Media-icmal 14.05.2016

Dövlət qurumlarının cinayətlərə susqunluğu, Qafqazda regional inteqrasiya, ağır sosial durum, ölkənin qazlaşdırılma səviyyəsi medianın aparıcı mövzusudur.

Bu rüsvayçılıq başqa ölkədə olsa idi…

“Azadlıq” qəzeti Braziliya parlamentinin korrupsiya faktlarına görə prezidenti vəzifəsindən kənarlaşdırmasına toxunur. Bu fonda Azərbaycanda dövlət qurumları və hakimiyyətlər ciddi təniqdə məruz qoyulur. Bu barədə Azərbaycanda normal parlament olsaydı…” sərlövhəli məqalədə deyilir: “Azərbaycanda belə hadisəni təsəvvür etmək mümkündürmü? Azərbaycan parlamenti ölkə başçısının varidatıyla, ofşordakı hesabları ilə bağlı müzakirə keçirə bilərmi? Ali Məhkəmə hakim ailə ilə bağlı korrupsiya şikayətlərinə baxarmı?”

Müəllif bu günə kimi Azərbaycanda 100-lərlə korrupsiya faktları aşkarlandığını, icra başçısından ölkə başçısına qədər müxtəlif şəxslərin varidatlarının üzə çıxarıldığını deyir və son günlər beynəlxalq aləmin qalmaqalına toxunur: “Son günlər “Panama sənədləri” yayıldı, hakim ailənin adı ofşorlarda hallandı, London mülklərinin fototları yayıldı. Bundan əvvəl Vircin adalarındakı ofşorlara 48 milyard daşındığı məlum olmuşdu”.

Məqalədə deyilir ki, bu qədər faktlar ortaya çıxmasına baxmayaraq, aidiyyatı qurumlar hələ də susur, deputatlar səslərini belə çıxarmırlar. Daha sonra məqalədə oxuyuruq: “Azərbaycanda baş verənlər, Azərbaycan rəhbərliyi haqqında aşkarlanan korrupsiya faktları digər ölkələrdə baş versə idi həmin hökumtələr ya həbsxanaya, ya da istefaya göndərilərdi. Yəni bu qədər çirkli bioqrafiya ilə heç bir qüvvə hakmimyyətdə qala bilməzdi”.

Yeni regional inteqrasiya: Azərbaycan Gürcüstan, Türkiyə   

“Novoye Vremya” qəzeti Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə münasibətlərindən bəhs edən “Bakı-Anakara-Tbilisi oxu fəaliyyətə” sərlövhəli məqalə dərc edib.

Məqalədə yeni regional inteqrasiyanın cənubi Qafqazda başladığı önə verilir. Azərbaycanın enerji resurslarından istifadə məsələsi bu üç ölkəni bir-birinə yaxınlaşdırdığı vurğulanır. “Bu amil hesabına Bakı bu sferada oyunçulardan biri oldu. Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas neft kəməri, daha sonra Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri çəkilməsi regionu Qərbə yaxınlaşdırdı. Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə dəmiryol tikintisi isə Bakı Ankara Tbilisi yeni regional inteqrasiyasının əsasını qoydu”.

Məqalədə bu yaxınlaşmanın sadəcə karbohidrogen ehtiyatlarından istifadə ilə məhdudlaşmadığı, hərbi xətlə də inteqrasiya başladığı deyilir. Müəllif bu yeni oxun kimə qarşı çevrildiyi barədə danışılmayacağını deyir. “Hər üç ölkə kəmərlərin mühafizə sisteminin fasiləsiz fəaliyyətində maraqlıdır, belə ki, hər biri bundan divident əldə edir”. Müəllifə görə, Türkiyə bu inteqrasiyada uzağa gedən məqsədlər güdür. “Birincisi, NATO üzvü olan Türkiyənin maraqları təkcə Avropa bazarlarına qaz göndərilməsi və Cənubi Qafqazda mövqe əldə etməsilə mədudlaşmır. Türkiyə nüfuzunu bütün Orta Şərqə, Cənubi Qafqaza və Orta Asiyaya yaymaq istəyir”.

Müəllifin düşüncəsinə görə, bu məsələdə ABŞ ikili möve tutur. “Bir tərəfdən ABŞ Türkiyə vasitəsilə Gürcüstanı NATO-ya gətirir, digər tərəfdən Türkiyənin bu məkanlarda çox güclənməsini istəmir. ABŞ Cəınubi Qafqazın Türkiyəyə inteqrasiyası məsələsini öz əlində saxlamaq istəyir”.

Müəllif həm də düşünür ki, bölgədə nüfuz uğrunda mübarizədə Rusiya və Türkiyə maraqları toqquşa bilər. Çünki “Bakı-Ankara-Tbilisi oxu”nun gücləndirilməsi Vaşinqtonla razılaşdırılmış məsələdir.

Gəlir az, qiymətlər baha

“Exo” qəzeti “Yoxsuldan da yoxsul” məqaləsində ekspertlərlə Azəbracanda sosial vəziyyəti araşdırır.

Ekspertlərin açıqlamalarına görə, 2015-cui ildə baş verən manatın iki devalvasiyası faktiki ölkədə orta təbəqəni məhv edib. Məqalədə devalvasiyanın nəticələri belə dəyərləndirilir: “Yoxsullar daha da çoxaldı, aydındır ki, dollar və minimum əmək haqqının müqayisəsində Avropa ilə Azərbaycan arasında kəskin fərq var. “Avro hesablamaları ilə Azərbaycanda minimum əmək haqqı 80 avroya bərabərdir, halbuki Avropa ölkələrində bu rəqəm 500 avrodan 1300 avroya kimi təşkil edir. Devalvasiyaya qədər nominal baxımdan minimum əmək haqqı səviyyəsi Şərqi Avropa ölkələrinə yaxın idi, amma bu müstəsna olaraq nominal baxımdan belə idi, Azərbaycan əhalisinin alıcılıq qabiliyəti Avropadan aşağı qalmaqda idi”.

Orta aylıq əmək haqqna gəlincə, bu Avropada 370 avrodan 2200 avroya kimi dövr edir.

Azərbaycanda 4 nəfərlik ailənin bir aylıq dolanışığı üçün 1000 manat gəliri olmalıdır. Ekspertlər Azərbaycanda belə əməkhaqqına işləyənlərin 10%-nin malik olduğunu bildirirlər.

Ekspert Nəriman Ağayev Azərbaycanda bir şəxsin aylıq yaşaması üçün 250 avro lazım gəldiyini, amma ölkədə orta aylıq əməkhaqqının 80 avro olduğunu göstərir.

Amma ərzağın, geyimin Avropadan baha olduğu vurğulanır. N.Ağayev qarşıda yeni devalvasiya ola bilməsinə toxunaraq deyir: “Əgər ekspertlərin dedikləri yeni devalvasiya ilə üzbəüz qalsaq görün, biz hansı səviyyəyə enmək riski altındayıq”.

Digər ekspertlər də sosial həyatın qaydasında olmadığnı bəyan edirlər. Ölkədə iş yerlərinin daim ixtisara salındığını deyərək, bir də əhalinin daim psixoloji risk altında olmasına diqqət çəkirlər.

Nə qazlaşma? Evlərdə təzək yandırırlar

“Bizim Yol” qəzeti ölkədə qazlaşdırma ilə bağlı 2005-2014-cü illərdə 1 milyard manatdan artıq vəsait xərclənməsilə bağlı durumu araşdırır. Araşdırmada “Azəriqaz”ın göstərdiyi statistik rəqəmlərə əsasən, ölkənin 60-70%-nin qazlaşdırıldığı görünür. Amma araşdrmada bu, inandırıcı sayılmır: “Amma XXI əsrdə yaşamağımıza baxmayaraq, kənd yerlərinin əksəriyyətində hələ də odunla evlərini isidib, yemək bişirirlər. Odunun bir maşını isə 150-250 manat arasında olur. Yoxsul kəndli üçün bunu ödəmək o qədər də asan deyil”. Araşdırmada qaz xətləri çəkilsə də qaz verilmədiyi, evlərə xətlərin yönəldilməsi üçün rüşəvt tələb olunduğu da vurğulanır.

Azad İstehlakçılar Birliyinin rəhbəri Eyyub Hüseynov da qazlaşdırma sahəsindəki rəsmi açıqlamalara etimadla yanaşmır: “Ölkədə qazlaşdırma bərbad haldadır. Aran rayonlarının kəndlərinə ana boru çəkilməyib, insanlar palçıqlı su içir, sutəmizləyici qurğular hələ indi quraşdırılır, bunun axırı necə olacaq, o da məlum deyil. Evlərdə təzək yandırırlar. Mən belə vəziyyəti Hindistanın ucqar kəndlərində görmüşəm”. E.Hüseynov hətta Bakıya yaxın ərazilərin belə mavi yanacaqsız qaldığını söyləyib. E.Hüseynov evlərə verilən qazın tərkibinin, təzyiqinin aşağı olduğunu da vurğulayıb.