Media-icmal 13.05.2016

Beynəlxalq biznes dairələrinin Azərbaycana səfərləri, ölkədə korrupsiya və rüşvətin səviyyəsi, Vyanada Qarabağ probleminin gözlənilən müzakirəsi, Xəzər dənizinin statusunun qeyri-müəyyənliyi, özəl sahədə yoxlamaların dayandırılması medianın aparıcı mövzusudur

Bu, İlham Əliyevin islahatlar kursuna dəstəkdir

“Azərbaycan” qəzeti “İlham Əliyevin iqtisadi islahatlar kursu qlobal biznes mühitinin tam dəstəyini qazanıb” sərlövhəli məqalədə ABŞ və Fransanın biznes dairələrinin Azərbaycana səfərləri belə dəyərləndirilir. Müəllifin düşüncəsinə görə, bu, həm də birbaşa dövlət başçısı İlham Əliyevin ölkədə başladığı islahatlar kursunu dəstəkləməkdir. Fransa biznes dairələrinin bu günlərdə Azərbaycana olan səfəri Fransanı həm də ermənipərəst mövqedən Azərbaycanla əməkdaşlığa gətirmək kimi qiymətləndirilir.

İslahatlar sahəsində isə İlham Əliyevin mövqeyi belə izah edilir: “Prezident İlham Əliyev Azərbaycanı xarici investorlar üçün daha cəlbedici etmək üçün sürətləndirilən fəal və dərin iqtisadi islahatların məqsədlərini də anlatdı: “Ölkəmizə sərmayə qoymağı arzulayan xarici şirkətlərin qarşısında, həmçinin biznes mühitində olan maneələr nədir, gömrük qaydaları, vergilər necədir? Bununla bağlı qəbul edilən qərarların effektiv nəticələri var. Məsələn, dövlət qururmlarının özəl sektorda apardığı yoxlamaların məhdudlaşdırılması nəticəsində bir il ərzində 20 mindən cəmi 30-a düşüb”.

Son olaraq məqalədə Azərbaycana belə səfərlər dövlət başçısı İlham Əliyevin yeni iqtisadi islahatlar kursunun qlobal biznes mühiti tərəfindən dəstəklənməsi kimi təqdim edilir.

Korrupsiya və rüşəvt ölkənin 50%-ni yeyir

“Azadlıq” qəzeti ekspert Nemət Əliyevlə ölkədə kölgə iqtisadiyyatı, rüşvət və korrupsiyanın səviyyəsini araşdırır. Buna səbəb isə Beynəlxalq Valyuta Fondunun hazırladığı “Korrupsiya: Xərcləri və Həlli Strategiyaları” adlı hesabatdır. Məqalədə Azərbaycanda kölgə iqtisadiyyatının həcmi barədə deyilir: “Azərbaycan korrusiya və rüşvətin dövlət aparatına işləməsinə görə öncül ölkələr sırasında yer alır. Dünya Bankının nümayəndəsi Azərbaycanda kölgə iqtisadiyyatının 32-50% arasında olduğunu demişdi”.

Ekpsert N.Əliyev isə ölkədə rüşvət və korrupsiyanın həcmi barədə mövqeyini belə bölüşür: “Konkret rəqəm söyləmək çətin olsa da, amma əminliklə demək olar ki, korrupsiya və rüşvətin də dərəcəsi ən azı kölgə iqtisadiyyatının həcmi qədərdir. Kölgə iqtisadiyyatının dövriyyənin gizlədilməsi üçündür. Ona görə də korrupsiya və rüşvəti kölgə iqtisadiyyatından  ayrı təsəvvür etmək mümkün deyil”.

O, daha sonra Azərbaycanın bu sahədə hansı yer alması üçün beynəlxalq hesabatlara  baxmağın yetərli olduğunu deyir: “Azərbaycan bütün rüşvət və korrupsiya siyahılarına az qala başçılıq edir. Elə bir biabırçı siyahı yoxdur ki, orada Azərbaycanın adı çəkilməsin. Belə bir vəziyyətin yaranmasına görə Azərbaycan rəhbərliyində olan şəxslər məsuliyyət və utanc hissi keçirməlidirlər. Məhz onların rəhbərliyi dövründə Azərbaycan ən çox pis tərəfdən tanınıb”.

N.Əliyev xatırladıb ki, məhz kredit üçün Azərbaycanın Dünya Bankına və BVF-yə müraciətinin cavabsız qalması da məhz ölkədə korrupsiya və rüşvətin səviyyəsilə bağlıdır. Bu isə ölkə iqtiasadiyyatının beynəlxalq maliyyə dəstəyindən məhrum olması deməkdir. 

Xəzərin statusu niyə həllini tapmır?

“Exo” qəzeti Xəzər dənizinin hüquqi statusunun hələ də müəyyən oluna bilməməsini ekspert dəniz hüququ sahəsində ekspert Rüstəm Məmmədovla araşdırır.

Problemin həllini tapa bilməməsilə bağlı R.Məmmədov deyir: “Azərbaycan, Rusiya və Qazaxıstan Xəzəri öz aralarında çoxdan bölüblər, iri tikə almaq məqsədilə İran və Türkmənistan məsələni yubadır. Türkmənistan ondan narazı qalır ki, faktiki Azərbaycana aid neft yatağını əldə etməyə imkan verilmir ”.

Ekspertin fikrincə, bu məsələdə İran özünü bir qədər kənara çəkir, odur ki, status məsələsinin yaxın zamanda həlli görünmür. Rusiyanın bu məsələdə Türkmənistan və İrana təzyiq etmədyi haqda deyilənləri ekspert inkar edir və deyir ki, İran və Türkmənistan bu məsələdə Rusiyanı dinləmirlər.

R.Məmmədov status məsələsində Türkmənistan , İran və Rusiya münasibətlərini belə şərh edir: “Rusiya  problemin həllini hazırlayır, amma onlar şərtləri qəbul etmirlər. Buna görə də yaxın zamanda kardinal qərarlar qəbul edilməsi gözlənilmir. İranı razı salmaq çətindir, Türkmənistanı razı salmaq ondan da çətin”.

R.Məmmədov müəyyən işlərin görüldüyünü desə də qalan bir neçə məsələnin həllinin siyasi iradədən aslı olduğunu söyləyib. Onun fikrincə, bu sahədə az iş qalıb. Konvensiya demək olar ki, hazırdır. Xəzər dənizi sərvətlərinin qorunması Konvensiyası üzrə Çərçivə katibliyinin yerdəyişmə üzrə olmaqla Bakıda yerləşdirilməsi barədə  qərar qəbul edilib.

Danışıqlar nəticə verməyəcək

“Novoye Vremya” qəzeti “Ən başlıca məsələ haqqında həmsədrlərin köhnə mahnıları” sərlövhəli məqalədə Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsilə bağlı ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin dəstəyilə mayın 16-da Vyanada nəzərdə tutulan Azərbyacan və Ermənistan prezidentlərinin görüşünü şərh edir. Görüşün özü belə şərh edilir: “Daha bir görüşə yaxınlaşırıq. Amma bundan nəsə əsaslı bir nəticə gözləməyə dəyməz. Vəziyyət o qədər kövrəkdir ki, istənilən bir pozuntu mövcud durumu müharibəyə çevirə bilər. Bir də ki, aprelin əvvəlindəki dördgünlük müharibədən sonra tərəflər danışıqlara hazır deyil”.

Məqalədə həmin 4 günlük müharibədən sonra Ermənistanın “Dağlıq Qarabağı tanımaq istəməsi” cəhdi vəziyyəti mürəkkəbləşdirən hadisə kimi dəyərləndirir və bunun hələ də unudulmadığını nəzərə çatdırır. Məqalədə Azərbaycan tərəfinin hər hansı şərti qəbul etməyəcəyi də ifadə edilir:

“Azərbaycan ərazi bütövlyünü pozan heç bir razılığı qəbul etməyəcək, 7 rayon azad edilməlidir, qoşunlar Azərbaycandan çıxmalıdır, ondan sonra Dağlıq Qarabağın statusunun necə olmasını Azərbaycan həll edər”. Həm də bu məqam məqalədə rəsmi Bakının yekun mövqeyi kimi şərh edilir. Məqaləyə görə, danışıqlar prosesi faktiki dalana dirənib.

Məqaləyə görə, burada daha bir məqam kimi  Ermənistanın tutduğu torpaqları boşaltmağa hazır olmaması göstərilir və erməni tərəfinin Azərbaycana qarşı atom silahından istifadə edilməsi bəyanatı isə erməni tərəflə danışıqları mümkünsüz edən cəhət kimi dəyərləndirilir.

Bu yoxlamalar rüşvət mənbəyi idi

“Bizim Yol” qəzeti “İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzi”nin rəhbəri Qalib Toğrulun özəl serktorda yoxlamaların dayandırılması, nəticələri və perspektivi  barədə düşüncələrini bölüşür.

Mərkəz rəhbəri bu yoxlamalar haqda belə deyir: “Dövlət orqanlarının özəl sektorda yoxlamaları heç nəyi dəyişmirdi, bu, yalnız məmurların rüşvət yığması üçün bir vasitə idi. Əksinə, yoxlamalardan sonra sahibkar bir müddət özünə gələ bilmir, verdiyi pulu müəyyən qanunsuz yollarla çıxarmağa çalışırdı. Bu da son nəticə olaraq istehlakçıdan çıxırdı”.

Q.Toğrula görə, yoxlamaların dayandırılması da çıxış yolu deyil. Onun fikrincə, yoxlamalar başlayan kimi yenə də rüşvət mexanizmi işə düşəcək. Bundan çıxış yolu kimi Q.Toğrul aşağıdakı təklifi verir: “Nə qədər ki yoxlamalar dayanıb, nə qədər ki vaxtımız var, bundan faydalanıb dövlət yoxlamaları sahəsində şəffaf,  hesabatlı mexanizm yaradılmalıdır. “Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənizmlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında” qanunun tətbiqi mexanizmi təmin olunmalıdır”.