqtisadiyyatı hələ böhranın təsirlərindən tam ayılmayıb, buna görə də əsas diqqət müxtəlif istiqamətlərdə iqtisadi aktivliyi artırmağa yönəlib. Məsələn, Bakıda dövlət hesabına iri tikinti layihələri icra etməklə bu sektorda canlanma yaratmaq planlaşdırılır. Daha çox sayda insanı layihələrin icrasına cəlb etməklə sosial narazılığı azaltmaq məqsədi güdülür".

Ekspert hesab edir ki, neftin qiymətinin yüksəlməsi əvvəlki illərdə olduğu kimi irihəcmli və səmərəsi az olan layihələrin icrasına səbəb olmayacaq.

A.Mehtiyev deyir ki, ötən il və bu il hökumət daha az vəsaitlə daha çox iş görməyə çalışdı və büdcə layihəsindən görünür ki, ən azı gələn il üçün də bu siyasət davam edəcək.

Ekspertə görə, bu siyasətin icra mexanizmi tam aydın deyil və bunu müəyyən etmək üçün gəlirlərin bol olduğu illərdə icra olunan layihələr səmərəlilik, iqtisadiyyata verdiyi töhfələr baxımından dəyərləndirilməlidir.

A.Mehtiyev infrastrukturun yenilənməsini vacib saysa da bu sahədə icra olunmuş layihələrin nə qədər səmərəli olmasını da gündəmə gətirir.

Ekspert hesab edir ki, bunun üçün vəsaitlərin hara yönəldilməsi müəyyən olunmalıdır, amma belə bir dəyərləndirmə hələ ki yoxdur.

İqtisadi nikbinlik: arqumentlər və əks-arqumentlər"Novoye Vremya" qəzetində isə diqqəti "Nazirin nikbinliyi nəyə əsaslanır?" (http://www.novoye-vremya.com/w110677/.../#.WgHwvWi0PIU) sərlövhəli məqalə cəlb edir.Müəllif 2018-ci il üçün dövlət büdcə layihəsinin parlament komitələrində müzakirəsi zamanı maliyyə naziri Samir Şərifovun nikbin çıxışlar etməsini müzakirəyə çıxarır və buna əks-arqumentlər gətirir.Müəllif deyir ki, Mərkəzi Bank bu ilin 9 ayına aid icmalında əhalinin əmanətlərində dollarlaşmanın 72% azaldığını bildirir, amma bunun səbəbini izah etmir: "Əgər bu, manata etimad məsələsidirsə ayrı məsələdir, yox, əmanətçilər banklara etibar etməyib, pulu "balış altında" saxlayırsa bu, tamam ayrı məsələdir. Yeri gəlmişkən, kredit götürənlərin və əmanətçilərin etimadsızlıq üçün kifayət qədər əsası var, manatın devalvasiyasından sonra dollarla götürülmüş "kreditlər epopeyası" bunun sübutudur. Ona görə də aydın deyil ki, maliyyə naziri Samir Şərifovun manata etimadın güclənməsi barədə optimizmi nədən qaynaqlanır?" Adı çəkilən iclasda nazirin makroiqtisadi göstəricilər, gəlirlər, iqtisadi artım, valyuta ehtiyatlarının çoxalması və s. barədə yalnız müsbət danışdığını deyən müəllif xatırladır ki, büdcə üzrə gəlirlər 20,127 milyard manat, xərclər isə 20,905 milyard manat nəzərdə tutulur: "Büdcə kəsirlə nəzərdə tutulur və bu narahatlığa səbəb olmaya bilməz. Öz növbəsində bu amil həm də nazirin ölkə iqtisadiyyatında geriləmənin azalması kimi nikbin bəyanata əsas olmadığını göstərir. Əgər bütünlükdə manatla qoyulan əmanətlər də azalırsa bu, hələ də əhalinin bank sisteminə etimadsızlığının davam etməsi deməkdir".Müəllifə görə, hətta manat məzənnə etibarı ilə sabit olsa da inflyasiya nəticəsində hər gün dəyərdən düşməsi ona etibarın yüksəlməsinə imkan vermir.Müəllif deyir ki, nazirin nə söyləməsindən asılı olmadan Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər bank sisteminə və manata etimadsızlıq damğasını vurub.

Yazıda deyilir ki, nazirin ancaq sığortalanmış əmanətlərin qorunmasından danışması da bank sisteminə etimadsızlıq yaradan amillərdən biridir və bütün əmanətçilərin maraqları tam şəkildə qorunmayınca bank sisteminə etimadın bərpa olunmasını gözləməyə dəyməz.

Beynəlxalq Bankın xarici borclarının qaytarılmasının dövlətin hesabına verilməsi də yazıda təqdir edilmir.

Müəllif hesab edir ki, qeyri-neft sektorunun 2,5% artımı iqtisadi böhran fonunda diqqət cəlb etmir, istehlak bazarına, qiymətlərin enməsinə təsir göstərmir.

Nazirin "Azərişıq" və "Azərsu"ya subsidiyaların ayrıldığı üçün istehlak qiymətlərinin artmayacağı barədə dediklərinə cavab olaraq müəllif deyir ki, belə subsidiyalar hər zaman ayrılıb, amma bu, bahalaşmanın olmayacağına zəmanət deyil.