Media-icmal 09.06.20

Koronavirus pandemıyası ilə bağlı vəziyyət, miqrantların vəziyyətlərinin gərginləşməsi, karantin rejiminin psixologiyalara təsiri, deputatdan polis əməliyyatına  münasibət  və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır. 

Rəsmi “Azərbaycan” qəzeti “Pandemiyanın məsuliyyətsizlik bəlası” sərlövhəli məqalədə koronavirus pandemiyası ilə bağlı vəziyyəti dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, hazırda dünyada 7 milyon nəfər bu virusa yoluxub, yarım milyon yaxın insan dünyasını dəyişib: “Ən qorxulu hal isə hələlik bu bəlanın nədən yaranması, Yer üzündə nə qədər sürəcəyi, yox olub-olmayacağı ilə bağlı heç bir dəqiq cavabın olmamasıdır. Təhlükədən qurtuluşun hələlik yeganə yolu mütəxəssislərin tövsiyələrinə əməl edərək virusa yoluxmamaqdır..”.

Bu sahədə Azərbaycanda vəziyyətə gəlincə, müəllif hesab edir ki, sərt karantin rejimi dövründə yoluxma minimuma endirildi, rejim yumşaldılandan və sərt qadağalar aradan qaldırılandan sonra yeni yoluxma hallarının sayında artım müşahidə olunmağa başlandı.

Müəllifin iddiasına görə, infeksiyanın yayılması səbəblərindən biri əhalinin qoruyucu maskalardan istifadə etməməsidir və buna görə 2776 hərəkət iştirakçısı inzibati məsuliyyətə cəlb edilib.

Müəllif deyir ki, koronavirusa yoluxmamaq üçün sosial izolyasiya qaydalarına riayət etmək, maska taxmaq, şəxsi gigiyenaya diqqət etmək və lüzum olmadıqca küçəyə çıxmamaq yetərlidir.

Miqrantların vəziyyətləri ağırlaşır

“Bizimyolinfo.az” saytı  “Əmək miqrantlarının geri qayıtması fəlakətə çevrilə bilər" sərlövhəli məqalədə miqrant problemini mzakirəyə çıxarır.

Müəllifin deməsinə görə, Dünya Bankının prezidenti Devid Malpass pandemiyanın insanların hətta ruh hallarını belə iflic vəziyyətə saldığı indiki dövrdə 60 milyon insanım həddindən artıq yoxsulluq içində ola biləcəyini söyləyib.

Sayta açıqlama verən “Spektr” Araşdırma və İnkişaf Mərkəzi İdarə Heyətinin Sədri Ramil Abbasov deyir ki, əmək miqrantlarının vəziyyəti gərgindir.

Mərkəz rəhbərinin deməsinə görə, dünya üzrə miqrant işçi sayı 165 milyon nəfərdir, onların da böyük əksəriyyəti yuxarı gəlirli ölkələrdə çalışırlar.

R.Abbasov əlavə edir ki, hazırkı şəraitdə bəzi ölkələrin pandemiyadan əziyyət çəkən miqrant işçilərə kömək etmələri gözlənilir, bəzi ölkələr isə onları geri öz ölkələrinə göndərməyi düşünür.

“Spektr” rəhbəri deyir ki, 2019-cu ildə miqrantların pul köçürmələrinin rəsmi hissəsi 500 milyard dollar olub: “Qeyri-rəsmi olaraq göndərilən vəsait isə bundan daha artıqdır. Bir çox ölkələrdə bu məbləğ ÜDM-in 5%-dən 45%-ə qədər dəyişir. Dünya Bankının hesablamasına görə, 2020-ci il üçün bu vəsaitlərdə 100 milyard dollar (20%) azalma gözlənilir”.

Mərkəz rəbəri Azərbaycandan kənarda işləyən əhalinin çoxluğunu nəzərə alaraq bu prosesin ölkəyə böyük mənfi təsiri olacağını söyləyir: “Rəsmi olaraq Rusiya Mərkəzi Bankının məlumatına görə, hər il Azərbaycana fiziki şəxslərdən, Rusiyadan olan köçürmələr təqribən 1 milyard dollar olaraq ildən-ilə dəyişə bilir. Bunun 60-70%-i rezident, yerdə qalan məbləğ isə qeyri-rezidəntlərin payına düşür”,- iqtisadçı qeyd edib.

Karantin rejimi zorakılığı artırır?

“Azpolitika.info”da isə yer alan “Artan zorakılığın gizli səbəbkarı-pandemiya” sərlövhəli məqalədə koronavirus pandemiyasının insanların psixoloji durumuna təsir göstərməsi müzakirə edilir.

Müəllif deyir ki, koronavirus pandemiyası ilə bağlı tətbiq olunan karantin rejiminin insan psixikasına təsir etdiyini deyərək son günlər dünyada, eləcə də Azərbaycanda yaranan qarşıdurmaları bu təsirin nəticəsi kimi dəyərləndirir: “Doğrudan da bu pandemiya bütövlükdə bəşəriyyəti əsəb sarsıntısı, psixoloji gərginlik və stresdən keçirir. Bu psixoloji durum isə özü ilə birgə zorakılıq, qəddarlıq, hətta irqçilik kimi meylləri gətirir”.

Müəllif görə, bütün baş verənlər pandemiyanın insan psixologiyasına təhlükəli dərəcədə mənfi təsir göstərdiyi şəksizdir və bu mənfi meyllər Azərbaycandan da yan keçmir, insanlarda aqressiya, zorakılıq, dövlət orqanlarına, qanunlara itaətsizlik cəhdləri artır.  

Müəllif əlavə edir ki, bır sıra ekspetlər bu neqativ halları pandemiya və karantin tədbirlərinin təsirilə əlaqələndirir, 

“Humel” Psixologiya Mərkəzinin rəhbəri Tariyel Faziloğlu sayta açıqlamasında deyir ki, pandemiya psixoloji gərginliyi, zorakılıq hallarını tətikləyir: “Karantin kimi azadlığı məhdudlaşdıran bütün tədbirlər hər zaman insanlarda aqressiya yaradır. Bu da insanlarda daxili etiraz duyğusunu gücləndirir. Bunun nəticəsində insanlarda stress səviyyəsi artır”. 

O hesab edir ki, buna görə də karantin dönəmində insanlarda xroniki xəstəliklər artır, psixoloji pozuntular, aqressiya yaranır.

Bu, doğru hal deyil

“Moderator.az” saytı isə “Polislər zorla evlərə girib vətəndaşları lüt bayıra çıxarırlar, bu, doğru hal deyil” sərlövhəli məqalədə müəllif deputat Vahid Əhmədovla söhbətləşir

Deputat deyir ki, çalışmaq lazımdır ki, polislərlə vətəndaşlar arasında qarşıdurma olmasın. Bu, heç də yaxşı hal deyil. Polislər vətəndaşlarla rəftarında diqqətli və həssas olmalıdır: “Mən sosial şəbəkələrdə yayılan videolara baxdım.  Polislər zorla evlərə girib vətəndaşları lüt bayıra çıxarırlar, bu, doğru hal deyil. Belə hərəkətlər etməyə ehtiyac yox idi. Ümumiyyətlə, bu cür hallara nə ehtiyac var idi? Həmin vətəndaşlar qaydaları pozublarsa, cərimələri yazılsın və yaxud da normal qaydada polisə aparılsın”, - V.Əhmədov bildirir.

Polislərin işinin ağır olduğunu deyən deputat bununla belə indiki həssas dövrdə vətəndaşlarla rəftarda kobudluqların olmamasını tövsiyə edir. 

Digər tərəfdən isə sərt karantin rejiminin tətbiqi ilə bağlı hökumət qərarına toxunan V.Əhmədov deyir ki, vətəndaşlar bu addımı düzgün qəbul etməlidirlər:  “Bu məsələ ilə bağlı Milli Məclis tərəfindən qanun qəbul edilib, Operativ Qərargah tərəfindən isə qaydalar təsdiq olunub. Şənbə-bazar günləri tətbiq edilən sərt karantin rejiminin əsas məqsədi vətəndaşların sağlamlığının qorunması üçün idi.

Çünki Azərbaycanda koronovirusa yoluxma halları ötən aya qədər müsbətə doğru gedirdi, Amma qəfildən yoluxma halları artdı, Ona görə də Operativ Qərargah qaydaları sərtləşdirməyə məcbur oldu. Nəticədə isə şənbə və bazar günləri sərt karantin elan olundu”.

Xatırladaq ki, iyunun 7-də Bakının Yasamal rayonun Yeni Yasamal ərazisində polis karantin rejimini pozan şəxsi saxlamağa çalışıb. Dadaş Bünyadzadə küçəsi 13-də yerləşən bina sakinləri buna etirazlarını bildiriblər, polisə əşyalar atıblar. İyunun 8-də səhər saatlarında isə polis qüvvələri həmin ünvanda əməliyyat keçirərək etirazçıları evlərindən polis bölmələrinə aparıblar. Daxili İşlər Nazriliyi iyunun 8-də yaydığı açıqlamada 11 nəfərin saxlandığını bildirib.