Media-icmal 09.06.2016

Azərbaycan-Qərb münasibətləri, ölkədə biznes mühitinin durumu, satış sistemindəki sərinləşdirici içkilərin keyfiyyəti, TAP-ın  reallaşmasına təhlükə yaranması,  Asiya İnkişaf  Bankının kredit verilməsini yubatması səbəbləri bugünki medianın aparıcı mövzusudur.

Qərb Azərbaycana dəstək verir?

“Azərbaycan” qəzeti dövlət başçısı İlham Əliyevin bu günlərdə Almaniyaya səfəri fonunda iki ölkə arasında münasibətlərdən bəhs edən “Angela Merkel: Azərbaycan hakimiyyətinin addımlarını alqışlayırıq” sərlövhəli məqalə ilə çıxış edib. Azərbaycanı Cənubi Qafqazın lider dövləti sayan müəllifə görə, Almaniya Azərbaycanla əlaqələri dərinləşdirməkdə maraqlıdır.

Daha sonra Azərbaycan iqtisadiyyatına kapital qoyuluşuna görə Almaniya şirkətlərinin öncül mövqedə olduqları xüsusi vurğulanır. Almaniyanın Cənubi Qafqazda  apardığı ticarətin 80%-i Azərbaycanla ticarətin payına düşür.

Müəllif “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsini də yaddan çıxarmır: “Azərbaycan yeddi ölkəni əhatə edən “Cənub qaz dəhlizi” enerji layihəsinin icrasında mühüm rol oynayır. Almaniya başda olmaqla, Avropa İttifaqına üzv dövlətlər də bu layihəni dəstəkləyirlər”.

Bu səfərdə Qarabağ münaqişəsinin müzakirəsi də diqqət mərkəzində olub: Problemin BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının 20 ildən çoxdur ki, qəbul etdiyi dörd qətnamə əsasında həll olunması vacib göstərilib.

Müəllif  Qərb-Azərbaycan münasibətlərini təhlil edərək, bu əlaqələrin müsbət  olduğunu bildirir. Qərbin dörd əsas ölkəsindən üçünün, ABŞ, Böyük Britaniya və Almaniyanın Azərbaycanın reallaşdırdığı beynəlxalq layihələrə, ölkədəki  islahatlara tam dəstək ifadə etdiyi vurğulanır.

Nə sərmayə, nə də sahibi qorunub     

“Azadlıq” qəzeti dövlət başçısı İlham Əliyevin xarici və azərbaycanlı iş adamlarını ölkəyə sərmayə qoymaq barədə çağırışını dəyərləndirir.

Müəllif bu çağırışları normal saysa da, ölkədəki biznes mühitnin sərmayə yatırmağa imkan vermədiyini vurğulayır. Bunun üçün rüşvətin, korrupsiyanın, özbaşınalığın kökünün kəsliməli olduğu xüsusi qeyd edilir. “Əks alda, bütün çağırışlar əks effekt verəcək. Fakt budur ki, ölkədəki iş adamları qonşu ölkələrə sərmayə yatərmağı daa məqsədəuyğun sayırlar”.

Müəllifə görə, dövlət başçısının ölkə qanunlarının sərmayələri qoruması haqda bəyanatları gerçəyi əks etdirmir: “MTN-də baş verənlər göstərdi ki, bu ölkədə uzun illər ərzində sahibkarlara divan tutulub, iş adamları müxtəlif vasitələrlə var-yoxdan çıxarılıb. Yəni sərmayə də, onun sahibi də qorunmayıb”.

Gömrükdə durum daha acınacaqlıdır, belə ki, iş adamları inhisar olduğu üçün istənilən malı ölkəyə gətirə bilmir: “Əgər bütün məmurlar milyarderə çevrilibsə, sərmayənin qorunmasından söbət belə gedə bilməz. Son olaraq 70-ə qədər iş adamı bandotdelə salındı, vaxtından əvvəl ödənişə məcbur edildilər, Cəngəllik qanunlarının hökm sürdüyü ölkədə sərmayə necə qoruna bilər?”.

Müəllif ölkə büdcəsindən 6 dəfə çox vəsaitin ofşorlara daşındığını, hakim ailənin sərvəti haqda beynəlxalq araşdırma başadığını bəyan edərək, bunu sərmayənin necə qorunmasının göstəricisi adlandırır.

Son olaraq müəllif sərmayələrin qorunması ilə bağlı şərtləri şual şəklində ortaya gətirir: “Sərmayəni mənimsəyən məmurlar cəzalanacaqmı, məhkəmələr müstəqil fəaliyyət göstərə biləcəkmi, oğurlanan pullar büdcəyə qaytarılacaqmı?”

İçdiyimiz suların tərkibi nədir?

“Exo” qəzeti sərinləşdirici içkilərin tərkibi məsələsini ekspert Eyyub Hüseynovla müzakirə edir. Onun sözlərinə görə, ölkə bazarında sərinləşdirici içkilərin seqmenti ən problemli məsələlərdən biridir. E.Hüseynov bu içkilərin keyfiyyətsiz olması haqda, demək olar ki, hər həftə şikayət aldıqlarını nəzərə çatdırır. “Demək lazımdır ki, istehlakçılar təkcə qazlı şirin içkilərdən deyil, həm də adi sudan şikayətçidir. Çoxları qiymətlə bağlı zəng edir və onlar suyun bir butılkasının dəyərinin 40 qəpikdən 8 manat arasında olması fərqini anlaya bilmirlər.         

Toksikoloq İsmayıl Əfəndiyev energetik şirin içkilərdə kofein tərkibinin yüksək olduğunu bildirir və bu içkilərdən mütəmadi istifadə etməyi məsləhət görmür: “Müəyyən müddətə insan özünü şux h heç iss edir, amma “dopinq”in təsiri qurtardıqdan sonra gümrahlıq  yorğunluqla əvəz edilir. Bu içkilərin müntəzəm qəbul edilməsi ürək-damar sistemində problemlərə, taxikardiyaya səbəb ola bilir. Eyni zamanda yuxusuzluğun, hədsiz qıcıqlanmanın, əsəbiliyin səbəbinə dönür”.

Toksikoloqa görə, belə içkilər qəbul ediməsə daha yaxşı olar.

TAP-ın geçəkləşməsi sual altına düşür?

“Novoye Vremya” qəzeti “Kreditləşmə dayandırılıb. Səbəblər məlum deyil” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın aparıcısı olduğu beynəlxalq qaz layihələrinin sonrakı taleyini müzakirə edir.

Məqalədə deyilir ki,  “Asiya İnkişaf  Bankı” “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsinə kredit ayrılması ilə bağlı məsələyə baxışı avqustun 22-dən sentyabrın 27-nə keçirib və söhbət milyard yarımlıq kreditdən gedir. “Baxışın dayandırılması səbəbləri göstərilmir, amma burada geosiyasi, maliyyə və iqtisadi səbəblər ola bilər. Bu qədər vacib məsələyə baxış üzrə çoxdan planlaşdırılan iclas əsassız olaraq bir vaxtdan başqa vaxta keçirilə bilməz. Buna ciddi əsaslar olmalıdır”.

Müəllifin fikrincə, indiki ağır zamanda heç kəs maliyyə itkilərinə yol verməmək üçün layihə ilə bağlı bütün ağırlığı Azərbaycanın öhdəsinə qoymaq istəyir. Müəllif düşünür ki, layihənin 45 milyarda başa gəlməsi onu maraqlı etmir. Bu barədə məqalədə deyilir: “Kifayət qədər məsrəfli alınır, 45 milyarddan az tələb olunmur. Maliyyə məsrəfi baxımından indiki ağır vaxtda heç kəs öz vəsaitlərini paylamaq fikrində deyil. Azərbaycan isə təkbaşına bunu reallaşdırmaq gücündə deyil”. Müəllif qeyd edir ki, kifayət qədər kredit axınının olmaması bu layiənin varlığına son qoya bilər.

Kreditin yubanmasına səbəb nədir?

Ekspert Azər Mehdiyev Asiya İnkişaf  Bankının “Şadəniz-2” layihəsi üçün nəzərdə tutduğu 1,5 milayrd dollarlıq kreditin verilməsinin təxirə salınmasını “Yeni Müsavat” qəzetinə şər edir.

Ekspertə görə, buna səbəb beynəlxalq qurumların Azərbaycan hökuməti qarşısına qoyduğu demokratikləşmə tələblərinin yerinə yetirilməməsidir. A.Mehdiyev qeyd edib ki, öncə tələblərdən biri QT-lərin fəaliyyətinə real şərait yaradılması, qanunvericiliyə dəyişikiliklər tələbi olub. Bununla yanaşı, ölkədə iqtisadi islahatlar aparılması tələb edilir. “Hələ ki, hökumət tərəfindən bu istiqamətdə ciddi addımların atılmaması səbəbindən” kreditin verilməsi ləngiyir və uzadılır. Demək olar ki, əsas səbəblərdən biri budur”.

A.Mehdiyev deyib ki, mədən sənayesində şəffaflıq və açıq hökumət tərəfdaşlığı çərçivəsində vətəndaş cəmiyyətinin durumu ilə bağlı qaldırılan məsələlər gündəmdədir. “Hökumətdən tələb edilir ki, ölkədə vətəndaş cəmiyyətinin normal fəaliyyəti üşün şəffaf mühit yaratsın. Çünki şəffaflıq və hesabatlılığın ilkin şərti müstəqil media və QHT sektorunun olmasıdır”.