Media-icmal 16.05.19

Ölkənin iqtisadi uğurları, 109 saylı məktəbdə baş vermiş hadisə ətrafında müzakirələr, uşaq pullarının bərpasına baxış, rəsmilərin Brüssel dəyərləndirməsi və s. məsələlər bugünkü (16 may, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Yeni inkişaf mərhələsinin başlanğıcı

"Azərbaycan" qəzeti "Yeni mərhələnin başlanğıcındayıq" sərlövhəli məqalədə ölkədə yürüdülən islahatları və nəticələri dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, son 15 ildə Azərbaycan tarixinin ən qüdrətli dövrünü yaşayır və iqtisadi göstəricilərə əsasən demək olar ki, son illərdə Azərbaycan qədər inkişaf edən ikinci ölkə yoxdur: "Prezident İlham Əliyevin innovasiyayönlü istehsala əsaslanan sosial-iqtisadi siyasəti, iqtisadi islahatlar Azərbaycan iqtisadiyyatını keyfiyyətcə yeni, daha yüksək mərhələyə çıxarıb və respublikamız dünyanın iqtisadi cəhətdən dinamik inkişaf edən ölkəsi imicini qazanıb", - müəllif ölkənin hazırda yaşadığı mərhələni belə dəyərləndirir.

Müəllifin deməsinə görə, 2003-2018-ci illər möhtəşəm iqtisadi yüksəliş dövrüdür, bu dövrdə ümumi daxili məhsul 3,2 dəfə, büdcə gəlirləri 13,5 dəfə, strateji valyuta ehtiyatları 27 dəfə, xarici ticarət dövriyyəsi 4,6 dəfə, ixracın həcmi isə 6 dəfə artıb, iqtisadiyyatın 3 dəfə artması isə rekord göstəricidir, bu müddətdə əməkhaqqı və pensiya 10 dəfəyə yaxın artıb.

Yazı müəllifi hesab edir ki, əldə olunan nailiyyətlər ölkədə sistemli şəkildə həyata keçirilən islahatlar nəticəsində iqtisadi inkişaf modelinin təkmilləşdirilməsi, biznes və investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması, kiçik və orta sahibkarlığa dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi, regionların sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsi sayəsində mümkün olub.

Müəllif vurğulayır ki, mayın 10-da keçmiş president Heydər Əliyevin anadan olmasının 96-cı ildönümünə və Heydər Əliyev Fondunun yaradılmasının 15 illiyinə həsr olunmuş təntənəli mərasimdə dövlət başçısı həm görülən işləri, həm də qarşıdakı hədəfləri müəyyənləşdirdi. "Biz əməkhaqlarını, pensiyaları, müavinətləri nəyin hesabına artırırıq? Ona görə ki, daha da səmərəli işləyirik, ona görə ki, büdcə daxilolmaları artır və artacaq. Biz hələ islahatların növbəti mərhələsinin başlanğıcındayıq və bu ilin dörd ayının yekunları deməyə əsas verir ki, çox böyük nəticələr əldə edilir. Bu, bizə imkan verir ki, sosial sahəyə həm maddi təminat, həm də islahatlar baxımından daha böyük diqqət göstərilsin".

Müəllif əlavə edir ki, bütün bunları şərtləndirən isə iqtisadi uğurlardır, belə ki, ölkə iqtisadiyyatına milyardlarla dollarlıq xarici və daxili yatırımlar edilməsəydi, Azərbaycan iqtisadiyyatı yeni inkişaf mərhələsinə daxil olmasaydı, bu gün reallığa çevrilən sosial islahatlardan danışmağa belə dəyməzdi.

Sonda isə oxuyuruq: "Prezident bir daha böyük planlar və onların reallaşma istiqamətləri barədə danışaraq əminliklə dedi ki, hökumət bundan sonra da islahatlar yolu ilə gedəcək və bütün planlar reallaşacaq. Bunun üçün dövlətin iradəsi və gücü var.

Əgər müəllim sənətini sevmirsə...

"Yeni Sabah.az"da isə "O müəllimin davranışı əslində, Təhsil Nazirliyinin davranışıdır"-ekspert" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif "məktəb-şagird- valideyn" münasibətlərini təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran əsdəovla müzakirə edir.

Yazı müəllifi deyir ki, 109 nömrəli məktəbin V sinif şagirdinin intihara cəhd etməsi ilə bağlı məlumatlar yayıldı, uşağın atası mayın 14-də jurnalistlərlə məktəbə getdi və müəllimlər valideynə müxtəlif davranışlar nümayiş etdirdilər.

K.Əsədova görə, yaxşı müəllim olmağın yolu peşəni, işlədiyi müəssisəni, etdiyi tədrisi sevməkdən keçir, peşəsini sevmirsə yaxşı müəllim ola bilməz: "Yersiz hərəkət, ədalətsiz münasibət, ehtiyatsız söz müəllimi nüfuzdan sala bilər. Buna görə də hər bir müəllim sözünə və hərəkətlərinə məsuliyyətlə yanaşmalıdır".

Baş verən hadisə ilə bağlı 109 saylı məktəbdə müəllim və jurnalistlərə sərgilənən rəftarı isə ekspert mənfi baxımdan dəyərləndirir: "Bu məktəbdə qeyd olunan müsbət yanaşmaların tam əksini gördük. 109 nömrəli məktəbin şagirdinin atası qızının intiharından sonra məktəbə gedib, amma məktəb kollektivinin yaralı, dərdli ataya münasibətinə, davranışına baxın. Əslində 109 nömrəli orta məktəbdə valideynlə, jurnalistlə elə tərbiyəsiz, müəllim etikasına, təhsil qanunvericiliyinə sığmayan davranış, təkcə o məktəbin davranışı deyil, bu, əslində Təhsil Nazirliyinin davranışıdır, münasibətidir", -ekspert məktəbdə valideyn və jurnalistlərə sərgilənən davranışa belə qiymət verir.

K.Əsədova görə, bu gün baş verən xoşagəlməz hadisələrin bir günahkarı var, o da Təhsil Nazirliyidir ki, proseslərə nəzarət edə, lazımi addım ata bilmir, müəllim vəzifə funksiyalarının icrası zamanı ölkə Konstitusiyası, qanunlarını, ölkənin tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrin tələblərinə, insan hüquqlarına və demokratik prinsiplərə əməl etməyə borcludur. Amma biz bunun şahidi olmadıq, çünki bu qaydanı birinci Təhsil Nazirliyi pozur və müəllimlərə, onların fəaliyyətinə nəzarət edə bilmir".

K.Əsədov hesab edir ki, müəllim cəmiyyət və dövlətin maraqları naminə öz peşə fəaliyyətini keyfiyyətlə və səmərəli yerinə yetirməyə borcludur və bütün hallarda hər bir şəxs üçün vicdanlılıq nümunəsi olmalıdır.

Ekspert iddia edir ki, amma alınmır, çünki müəllimi idarə edən nazirlik bu prinsipi ciddi şəkildə pozur: "Müəllim peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar iradları, tənqidi fikirləri qəbul etməli, qiymətləndirməli və onlardan düzgün nəticə çıxarmalıdır. Müəllim xarici görkəminə, geyiminə xüsusi fikir verməli, hər zaman səliqəli olmalıdır. Təəssüflər olsun ki, təhsilə nəzarət yoxdur, hesabatlılıq, məsuliyyətin bölünməsi prinsipi yoxdur. Baş verən xoşagəlməz hadisələrin qarşısının alınması üçün ilk növbədə Təhsil Nazirliyi "qaynar xət"dən daxil olan müraciətləri, elektron müraciətləri ciddi araşdırmalıdır, günahkarları cəzalandırmalıdır. Amma biz bunların şahidi olmuruq".

Çoxuşaqlı ailə formatı və uşaq pulları

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "İqtisadçı ekspert uşaq pulu ilə bağlı təklif verdi" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif uşaq pulları ödənişinin mümkün bərpasını iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovla müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda sosial müdafiə mexanizmlərindən biri kimi uşaq pulunun verilməsi uzun müddətdir müzakirə olunur, hökumətdən bu məsələnin müzakirə edildiyinə dair informasiyalar gəlsə də, sonradan təkzib olunur.

Müəllif deyir ki, amma cəmiyyətdə buna gözləntilər artır, çünki aztəminatlı və çoxuşaqlı ailələr uşaqlarının müəyyən xərclərini, gündəlik tələbatlarını, tibbi xidmət və təhsillə bağlı ehtiyaclarını qarşılamaqda çətinlik çəkirlər.

R.Həsənov hesab edir ki, ölkədə sosial müdafiə mexanizmlərinin şaxələndirilməsinə ehtiyac var və onlardan biri də uşaq pulu sisteminin tətbiqi ilə bağlıdır: "Hazırki statistik məlumatlara görə, ölkə üzrə təxminən 190 min nəfər uşaq hansısa formada müavinətlər alır. Burada məbləğ 50 manatdan 13 manat 70 qəpiyə qədər dəyişə bilir. Çünki çoxuşaqlı ailələrə və ya valideynini itirmiş uşağa görə verilən müavinətlərin həcmi kifayət qədər aşağıdır. Burada adambaşına düşən müavinətin həcmi 13 manata qədər dəyişirsə, yeni artımdan sonra 5 və daha artıq uşağı olan ailələr üçün hər uşağa görə 50 manat müavinətin verilməsi nəzərdə tutulub".

R.Həsənov hesab edir ki, dövlətin 2006-cı ildən tətbiq etdiyi ünvanlı sosial yardım proqramı heç də uşaq siyasətini əhatə etmir və buna yenidən baxılmalıdır. Bütünlükdə ölkədə sosial müdafiə və demoqrafiya siyasətinin uzlaşdırılmasına ehtiyac yaranıb: "Biruşaqlı ailələrdə hökumət uşağa görə 50 manat ödəniş edirsə, ikinci uşağa görə, məsələn, 80 manat və s. və i. beşincu uşağa görə 150 manat ödəniş olmalıdır".

Ekspert deyir ki, bu, bir təklifdir, müzakirəyə açıqdır, hər hansı mexanizm hazırlanırsa büdcəsi də hesablanmalıdır, amma bu istiqtamətdə hökumətin iş apardığını düşünmdiyini deyir.

Ekspert deyir ki, uşaq pulu məsələsi Azərbaycan ailəsi üçün kifayət qədər əhəmiyyətli məqamlardan biridir:"Vətəndaşların bu mövzuya reaksiyası da göstərdi ki, insanların gözləntiləri var. Çünki Azərbaycanda əhalinin bir qismi faktiki olaraq ailə gəlirlərini müasir tələblərə uyğun şəkildə təmin edə bilmirlər.

R.Həsənov deyir ki, Azərbaycanda təbii artım sürəti aşağıdır, bəzi qurumlar bunu normal saysalar da belə deyil: "Artıq Azərbaycanda geniş ailə modelindən kiçik ailə modelinə keçid prosesi tamamlanıb, yeni ailələrdə 3 və daha artıq uşağın olmasına çox az təsadüf edilir. Azərbaycanda 5-dən artıq uşağı olan ailələr çoxuşaqlı hesab edilir. Dövrün tələbinə görə isə bu göstəricinin 3-ə endirilməsinə ehtiyac var ki, 3-dən artıq uşağı olan çoxuşaqlı ailələr mövcud müavinət mexanizmindən yararlana bilsinlər".

Ekspert deyir ki, Azərbaycanda differensial formada uşaq pulunun bərpası, demoqrafik və sosial müdafiə siyasətinin uzlaşdırılması tərəfdarıdır.

Brüsseldə nə baş verib?

"Modern.az"da isə "Bu şərhlər qeyri-peşəkarlıqdan irəli gəlir" - "Avropa İttifaqı-Azərbaycan məsələsi"nə aydınlıq gətirildi" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif mayın 13-14-də Avropa Komissiyasının Brüsseldəki mənzil qərargahında "Şərq tərəfdaşlığı" Proqramının 10 illiyi ilə bağlı hadisələri deputatlar Səməd Seyidov və Rasim Musabəyovla dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, mayın 14-də Brüsseldə Yüksək Səviyyəli Konfrans keçirilib, bəzi KİV-lər xarici işlər nazirlərinin həmin toplantısı zamanı yekun sənədə Azərbaycanın imza qoymaması barədə məlumatlar yayıblar, hətta bunu Avropa İttifaqının Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımaması kimi dəyərləndiriblər.

Müəllif deyir ki, Milli Məclisin beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədri Səməd Seyidov isə həmin şərhləri təkzib edib, əksinə, Azərbaycanla Avropa İttifaqı (Aİ) arasında münasibətlərin yaxşı olduğunu təsdiqləyib: "Hətta Jan-Klod Yunker öz çıxışında Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasında imzalanacaq sazişin strateji əhəmiyyət daşıdığını qeyd etdi. Avropa İttifaqının xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi xanım Federika Moqerini "Şərq tərəfdaşlığı" çərçivəsində qəbul olunmuş bütün bəyanatların vacib, əhəmiyyətli olduğunu əks etdirib".

S.Seyidova görə, bəzi şərhçilərin Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan əlaəqlərini dərindən bilmədən, bəyanatla hansısa mülahizələrin arasındakı fərqi dərk etmədən yanlış şərhlər səsləndirməsi müzakirə mövzusudur. Azərbaycanla yanaşı, "Şərq tərəfdaşlığı"na daxil olan bir neçə ölkə Brüsseldə keçirilən konfransla əlaqədar təkliflərini, fikirlərini ortaya qoyublar. Bu zaman "Şərq tərəfdaşlığı" proqramındakı ərazi bütövlüyü haqqında sənədlərə istinad edilib.

Müqavilənin imzalanmaması, ləngidilməsi, Azərbaycanın maraqlarının təmin olunmaması və s. barədə şərhlər, sadəcə, qeyri-peşəkarlıqdan irəli gəlir". Bunu isə deputat Rasim Musabəyov bildirib.

Deputat açıqlama verərək, Azərbaycanın əleyhinə səsləndirilən informasiyalara aydınlıq gətirib: "Məndə olan məlumata görə, biz Ümumdünya Ticarət Təşkilatına (ÜTT) üzv olmadığımıza görə sazişin iqtisadi bölməsinin razılaşdırılması prosesi bir qədər çətin aparılır. Avropa İttifaqı ilə saziş imzalayan digər dövlətlər ÜTT üzvü olduğundan bu prosesi asan razılaşdırırlar. Biz isə ÜTT üzvlüyü ilə bağlı öhdəlikləri razılaşdırmalıyıq. Sonradan həmin razılaşmanı sazişə adaptasiya etməliyik. Azərbaycanda insan hüquqları və Qarabağ münaqişəsi haqqında fərqli fikirlər ola bilər, istisna etmirəm. Lakin sazişin imzalanmasının ləngidildiyini və bu səbəblərin ortaya atıldığını düşünmürəm".