Media-icmal 15.11.17

Ölkədə aqropark sisteminin inkişafı, istehlak bazarındakı bahalıq, dövlətin borclanma səviyyəsi bugünki (15 noyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Aqroparklar: aqrar sənaye mərkəzləri

"Azərbaycan" qəzeti "Şəmkir Aqroparkı" fəaliyyətini genişləndirir" sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=133792) məqalədə ölkədə aqroparkların inkişaf etdirilməsini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nda aqrar sektorda istehsalın artırılması, istehsalçıların problemlərinin həlli, istehsal edilən məhsulların ixrac imkanlarının genişləndirilməsi üçün dövlət dəstəyi də nəzərdə tutulur.

Yazıda vurğulanır ki, bu dəstəyin formalarından biri də regionlarda aqroparkların yaradılmasıdır və bu sahədə xeyli irəliləyişlərə nail olunub, bu dəstək "Şəmkir Aqroparkı"nın timsalında da aydın görünür.

Müəllif deyir ki, bu aqroparkın təməli 2014-cü ildə qoyulub, bu il Logistika Mərkəzi fəaliyyətə başlayıb: "Burada gələcəkdə müasir istixana kompleksi, şitillik, tinglik, intensiv bağçılıq təsərrüfatları, meyvə və tərəvəz emalı zavodları, tara istehsalı fabriki, soyuducu anbar, satış mərkəzləri, avtopark, elmi araşdırma və innovasiyalar mərkəzi, hotel və müxtəlif infrastruktur müəssisələri fəaliyyət göstərəcək".

Müəllif vurğulayır ki, hazırda Mərkəzdə müasir texnologiya tətbiqi ilə məhsulları saxlama, çeşidləmə, qablaşdırma, markalama, daşıma, daxili və xarici bazarlarda satış imkanları yaradılıb.

Müəllifə görə, bu da ixrac potensialının artırılmasında və coğrafiyasının genişləndirilməsində, milli brendlərin yaradılmasında və s. mühüm rol oynayır.

Məqalədə deyilir ki, nəticədə kiçik fərdi istehsaldan genişmiqyaslı aqrar sənaye istehsalına keçid, xarici bazarlara sabit və etibarlı çıxış şəraiti yaranır.

Yazı müəllifi deyir ki, Mərkəz normal fəaliyyət üçün lazım olan avadanlıq, təbii resurslar, maşın və mexanizmlər, elektirk yarımstansiyaları ilə təmin edilib,

Burada 35 nəfər daimi, 200 nəfərə yaxın şəxs isə mövsümi işlə təmin olunub.

Müəllif deyir ki, burada intensiv bağçılığın yaradılması məqsədilə 2400 hektarda damcı suvarması sisteminin quraşdırılması üçün layihələndirmə işləri aparılır və bu ərazidə 36 min ton meyvə və s. əkilməsi planlaşdırılır.

Müəllif vurğulayır ki, soyuducu depolarda meyvə və tərəvəzin növlərinə görə 25 gündən 270 günə kimi minumum itki ilə saxlanılması təmin olunur, Mərkəz əhalinin yetişdirdiyi bütün kənd təsərrüfatı məhsullarını almaqla yanaşı, onlara aqroparkın imkanlarından bəhrələnmək imkanı da yaradır.

Müəllif deyir ki, rayonun bələdiyyələri nəzdində yaradılan MMC-lərlə "Şəmkir Aqroparkı" arasında niyyət protokolu imzalanıb ki, bələdiyyələri əhatə edən kəndlərdə istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsulları mərkəzin tərəfdaşlığı ilə satılacaq və ya saxlanılacaq.

Bahalanan istehlak bazarı: çıxış yolları varmı?

"Exo" qəzetində isə "Qiymətlərin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi Azərbaycan üçün ən son tədbirdir?" (http://ru.echo.az/?p=64485) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkənin istehlak bazarındakı durumu ekspertlərlə müzakirə edir.

Müəllif rəsmi statistik göstəricilərə əsasən keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə bu ilin 10 ayı ərzində istehlak bazarında 13,7%, o cümlədən ərzaq mallarının 17,6%, qeyri-ərzaq mallarının 12,4%, ödənişli xidmətlərin 9,6% bahalaşdığını vurğulayır.

Elə bu bahalanmanın dayandırılması yollarının tapılması da müzakirə mövzusudur: "Azərbaycanda ərzaq mallarının bahalanmasını məhdudlaşdırmaq üçün dövlət tənzimlənməsi haqda qanun qəbul etmək ən son tədbir ola bilər.

Amma bu gün bəzi ərzaq mallarının qiymətlərinin süni şəkildə bahalanması baş verdiyi üçün ayrı-ayrı malların bahalanma həddini məhdudlaşdırmaq mümkündür. Bahalanmanın son həddi müəyyən ediləcək malların siyahısı hazılanmalı, bu məhdudiyyət müəyən müddətə tətbiq edilməlidir". Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov ölkənin istehlak bazarında durumu belə dəyərləndirir.

E.Hüseynov hesab edir ki, dövlət təmsilçiləri tərəfindən monitorinqlər keçirilməsi, şifahi qadağalar qoyulması bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə ziddir, üstəlik, bazar iqtisadiyyatı şəraitində dövlətin bu və ya digər malların qiymətlərinə nəzarət etmək hüququ yoxdur.

Ekspert hesab edir ki, burada çıxış yolu biznesin inkişafında, rəqabətin mövcudluğunda, inhisarın aradan qaldırılmasındadır və əslinə qalsa, inhisar və süni qiymət artımı dövləti qiymət məsələsinə nəzarətə vadar edir.

Müəllif həm ekspertlərə, həm də parlamentin bəzi deputatlarına istinadən bildirir ki, yağın, ətin, çayın qiyməti günbəgün yox, saatbasaat artır, Antiinhisar Xidməti bazarda qiymətə nəzarət edə bilmir, odur ki, inhisarçılar öz ağıllarına gələn qiyməti təyin edirlər və bu durumu tənzimləmək lazımdır.

Ekspert Natiq Cəfərli də hesab edir ki, bahalanmanın əsas səbəbi yüksək gömrük rüsumları və inihsardır: "Gürcüstan və Azərbaycanda gömrük və vergi ödəmələrinin fərqli olması da qiymətlərə təsir edir. Əgər dövlət əhalini bəzi məhsullarla daxili istehsal hesabına təmin edə bilmirsə, gömrük və vergi ödəmələrini endirməklə idxal qiymətlərinə təsir edə bilər".

N.Cəfərli deyir ki, ölkədə istehsal edilən yağ əhalinin tələbatını ödəmək gücündə deyilsə, bu məhsulun idxalına görə gömrükdə rüsum tutulması məhsulun dəyərini 35% bahalaşdırmaq deməkdir.

Ekspertə görə, bu baxımdan dövlətin qiymətlərə təsir etmək imkanları çoxdur və bunun üçün hansısa qanun qəbul etməyə ehtiyac da yoxdur.

Fəlakət həddində olan borc

"Azadlıq.info" "Azərbaycanın dövlət borcu fəlakətli həddə çatıb" sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/206388.html) iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer ayırıb.

N.Əliyev deyir ki, dövlət zəmanəti ilə cəlb olunan borclarla birlikdə dövlətin ümumi borcu 22 milyard dollara yüksəlib: "Bu borc məbləği ölkədə bir il ərzində istehsal olunan ÜDM-in 60,6% faizi qədər, Dövlət Neft Fondunda toplanmış ehtiyatların hazırkı səviyyəsinin 61,%-i qədərdir. Azərbaycan kimi bir ölkə üçün borc məbləğinin bu səviyyəyə yüksəlməsi sözün əsl mənasında fəlakətdir. Vəziyyət düşündüyümüzdən də ağır imiş, belə bir vəziyyətdə Dövlət Neft Fondunun ehtiyatları ilə çox da öyünməyə dəyməz". Ekspert ölkənin borc durumunu ümumi şəkildə belə dəyərləndirir.

N.Əliyev 2018-ci ilin dövlət büdcəsi ilə bağlı Hesablama Palatasının rəyinə əsasən deyir ki, bu ilin iyul ayının əvvəlinə dövlət zəmanəti ilə alınaraq dövlət qurumlarına ötürülmüş xarici borc məbləği 5,1 milyard dollar, daxili borc məbləği isə 15,565 milyard manat təşkil edib.

Ekspertə görə, birbaşa hökumət xətti ilə cəlb olunmuş xarici borc məbləğinin 7,173 milyard dollar, daxili borc məbləğinin isə 798 milyon manat olmasını da nəzərə almaq lazımdır: "Beləliklə, dövlətin zaminliyi ilə alınan borcları da nəzərə alsaq, xarici borc məbləğinin 12,273 milyard dollar, daxili borc məbləğinin 16,363 milyard manat olması aydınlaşar. Mərkəzi Bankın bu günə olan rəsmi məzənnəsi (1 dollar = 1,7002 manat) ilə dövlətin ümumi borc məbləği 21,897 milyard dollar və ya 37,229 milyard manat hesablanır. Bu borc məbləği illik ÜDM-in yarısı qədər vəsaitdir".

N.Əliyev bir tərəfdən 10 milyardlarla neft pullarının xərclənməsini, digər tərəfdən dövlətin 50% həddində borclandırılmasını əsl fəlakət sayaraq, bunu ironiya ilə "ölkənin analoqu olmayan şərtlərlə idarə edilməsi" kimi dəyərləndirir.

Ekspert deyir ki, son zamanlar dövlət zəmanəti ilə alınan borclar dövlət büdcəsi hesabına qaytarılır. Bu baxımdan "Azərenerji", "Azərsu", "Azərkosmos", "Baku Bus" və s. qurumlara daxildən və xaricdən kreditlər ötürülüb: "Bu kredit vəsaitlərinin əksər hissəsinin yenə də büdcə vəsaiti hesabına qaytarılacağı, bunun həm dövlət büdcəsi, həm də əhali üçün ağır yükə çevriləcəyi şübhə doğurmur".

N.Əliyev deyir ki, dövlət qurumlarında maliyyə vəsaitlərinin səmərəli idarəçiliyi yox səviyyəsindədir, dövlət qurumlarının çoxu ili 100 milyonlarla ölçülən zərərlə başa vururlar.

Ekspert elə bu səbəbə görə deyir ki, maliyyə durumu ağır olan dövlət qurumlarının borcları öz hesablarına və vaxtında geri qaytaracaqları inandırıcı deyil, belə davam edərsə, ölkənin maliyyə ehtiyatları az müddətə sürətlə əriyə bilər.--0--