Media-icmal 13.04.2016

Ölkədəki iqtisadi durum, geosiyasi münasibətlər, son fərmanlarla yaradılan qurumların mahiyyəti medianın aparıcı mövzusudur

İlham Əliyev: “Bu, bir siqnal oldu ki..”

“Azərbaycan” qəzeti dövlət başçısı İlham Əliyevin Azərbaycandakı Ticarət Palatasının nümayəndə heyətini qəbul etməsinə və qəbulda çıxışına geniş yer verib.

Dövlət başçısı daha çox ölkənin iqtisadi vəziyyətilə bağlı düşüncələrini ifadə edib.

Dünyada neftin kəskin olaraq qiymətdən düşməsilə ölkədə yeni bir dövrün başladığını söyləyib. “Hazırda həmin dövr sona çatıb. Bu əsasən neftin qiymətinin sürətlə aşağı düşməsi ilə bağlıdır. Bu, bir siqnal oldu ki, biz islahatlar sahəsində daha çox işlər görməliyik. Əgər inkişaf etmiş ölkələrin təcrübələrini nəzərə salsaq görərik ki, onların təxminən hamısı neft və qazla zəngin olmayan ölkələrdir”.

Daha sonra İ.Əliyev ölkədə aparılan islahatlar haqda fikirlərini açıqlayıb.

Hökumətə həyəcan siqnalı

“Azadlıq” qəzeti iqtisadçı Nemət Əiyevin şərhilə ölkə iqtisadiyyatındakı durumu cəmiyyətə anladır. “Ölkə iqtisadiyyatı üçün həyəcan  siqnalı” sərlövhəlıi yazıda bu haqda danışılır.

  Məqalədə 2015-ci ilin 4-cü rübündə 3 milyard dollara yaxın kəsirin yarandığı deyilir və bununla bağlı N.Əliyev bildirir: “Həqiqətən də iqtisadiyyatda vəziyyət gərgindir. Xarici ticarət balansı üzrə 5.8 milyard manatlıq müsbət saldo yaransa da xidmətlər balansı üzrə əmələ gələn kəsir onu da mənfiyə döndərib”.

N.Əliyev deyir ki, xarici ölkələrə göstərilən xidmətlərdən, mal satışından əldə edilən valyuta ehtiyatları əcnəbi ölkələrin Azərbaycanda göstərdiyi xidmətlərin, satdığı malların ümumi dəyərindən aşağı düşüb. “Ölkənin xidmətlər balansına diqqət yetirilsə məlum olar ki, xidmətlər balansı üzrə təxminən 4.2 milyard manat həcmində kəsir yaranıb. Gəlirlər balansı üzrə isə təxminən 2 milyard dollar kəsir var”. Tikinti sektoruna milyardlar yatırıldığını deyən N.Əliyev bu tikinti şirkətlərinin ölkəyə valyuta qazandırmaq imkanında olmamasının üzə çıxdığını vurğulayır. O, ölkənin maliyyə aktivlərinin 11.3 milyard dollar azaldığını nəzərə çatdırır. “Bu, əlbəttə, Azərbaycan hökuməti üçün siqnal olmalıdır. Yalnız fərmanlar imzalamaqla, kağız üzərində yeni qurumların yaradılması ilə iş bitmir”.

Böyük maraqların toqquşduğu məkan

 “Novoye Vremya” qəzetində dərc edilən“Qərb Bakını çağırışlarla təkbətək qoydu” adlı məqalədə Qərb-Rusiya münasibətləri sistemində Azərbaycanın yeri və rolu barədə danışılır.

Qərbin postsovet məkanında möhkəmlənmək istəməsi, Rusiyanın buna müqavimət göstərməsi kimi qarşıdurma yaşanmasına diqqət çəkilir. Məqalədə coğrafi mövqeyinə görə Azərbaycanın regionda önəmli yer tutması xüsusi vurğulanır. “Müasir dünyada Azərbaycanın vacib coğrafi mövqe tutması haqda çox deyilib. Aparıcı qüvvələrin Azərbaycana marağı ilk növbədə məhz coğrafi mövqeyilə bağlıdır. Azərbaycan şimaldan cənuba, şərqdən qərbə beynəlxalq yol kəsişmələri üstündədir”.

Məqalədə daha sonra siyasi münasibətlər sistemində hansısa qüvvəyə inanmaq yox, ölkə üçün vacib olanları etməyə üstünlük verilməsi təlqin edilir. “Odur ki, birbaşa deyək, kiçik dövlətlər ilk növbədə öz problemləri haqda düşünməli, ona görə kiminsə özünü fəda edəcəyi illüziyaları ilə yaşamamalıdır”.

Hətta məqalədə regionda qorxulu proseslərin yaşandığı iddia edilir. “Odur ki, region yenidən geosiyasi qüvvələrin toqquşduğu episentrə çevrilib və burada hər qüvvə ilk növbədə öz maraqlarını müdafiə edir”.

Amma məqalədə mövcud dünya düzəninin islahatına ehtiyacın olduğu da iddia edilir və burada Azərbaycanın yeri haqda deyilir: “Bu gün Azərbaycan qarşıdurmada olan iki tərəfin maraqlarının düyün nöqtəsidir. Bir tərəfdən Qərb ölkədə qəti olaraq möhkəmlənmək istəyir, digər təərfdən Rusiya postsovet məkanını öz təsirində saxlamağa çalışır”.

Belə olan halda müəllif hətta necə hərəkət etməyin lazım olması cizgilərini çəkməyi də unutmur. “Odur ki, belə şəraitdə biz ancaq öz maraqlarımız haqda düşünməliyik, şabalıdları odun bu tərəfindən o tərəfinə aparmalı deyilik. Bizim üçün Qarabağ və bizim öz maraqlarımız daha vacibdir”.

Hökumət çaılışanlara mane ola bilər

Dövlət başçısı Ilham Əlyevin bir sıra yeni qurumların yaradılması ilə bağlı son fərman və sərəncamları diqqət mərkəzindədir. “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təhcizatı” ASC-nin yaradılması da bu qəbildəndir.

Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov bu ASC-ni “Aqrolizinq”, “Meliorasiya və Su Təsrrüfatı” kimi ASC-lərdən biri sayır. “Əslində, bu sovet vaxtı mövcud olan “Azərittifaq”ın adının dəyişdirilmiş formasıdır. Yəni, eyni funksiyanı yerinə yetirmiş bir  səhmdar cəmiyyət olacaq. Əsas finksiyası dövlət büdcəsi hesabına istehsalçılardan məhsuluh alışı və satışı olacaq”.

V.Məhərrəmova görə, hökumət bu işləri öz üzərinə götürməklə sözügedən sahədə çalışanların işinə maneçilik törədə bilər. “Hazırda yerlərdə tədarüklə məşğul olan çoxlu sayda qurum var. Onların özləri müstəqil fəaliyyət göstərir, məhsullarının əsas hissələrini xaricə ixrac edirlər. Bir hissəsi isə məhsulları daxili bazara çıxarır”. Ekspertə görə, hökumət elə tenderlər təşkil etməklə alışı təmin edə bilərdi. “Hansı kooperativ daha ucuz və keyfiyyətli məhsul təqdim edirsə o da qalib gələ bilər”.

Bununla yanaşı ekspert xəbərdarlıq da edib: “Yeni yaradılan qurum yerli məhsullardan istifadə etməzsə bu çox absurd olar, çünki, fərmanda göstərilir ki, bu qurum yerli məhsul istehsalının sitmullaşdırılması məqsədilə yaradılır”.