Media-icmal 14.01.20

Dövlət başçısının müşavirədəki yekun çıxışı, daşınmaz əmlaka görə cərimələnmə ehtimalı, valyuta-qızıl ehtiyatlarının etibarlı qorunması ətrafında müzakirələr və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

Dövlət başçısından müqayisələr və...

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycan daha güclü dövlətə çevriləcək” sərlövhəli məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin 2019-cu ilin yekunları ilə bağlı yanvarın 13-də keçirilən müşavirədəki nitqinə yer verib.

Dövlət baçısı yekun nitqində son vaxtlar Ermənistan baş nazirinin çıxışlarında bu dövlətin Azərbaycanı bir çox parametrlər üzrə qabaqlaması barədə dediklərini fərziyyə adlandırıb. 

“Bəri başdan bildirirəm və bunu heç sübut etməyə ehtiyac yoxdur ki, belə bir fərziyyənin heç bir əsası yoxdur. Azərbaycan Ermənistanı bütün əsas parametrlər üzrə böyük fərqlə qabaqlayır. Bunu təsdiqləmək üçün, sadəcə olaraq, bir neçə hadisəni və bir neçə rəqəmi səsləndirmək istərdim”.

Dövlət baçısı ilkin olaraq Azərbaycanın 2011-ci ildə 155 ölkənin dəstəyi ilə BMT Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi üzv seçilməsini yada salır və bunu Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun göstəricisi kimi dəyərləndirir.

“Yəni, bu, 9 il bundan əvvəl baş vermiş hadisədir və onu göstərir ki, beynəlxalq müstəvidə Ermənistanın və Azərbaycanın hörməti və çəkisi nə dərəcədə fərqlənir. BMT Təhlükəsizlik Şurasına seçilməyimiz bizim böyük siyasi və diplomatik qələbəmizdir və eyni zamanda, Ermənistan üzərində böyük qələbə idi”, deyə İ.Əliyev fakta münasibət ifadə edir.

Daha sonra dövlət başçısı nitqində 2016-cı ilin aprelində Qarabağ və 2018-ci ilin mayında Naxçıvan istiqamətindəki hərbi əməliyyatlara yer verir, bunu Azərbaycan Ordusunun gücü adlandırır: “Dünyanın ən güclü orduları reytinqində Azərbaycan 52-ci, Ermənistan isə 96-cı yerdədir”, deyə dövlət baçısı bildirir.

Daha sonra dövlət başçısı makroqitisadi göstəricilər arasındakı fərlqəri də diqqətə çatdırır. “2019-cu ildə Azərbaycanın ümumi daxili məhsulu dollar ekvivalentində 47,6 milyard dollardır, Ermənistanda isə cəmi 13 milyard dollar. Alıcılıq qabiliyyətinə görə Azərbaycan 187 milyard dollar daxili məhsula sahibdir, Ermənistan 33 milyard, fərq 5,6 dəfədir. Adambaşına düşən ümumi daxili məhsul Azərbaycanda 4800 dollar, Ermənistanda 4500 dollardır. Alıcılıq qabiliyyətinə görə adambaşına düşən ümumi daxili məhsul Azərbaycanda 18 min 600 dollar, Ermənistanda 11 min dollardır”, deyə dövlət başçısı vurğulayır.

Valyuta ehtiyatlarına gəlincə, dövlət başçısı deyir ki, Azərbaycanda 51 milyard dollar, Ermənistanda 2 milyard dollardır, fərq 25 dəfədir, xarici ticarət dövriyyəsi Azərbaycanda 33,6 milyard, Ermənistanda 7,4 milyard dollardır, fərq 4,5 dəfədir.

Dövlət başçısı bildirir ki, ixrac - Azərbaycanda 19,6 milyard, Ermənistan 2,4 milyard, fərq 8,1 dəfədir, müsbət saldo Azərbaycanda 6 milyard dollardır,  Ermənistanda mənfi saldo 2,6 milyard dollardır.

Dövlət başçısı daha bir neçə istiqamətlər və o cümlədən əməkhaqları və pensiyalar, sosial təminat, idman yarışlarındakı uğurlar üzrə rəqəmlər səsləndirir və bütün parametrlər üzrə Azərbaycanın Ermənsitandan üstün olduğunu vurğulayır.

İ.Əliyev bu müqayisəni aparmasının səbəbi barədə isə deyir: “Bilirsiniz, əvvəllər mən Azərbaycanı heç bir ölkə ilə heç vaxt müqayisə etməmişəm. Biz işimizi kimisə qabaqlamaq üçün görmürük. Biz işimizi Azərbaycan xalqı, dövləti naminə görürük. Sadəcə olaraq, Ermənistanın növbəti yalanlarını ifşa etmək üçün məcbur olub, bu müqayisəli təhlili sizə və Azərbaycan xalqına təqdim etdim. Özü də mənim gətirdiyim rəqəmlər həqiqəti əks etdirir, Ermənistanın gətirdiyi rəqəmlər növbəti əfsanədir, növbəti yalandır”.

Dövlət başçısı yenicə başlayan 2020-ci ildə bərpa olunan enerji növlərinin yaradılması istiqamətində çox önəmli addımla atıldığını, bir neçə gün əvvəl Bakıda iki böyük investorla iki layihə və icra müqaviləsi imzalandığını bildirib.

Onun sözlərinə görə, biri külək və biri günəş elektrik stansiyası olmaqla iki böyük elektrik stansiyası tikiləcək, vəsaiti investorlar qoyacaqlar, iki stansiyanın istehsal gücü 440 meqavat olacaqdır: “Bu, çox böyük stansiyalardır, regionda ən böyük Günəş və külək elektrik stansiyalarıdır. Biz özümüz də bərpa olunan enerji növlərini yaradırıq, 50 meqavatlıq stansiya inşa edildi. İndi 84 meqavatlıq stansiyanın layihələndirmə işləri tamamlanır, bunu da biz edəcəyik. Bizim enerji balansımızda bərpa olunan enerjinin payı hazırda təqribən 17-18 faizdir. Bizim uzunmüddətli strategiyamıza görə, biz bunu ən azı 30 faizə çatdırmalıyıq”.

İ.Əliyevin sözlərinə görə, bərpa olunan enerji növlərinin yaradılması növbəti prioritet sahə olacaq.

“Bir sözlə əminəm ki, bu il Azərbaycan uğurla inkişaf edəcək, 2020-ci ildə Azərbaycan daha güclü dövlətə çevriləcək”, deyə dövlət baçısı nitqini bitirib.

Əhali cərimə olunası olmadı

“Moderator.az”da isə “Evlərin sığortalanması mövzusuna nöqtə qoyuldu - cərimə olmayacaq” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif daşınmaz əmlakın sığorta məsələsi ilə bağlı İcbari Sığorta Bürosunun (İSB) icraçı direktoru Rəşad Əhmədovla söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, İSB-nin yaşayış yerləri və mənzillərin icbari sığorta məsələsi ilə bağlı açıqlaması vətəndaşlar arasında müzakirələrə aydınlıq gətirib.

R.Əhmədov bildirib ki, dövlət qeydiyyatında olan evlərin siyahısının Dövlət Əmlak Komitəsindən İcbari Sığorta Bürosuna ötürülməsi üçün zəruri qanunvericilik aktı yoxdur: “Qanunvericilik Əmlak Məsələləri üzrə Komitənin bizə məlumatı ötürməsini nəzərdə tutmayıb. Bu səbəbə görə hələ ki, inteqrasiyanı həyata keçirə bilməmişik. Qanunvericiliyə müvafiq dəyişiklik edildikdən sonra inteqrasiyanın həyata keçirilməsi mümkün olacaq. Sığorta şəhadətnamələri elektron olacaq və elektron sistemlərdə hansı ünvanda sığortanın olub-olmaması müəyyən ediləcək”.

İqtisadçı ekspert Samir Əliyevə görə, Büro rəhbərinin açıqlaması ajiotaja bir müddətlik nöqtə qoyub: “Söhbət ondan gedir ki, dövlət qeydiyyatında olan (kupçalı) evlərin siyahısını İSB-nin Dövlət Əmlak Komitəsindən (DƏK) alması üçün zəruri qanunvericilk aktı yoxdur. Yəni, bu qayda olmayınca, DƏK qeydiyyatlı evlərin siyahısını İSB-yə ötürə bilməz. Bu məlumat ötürülmədiyi üçün kimin evinin sığortalı, kiminkinin isə sığortasız olduğunu müəyyənləşdirmək mümkün olmayacaq və deməli, cərimə də olmayacaq. Ona görə də, Nazirləri Kabinetinin müvafiq qərarı olmadan kiminsə cərimələnməsi real deyil”.

İqtisadçı bildirir ki, əslində, ajiotaja səbəb Nazirlər Kabinetinin 21 may 2019-cu il tarixli 354 nömrəli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Sığorta sektorunun inkişaf etdirilməsi üçün görülməli işlərlə bağlı Tədbirlər Planı olub.

Ekspertə görə, sığorta şirkətləri də vəziyyətdən istifadə ediblər, odur ki, əmlakın sığortasının icbariliyi aradan qaldırılmalı, könüllü mexanizmə keçilməlidir: “Əgər dövlət icbarilikdə qərarlıdırsa, bu halda heç olmazsa, 3 ili öz büdcəsi hesabına ödəməlidir. Bu il isə icbari sığorta tətili olmalıdır, yəni cərimə məsələsi gələn ildən başlamalıdır”.

Xatırladaq ki, Bakı şəhəri üzrə 25000 manat sığorta məbləği olmaqla, sığorta haqqı 50 manat, Gəncə, Sumqayıt və Naxçıvan şəhərlərində 20000 manat sığorta məbləği olmaqla, sığorta haqqı 40 manat, digər şəhər və rayonlarda 15000 manat sığorta məbləği olmaqla, sığorta haqqının 30 manat təşkil etdiyi barədə məlumatlar yayılmışdı. Üstəlik, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 469.3-cü maddəsinə görə, daşınmaz əmlakın sığorta olunması ilə bağlı müqavilə bağlamayan fiziki şəxslərin 30 manat cərimə edilməsi nəzərdə tutulur. Müqavilə imzalanmadığına görə, hər 20 gündən bir daşınmaz əmlak sahibinin 30 manat cərimə edilməsi də bu maddədə yer alır.

Ehtiyatlar etibarlı qorunurmu?

“Ovqat.com”da isə “Azərbaycan Neft Fondunun aktivləri təhlükəsiz yerdəmi saxlanılır? - ekspert rəyi” sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif Azərbaycanın qızıl-valyuta ehtiyatlarının nə dərəcədə etibatlı qorunması barədə iqtisadçı-ekspert Elçin Qurbanovla söhbətləşir.

Müəllif Azərbaycanın neft ölkəsi olduğunu, neft gəlirlərinin Dövlət Neft Fondunda (DNF) yerləşdirildiyini bildirir: “Ötən ilin məlumatlarına görə, Fondda ən azı 44 milyard dollar valyuta ehtiyatı toplanmışdı. Onun 5%-i qızıla, 5%-i daşınmaz əmlaka yatırılmış, qalan 90%-i isə müxtəlif valyutalarla xarici banklarda, beynəlxalq valyuta institutlarında saxlanılır. Azərbaycan hakimiyyəti DNF-də toplanan bu pulları gələcək nəsillərə saxladığını bildirir”.

Müəllif ayrı-ayrı dövlətlərə maliyyə sanksiyaları tətbiq edildiyini, həmin dövlətlərə aid ehtiyatlara həbs tətbiq olunduğunu diqqətə çatdırır.

Bununla bağlı ekspert Azərbaycanın ABŞ-a aid banklarda, maliyyə qurumlarında nə qədər valyuta ehtiyatı toplanması sualını gündəmə daşıyır.

E.Qurbanov bunu deməyin çətin olduğunu bildirir: “Çünki nə Neft Fondu, nə də xarici valyuta qurumları bu barədə müfəssəl məlumat verir. Nə də xarici rəsmi mənbələrdən bu barədə ətraflı məlumatlar əldə etmək mümkündür. Fondun illik maliyyə hesabatlarında uçot siyasətinin şərhi hər kəs üçün anlaşılan deyil. Fondun aktivləri, kapitalda dəyişiklik, mənfəət və zərər hesabatı məlumatları beynəlxalq standartlara uyğun auditor rəyi ilə təsdiq edilərək dərc olunur. Aktivlərin yerləşdirildiyi subyektlərin tam təfsilatı əlavə hissə və ya ayrıca təsvirdə nəzərə çarpmır. İllik maliyyə hesabatlarında sadəcə aktivlər, passivlər, öhdəliklər, mənfəət gəlirləri və s. öz əksini tapır, amma aktivlərin saxlanıldığı subyektlər isə göstərilmir.

Müəllif illik hesabatların analizinə istinadən deyir ki, DNF səhmlər, istiqrazlar, maliyyə qurumlarının idarəetməsinə verilən vəsaitlərdən cəmi 0.2% qazanıb: “Dünyanın heç bir ölkəsində 0,2%-lə kreditə pul götürə bilməzsiniz. Daxili bazarda onu çox asanlıqla 10-20 dəfə yuxarı dəyərləndirmək olardı.

Elədirsə, Azərbaycan hökuməti niyə öz valyuta ehtiyatlarını 0,2%-lik kredit faizi ilə xarici banklarda saxlayır? Əvəzində onlardan 10-20 qat bahasına kredit alıb Azərbaycan vətəndaşlarına dünyanın ən yüksək faizi ilə kredit verir?”.

E.Qurbanov deyir ki, DNF-nin səhmlərini aldığı təşkilatların adını ilk dəfə eşidir, səhmlər hara qoyulub ki, belə cüzi gəlir gətirir.

Ekspertə görə, bir çox təşkilatlara investisiya yatırılsa da gəlir qənaətbəxş deyil və investisiya yatırılan şirkətlərin çoxunun adları belə heç nə demir.

O ki qaldı xarici kreditorlardan yüksək faizlə borc almaq əvəzinə Neft Fondunun ehtiyatlarından yararlanmaq məsələsinə, E.Qorbanov bu fikirlə qismən razıdır: “Hökumət vaxtında bu yolu tutsaydı, nə devalivasiya baş verərdi, nə də qeyri-neft sektorunun inkişafında bu qədər ləngiyərdik. Əgər Fondun vəsaitləri 4-6%-lə xalqa verilsəydi, ölkədə devalvasiyaya gedilməz, manat da yerindən “oynamazdı”. Ən aşağı faizlə belə, Fond yenə 10-20 dəfə artıq pul qazanmış olardı. Öz yerli təsərrüfatlarımıza 8%-dən kredit verilsəydi, ildə 3 milyard dollar civarında mənfəət əldə etmək olardı”.