Media-icmal 14.04.2017

İslahatların real nəticələr verməsi, ölkədə qiymət bahalığı, dolların bahalaşma perspektivi, hamilə xanımların xərcləri bugünki medianın aparıcı mövzusudur…

Dayanıqlı inkişaf

“Azərbaycan” qəzeti “İqtisadi islahatlar real nəticələrini verir” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=119841) cəmi bir il öncə həyata keçirilən islahatların artıq nəticə verməsini dəyərləndirir.

Müəllif Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Nazirlər Kabinetinin aprelin 10-da keçirilən iclasında 2017-ci ilin birinci rübünün hesabatı verildiyini xatırladır və bu iclasın 2016-cı ilin analoji iclasından fərqli olduğunu deyir: “Çünki bir il əvvəl əsasən Azərbaycana da təsir göstərən maliyyə-iqtisadi böhran ilə əlaqədar həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan islahatlar müzakirə mövzusu idi. Üstündən cəmi bir il keçdikdən sonra biz artıq iqtisadi sferada əldə olunan müsbət dinamikadan danışırıq”.

Müəllif vurğulayır ki, 2017-ci ilin birinci rübünün yekunları onu göstərir ki, ölkə iqtisadiyyatı çox dinamik şəkildə inkişaf edir.

Məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin adı çəlkilən kilən iclasda çıxışından sitat gətirilməklə bu dinamikliyin mahiyyəti izah edilir: “İqtisadiyyatımızın əsas göstəriciləri qeyri-neft sektorunun, qeyri-neft sənayesinin və kənd təsərrüfatının inkişafıdır və bütün istiqamətlər üzrə yaxşı göstəricilər var. İqtisadiyyatın qeyri-neft sektoru 2,4 faiz artıb, qeyri-neft sənayesinin inkişafı 2% səviyyəsində olub, kənd təsərrüfatı 3,3 faiz artıb. Bu, onu göstərir ki, bizim gördüyümüz işlər, ciddi islahatlar, investisiyalar artıq öz nəticələrini verir”.

Müəllif deyir ki, islahatlar kompleks halda olduğu, bir çox sahələri əhatə etdiyi və bu sahədə qanunvericilik təkmilləşdirildiyi üçün belə real nəticələr verib.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, bu islahatların nəticəsi kimi ticarət dövriyyəsi yüksəlib: “İxrac sahəsində əldə edilən 15%-lik artım məhsul istehsalının və əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin yüksəlməsi deməkdir, ölkənin ixrac göstəriciləri təxminən 50% artıb, qeyri-neft sektorunda istehsal edilən məhsullarda isə 10%-ə qədər artım var”.

Müəllif deyir ki, dünyada gedən neqativ proseslərin təsirinə baxmayaraq, Azərbaycan öz iqtisadi dayanıqlığını möhkəmləndirir, qeyri-neft sektorunun inkişafında başlanan yeni mərhələ iqtisadi uğurlarla müşahidə olunur.

Müəllifə görə, reallıq isə budur ki, əgər gələcəkdə də neftin qiymətlərində kəskin azalmalar baş versə, bu, Azərbaycan iqtisadiyyatına hər hansı neqativ təsir göstərməyəcək.

İnhisara qalıb gələ biləcəksinizmi?

“Novoe Vremya” qəzetində “İqtisadiyyat Nazirliyi həyəcan təbili çalır, bu, mövcud durumu dəyişə biləcəkmi?” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif vurğulayır ki, ölkədə qiymətlərinin bahalaşması haqda iqtisadi ekspertlərdən deputatlara, hökumət üzvlərinə kimi hamı danışır, amma bu dairədə məhz iqtisadiyyatda baş verən proseslərə nəzarət etməli olan İqtisadiyyat Nazirliyi yoxdur.  

Məqalədə nazirlik yanında Antiinhisar Dövlət Xidmətinin qiymət bahalığı ilə yalnız dünən bəyanat verməsi “aydın səmada ildırım çaxması” kimi dəyərləndirilir. 

Müəllif deyir ki, Xidmət istehlak bazarında qiymətlər üzrə nəzarəti gücləndirib, qiymət bahalığını, mal qıtlığı hallarını aradan qaldırmaq üçün monitorinqlər keçirməyi nəzərdə tutur.

Müəllif vurğulayır ki, Xidmət habelə bu monitorinqlərin nəticələrini təhlil edərək qiymət dəyişmələrinin səbəblərini müəyyən edəcək.

Yazı müəllifi xatırladır ki, nazirliyin bu bəyanatı dövlət başçısı İlham Əliyevin Nazrilər Kabinetinin bu günlərdəki iclasında qiymət bahalığı ilə bağlı açıqlamasından sonra səslənib: “Yəni buna qədər Antiinhisar Xidməti qiymət özbaşınalığına adekvat reaksiya verə bilməzdi? Yəni nazirlik görmürmü ki, qiymət bahalığı çoxdan baş alıb gedir?”.

Müəllif deyir ki, bundan sonra qiymət bahalaşmasına imkan verməmək əsas məsələlərdən biridir, amma istehlak bazarındakı durum bunu göstərir ki, indiki qiymət artımı son hədd deyil: “Nazirlər Kabineti inflyasiyanın qarşısını  ala bilmir, buradan da qiymətlərin bahalaşması üçün əlverişli şərait yaranır. İstehlakçı hüquqları bundan sonra da firma ticarətçiləri və inhisarçılar tərəfindən yenə də pozulacaq, odur ki, ilk növbədə süni qiymət artımına qarşı mübarizə getməlidir”. 

Müəllif hesab edir ki, qiymətlərin bahalaşması inhisarçıların sövdələşmələrinin nəticəsidir və firmalar öz bizneslərini itirməmək üçün buna uyğunlaşmalı olduqlarını deyirlər. 

Yazı müəllifi deyir ki, bu inhisarçıların güclü olması heç kəsdə şübhə doğurmur, hətta bazarda mal çoxluğu olduqda belə qiymətlərin dəyişməməsi bu inhisarın varlığının, bazarda rəqabətin olmamasının ilk göstəricisidir. 

Müəllif deyir ki, bu istənilən bazar qaydasına ziddir ki, təklif tələbi üstələyir, amma  qiymətlər nəinki enmir, əksinə daha da artır.

Odur ki, müəllif  Antiinhisar Xidmətinin bu mübarizəsinin nəticə verəcəyinə şübhə ilə yanaşaraq: “Xidmət və nazirlik bütünlükdə inhisarçılara qarşı dayana biləcəklərmi?” baxışını gündəmə gətirir.

Ekspert: Dollar bahalaşacaq

“Yeni Müsavat” qəzeti “Hamı anlayır ki, dollar qalxacaq” sərlövhəli (http://musavat.com/news/hami-anlayir-ki-dollar-qalxacaq_430049.html)  məqalədə manat-dollar perspektivini ekspert Əkrəm Həsənovla araşdırır.  

Ə.Həsənov deyir ki, hökumət manatın saxlanması üçün vəsait sərf etmir, hətta son vaxtlar valyuta ehtiyatlarını artırıb: “Amma başa düşmək lazımıdır ki, dollar alış-verişində ikinci valyuta da var və bu, manatdır, dollar da manat qarşılığında alınıb-satılır və son iki ildə Mərkəzi Bank manatın həcmini iki dəfə azaldıb, son vaxtlarda isə daha çox qıtlıq yaradılıb”.

Ekspert deyir ki, ölkədə heç nə dəyişməyib, əmtəə, xidmət və sairin səviyyəsi eynidir, ancaq milli valyuta azalıb.

Ə.Həsənov izah edir ki, istənilən əmtəənin sayı azalanda, qiyməti qalxır, odur ki, manat azaldığı üçün dollar ucuzlaşır.

Ekspert xatırladır ki, son vaxtlar Mərkəzi Bank depozit hərracları keçirir, yəni banklarda olan vəsaitləri də əmanətə cəlb edir, banklara 14 faizlik gəlir verir.

Ekspertə görə, banklar o pulu kredit şəklində sahibkarlara və vətəndaşlara vermirlər, çünki devalvasiyadan və böhrandan qorxurlar: “Yəni, Mərkəzi Bankın buraxdığı vəsaitlərin, azalan vəsaitlərin də xeyli hissəsi elə Mərkəzi Bankdadır, əhalidə pul az olduğu üçün dollar alanların sayı da azalıb”.

Ə.Həsənova görə, digər bir məsələ ondan ibarətdir ki, son illərdə dollar ehtiyatı toplayanlar hansısa məhsulu alanda manat lazım olur, bu alqı-satqıda da yenə də Mərkəzi Bank qazanır: “Elə Mərkəzi Bank bunu ona görə edib ki, əhalidən dolları ucuz alsın. Mərkəzi Bank ilin əvvəlində dolları hamıya baha satdı ki, sonradan ucuz şəkildə geriyə alsın”.

Amma Ə.Həsənov hesab edir ki, bu,? çox davam edə bilməz, çünki iqtisadiyyata pul lazımdır, xeyli planlar var, islahatlar aparılmalıdır.

Ekspert vurğulayır ki, indi bəzi dövlət orqanları var ki, aylardır əmək haqqı vermirlər, çünki pul yoxdur: “Hazırda ödəniş sistemi iflic olub, sahibkarlar və digər şəxslər indi bir-birinə borclarını ödəmirlər, çünki hamının ehtiyatı dollarladır, hamı da anlayır ki, dollar qalxacaq. Vaxt udmağa çalışırlar ki, dolları indiki məzənnə ilə deyil, bahalaşdıqdan sonra dəyişsinlər”.

Ə.Həsənovun proqnozuna görə, ən geci payızda dollar bahalaşcaq, amma bunun tez də ola biləcəyini istisna etmir.

Bir neçə aydır ki, dolların məzənnəsində ucuzlaşma olsa da, qiymətlərin enməməsinə toxunan Ə.Həsənov deyir ki, qiymətlərin enməməsinin səbəbi indiki halda manatın hazırkı məzənnəsinə etibar olmamasındadır: “Nə vaxta qədər ki, manatın həqiqi dəyərini bazar müəyyən etmir, sahibkarlar da manata inanmayacaq. Sahibkarlar gözləyirlər ki, dollar nə vaxtsa qalxacaq. İndi sahibkarların yetərincə iqtisadi savadı var və onlarla bu cür oyunlar oynamaq olmaz”.

Sağlam uşaq “məzənnə”si

“Bizim Yol” qəzeti “Sağlam uşaq özü ağırlıqda pul tələb edir” sərlövhəli (http://www.bizimyol.info/news/95463.html) məqalədə hamiləlik dövründə qadınların xərclərini araşdırmağa çalışır.

Müəllif müəyyən patoloji problemlər yaranmaması üçün hamiləliyin müxtəlif dönəmlərində analizlərin verilməsinin vacid olduğunu bildirir və problem araşdırmaq üçün hamilə xanımlarla danışır: “İndi uşaq dünyaya gətirmək heç də asan deyil, istər müayinələrin çoxluğu, istər həmin zaman keçirilən stress, istərsə də qiymətlər bu prosesi daha da çətinləşdirir”.

Hamilə xanım müayinə üçün klinikalardan birinə getdiyini,  amma həkimin münasibətindən müayinəsinə kimi heç nəyin onu razı salmadığını deyir: “Elə həmin gün tanışlarımın məsləhəti ilə özəl klinikaların birində çalışan ginekoloqa müraciət etdim. İlkin müayinə, USM, analizlər birlikdə 220 manat tutdu”.

Hamilə xanım deyir ki, müəyyən müddət sonra verilməsi mütləq olan analizlər gəlir, qiymətlər heç də ucuz deyil, amma körpənin sağlamlığı üçün vacibdir.

Onun sözlərinə görə, həkimin qəbulu 30 manat, dopler müayinə 100 manat civarında, lazım olan bir neçə analizə də 70-80 manat verirsən: “Doğuş normal olsa təxminən 1000 manat, hər hansı problem yaransa və keysəriyyə əməliyyatı keçirəsi olsam 1200-1300 manat ödəməli olacağam”.

Müəllif deyir ki, Bakının az-çox məşhur olan klinikalarında hətta təbii yolla uşaq dünyaya gətirmək üçün mama-ginekoloq xidmətlərinin qiyməti 1000 manatdan başlayır.  

Müəllif "Caspian International Hospital"a istinadən  bildirir ki, hazırda bu xəstəxanada adi doğuşun qiyməti 1200 manata yaxındır, keysəriyyə əməliyyatının qiyməti isə 1500 manatdır. Bu, klinika tərəfindən təyin edilmiş orta qiymətdir.

"Baku Medical Plaza" klinikalar şəbəkəsində doğuşun qiyməti 1010 manatdan, keysəriyyə əməliyyatının qiyməti isə 1210 manatdan başlayır.

Müəllif qeyd edir ki, Bakıda məşhur olan Leyla Şıxlinskayanın Klinikasında doğumun və keysəriyyə əməliyyatının qiymətlərini pasientə baxan həkim təyin edir. Burada təbii yolla doğuşun qiyməti 1000 manat, keysəriyyə isə 1250 manatdır.  

Yazı müəllifi deyir ki, dövlət doğum evlərində “pulsuz xidmət” mövcuddur, halbuki orada xəstəxanada olmayan dərman preparatlarına görə pul ödəmək, mama-ginekoloqlara “hörmət etmək” və s. lazım gəlir.