Media-icmal 11.10.2016

İqtisadi sahədə uğurlar, 23 illik Qarabağ danışıqlarının nəticəsizliyi, ölkədə qiymət artımı və “Binə” Ticarət Mərkəzində ticarətin ciddi zəifləməsi bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.  

Yeni iqtisadi hədəflərə doğru

“Azərbaycan” qəzetində “Yeni inkişaf  hədəflərinə doğru” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=107335) müəllif 2016-cı ilin 9 ayı ərzində ölkə iqtisadiyyatının inkişaf durumunu dəyərləndirir.

Müəllif düşünür ki, cari ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunları Azərbaycanın dayanıqlı və sabit inkişaf etdiyini bir daha təsdiqləyib, makroiqtisadi sabitlik təmin edilib. Müəllifə görə, bu uğurun səbəbi həyata keçirilən iqtisadi siyasətin reallıqlara bağlı olmasındadır: “Bu da respublikada sosial-iqtisadi sahədə həyata keçirilən siyasətin kifayət qədər praqmatik olduğunu və reallıqlara əsaslandığını, detallarına qədər uzaqgörənliklə düşünüldüyünü bir daha sübut edir”.

Müəllif deyir ki, bir çox dünya ölkələrində qlobal maliyyə-iqtisadi böhranının ciddi təsirləri müşahidə edilir. Azərbaycanda isə xalqın rifahının yüksəldilməsinə yönəlmiş sosial-iqtisadi siyasət ötən doqquz ayda da öz müsbət nəticələrini verib. Bu dövrdə qeyri-neft sektoru 3,6 faiz, kənd təsərrüfatı 2,4 faiz artıb: “Bu baxımdan 2016-cı ilin ilk doqquz ayında da ölkə iqtisadiyyatında müsbət meyllər davam edib”.

Müəllif dünyada neftin qiymətinin 3-4 dəfə aşağı düşməsinin ölkə iqtisadiyyatında müəyyən çətinliklər yaratdığını da vurğulayır, amma qeyd edir ki,  iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi yönündəki uğurlu islahatlar ölkənin dayanıqlı inkişafını təmin edərək real büdcə öhdəliklərinin tam həcmdə yerinə yetirilməsinə imkan verib.

Müəllif Nazirlər Kabinetinin 2016-cı ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında ölkə başçısı İlham Əliyevin çıxışına istinadən ölkənin uğurla inkişaf etdiyini bildirir. Adı çəkilən iclasda dövlət başçısı İlham Əliyev deyirdi: “Biz bu il çox ciddi iqtisadi islahatlar aparmışıq və bu islahatlar artıq öz nəticələrini verməkdədir. İdarəetmə istiqamətində, digər sahələrdə, ixracı stimullaşdırmaq, idxaldan asılılığı azaltmaq üçün bir çox önəmli qərar və sərəncamlar qəbul edildi, imzalandı. Beləliklə, əminəm ki, gələn il həm idxalın azalması, həm ixracın artırılması istiqamətində çox yaxşı nəticələr olacaq”.

Məqalədə təkcə iqtisadi inkişafdan deyil, sosial layihələrin də icrasından bəhs edilir, ötən müddətdə 29 məktəbin tikildiyi, 485 məktəbin təmir olunduğu, 33 tibb obyektinin tikildiyi deyilir. Bu müddətdə açılan 154 min iş yerindən 121 mininin daimi olduğu vurğulanır.  Bundan irəli müəllif deyir: “Son illər ölkədə əhalinin etibarlı sosial müdafiəsinin, habelə vətəndaşların yüksək rifah halının təmini istiqamətində həyata keçirilən ardıcıl tədbirlər respublikanın milli inkişaf modelinin sosialyönlü səciyyə daşıdığını tam təsdiqləmişdir”.

Müəllif bu düşüncədədir ki, ölkə rəhbərliyi sahibkarlığın da inkişafında maraqlıdır və buna sübut kimi ötən müddət ərzində dövlət başçısı İ.Əliyevin imzaladığı sərəncam və fərmanları göstərir: “Sahibkarlığın inkişafına böyük diqqətin göstərilməsi, iş adamlarının beynəlxalq bazarlara çıxması üçün əlverişli imkanların yaradılması aparılan siyasətin məqsədyönlüyündən xəbər verir”.

Son olaraq müəllif belə bir yekun qənaət ifadə edir ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin uğurla yürütdüyü iqtisadi siyasət qarşıdakı illərdə də müsbət nəticələrini verəcək.

23 illik mənasızlıq

“Azadlıqinfo” saytnda isə “Qarabağ diplomatiyasının rüsvayçı yekunu” sərlövhəli məqalədə (http://www.azadliq.info/159937.html) müəllif Qarabağ probleminin nizamlanması ilə bağlı aparılan 23 illik danışıqlar və onun nəticələri müzakirə edilir.  

Müəllif bu ilin aprelində Qarabağ cəbhəsindəki döyüşləri, ordunun müəyyən əraziləri azad etməsini, amma bu döyüşlərin qəfildən saxlanıldığını, bu ilin mayında Vyana və iyununda Sankt-Peterburq danışıqlarını, xatırladır. Müəllif  bu məqamda həm də o zaman rəsmi Bakının ortaya atdığı arqumentləri yada salır: “Təbii ki, zəfər yürüşündə olan ordunun dayandırılması cəmiyyətdə də ciddi narazılıq yaratdı. Ona görə də hökumət ortaya yeni bir arqument atdı. Belə bir təbliğat aparıldı ki, sülh danışıqları məntiqi sonluğuna yaxınlaşır və buna görə də müharibənin davam etdirilməsinə ehtiyac yoxdur”.

Bütün bunlardan sonra müəllif  bir neçə gün öncə ölkə başçısı İ.Əliyevin Nazirlər Kabinetinin iclasında Azərbaycanı Qarabağın müstəqilliyini tanımağa məcbur edirlər bəyanatı verməsini nəzərə çatdırır və belə dəyərləndirir: “Əvvəla, İlham Əliyev etiraf edir ki, 23 illik danışıqlar imitasiya imiş, diplomatiya zərrə qədər uğur əldə etməyib, saysız-hesabsız görüşlər Qarabağın unudulmasına xidmət edirmiş”.

Müəllif deyir ki, İ.Əliyev Azərbaycanı Qarabağın müstəqilliyini tanımağa məcbur edən qüvvənin adını çəkmir və müəllif belə hesab edir ki, bu qüvvə Rusiyadır: “Amma heç kimə sirr deyil ki, bu məsələdə əsas rolu Rusiya oynayır və Azərbaycanı də Rusiya məcbur edə bilər. Çünki Ermənistanın birmənalı himayədarı Rusiyadır. Son zamanlar Ermənistana “İsgəndər” raketlərinin hədiyyə edilməsi də bunun daha bir sübutudur”. 

Müəllif deyir ki, Azərbaycana bu münasibət varsa demək 23 illik danışıqlar mənasız olub: “ Aydın görünür ki, hökumətin atəşkəsə sədaqəti yalnız düşmənin xeyrinə işləyib. O da aydın görünür ki, bu illər ərzində Azərbaycan xalqı ən yüksək səviyyədə aldadılıb. Bir tərəfdən, “danışıqlar müsbət sonluğa yaxınlaşıb” bəyanatı verilir, o biri tərəfdən, “bizi Qarabağın müstəqiliyini tanımağa məcbur edirlər” etirafı edilir”.

Müəllif bu düşüncədədir ki, Rusiyanın qarşısında təzim etməyin, Ermənistanın xahişi ilə döyüşü dayandırmağın  Azərbaycana heç bir xeyiri olmayıb. Müəllifə görə, bütün bunlar şəxsi maraqların təmin olunması naminə edilib: “Ona görə də Azərbaycana xalqı əmin olmalıdır ki, bu hökumətin dövründə Qarabağ əsirlikdə qalmağa məhkumdur. Bir sözlə, təkcə iqtisadi inkişafla bağlı danışdıqları deyil, Qarabağla bağlı təbliğatları da nağıl imiş. 23 il öna görə danışıq apardılar ki, nəticədə Azərbaycandan Qarabağın müstəqilliyi tələb olunsun. Dişsiz, qətiyyətsiz, qorxaq, qeyri-müstəqil, antimilli siyasətin nəticəsi belə də olmalıydı”.

Qiymət artımını heç kəs önləyə bilməz

“Exo” qəzetindəki  “Heç bir qadağa Azərbaycanda malların qiymətinin

artırılmasını dayandıra bilməz” (http://ru.echo.az/?p=45937) sərlövhəli məqalədə isə müəllif ölkədə qiymət artımını ekspertlərlə müzakirə edir.

“İdxal edilən bəzi mallara gömrük tariflərinin artırılması         artıq bir sıra məhsulların 10% bahalaşmasına səbəb olub. Hökumətin bu qərarı istehlakçıların əleyhinədir və dövlətin heç bir qadağası istehsalçıların malların qiymətini artırmaqdan saxlaya bilməz”. Bunu isə qəzetə ekspert Eyyub Hüseynov şərh edir. Onun sözlərinə görə, burada istehsalçılar müxtəlif üsullara əl atırlar ki, istehlakçıları çaşdırsınlar.

Ekspert deyir ki, standart qablaşdırmada bir qutu yağ 200 qram olmalıdırsa, indi bu 170-180 qrama endirilib, çəki isə kiçik şriftlərlə göstərilir ki, istehlakçı buna diqqət yetirməsin. Ekspertə görə, digər mallarda da belə hallar müşahidə edilir.

Ekspert qeyd edir ki, burada istehlakçının aldadılmasının qarşısını hökumət ancaq bütün mallara ən maksimal qoyula biləcək qiymət həddini göstərməklə ala bilər və Ə.Hüseynova görə, bu məsələdə bir qayda olaraq inzibati tədbirlər heç bir nəticə vermir.

Müəllif xatırladır ki, İqitisadiyyat Nazirliyi qiymətlərin süni şəkildə qaldırılacağına imkan verməyəcəkləri və daimi monitorinqlər aparılacağı haqda bəyanatını vurğulayır, amma deyilənlərə baxmayaraq, ətin qiymətinin artdığını bildirir. Müəllifə görə, cəmi 2-3 ay öncə kiloqramı 8 manata satılan ət bu müddətdə 9 manata yüksəlib.

Müəllif deyir ki, toyuq ətinə və yumurtasına gömrük tarifləri qaldırılandan sonra Bakının supermarketlərində də bu məhsulların qiymətləri artırılıb və müəllif bu sırada “Hövsan toyuqları” firmasının adını çəkir: “Əgər tariflər qaldırılana kimi bu şirkət toyuq ətinin kiloqramını 2,8 manata satırdısa indi qiymət 3,3 manata qalxıb”.

Sönməkdə olan ticarət

“Bizim Yol” qəzetində isə “Bakının ən böyük topdansatış bazarında “ölü sükut” hökm sürür” (http://www.bizimyol.info/news/85896.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə ticarətin güclü şəkildə zəiflədiyindən danışır və buna nümunə olaraq Bakının Qaradağ rayonundakı ən iri ticarət mərkəzlərindən olan “Binə”dəki durumu göstərir: “Binə” Ticarət Mərkəzində əvvəlki sıxlıqdan, alış-verişdən əsər qalmayıb. Yarmarkanın çıxışındakı mağazaların əksəriyyəti boşaldılıb. 3-cü sıradan başlayaraq sonuncu sıralaradək hər 3 mağazadan birinin üstünə “icarəyə verilir” yazılıb. İşləyən mağazalarda isə “50 faiz endirim”, “Şok endirim” kimi reklamlar vurulub”.

Müəllif satıcılara istinadən 2016-ci ildən gəlirlərin həddindən artıq azaldığını bildirir. Satıcılar deyirlər ki, manatın devalvasiyası və dollar qıtlığı, rüsum və  kommunal xərclərin artması məhsulların qiymətini də qaldırıb, nəticədə ciddi alıcı qıtlığı yaranıb. Müəllif deyir ki, satıcılar qiymət artımını məcburiyyət qarşısında etdiklərini bildirərək məqsədlərinin sadəcə xərclərini gözlənilən gəlirləri ilə sığortalamaq olduğunu söyləyirlər: “Malın qiymətini qaldırmışq. Amma nə indi sata bilirik, nə də bundan əvvəl sata bilirdik. Hamımız da Türkiyədən, Dubaydan, Çindən mal gətiririk, malı da ancaq dollarla alırıq, indi isə ziyan eləmişik”,- satıcılar durumu anladırlar.  

Müəllif vurğulayır ki, ticarət mərkəzindəki durumdan  alıcılar da narazıdır, belə ki, “Binə”də qiymətlər, paytaxtın mərkəzində fəaliyyət göstərən ticarət məzkəzində olan qiymətlərlə eynilik təşkil edir. Alıcılar satıcılar tərəfindən aldadıldıqlarını da bildirir: “Malın qiymətini bizə ikiqat baha deyirlər, endirim adı ilə birqat bahasına satırlar. Elə aldığım maaşdır, vacib olan şeylər dalınca gəlmişəm ki, şəhərdən bir az ucuz alım. Amma şəhər qiymətinə alıram”.

Müəllif deyir ki, mərkəzin “Elit” bölməsində isə azı bir aya yaxındır ki, ümumiyyətlə, alver getmir. “Alverimiz zəifdir, yer pulu ödəməlisən. Malı satırsan, ancaq yer puluna çatır. Tək mən deyiləm, burda çoxları belədir. Bazara müştəri gəlmir. Günlərlə heç icarə haqqını da çıxara bilmirik. Hamı görür ki, bazara gələn yoxdur. Bazar rəhbərliyi bunu nəzərə alıb, icarə haqqında yenə güzəşt etməlidir”.